In het slechtste geval zorgt paranoia op het werk voor een bedrijfscultuur van angst en agressie. Een gezonde dosis achterdocht kan echter helpen om potentiële gevaar tijdig op te merken. Een juiste balans vinden op de paranoiaschaal is dus essentieel, schrijft Naomi Shragai in de Financial Times.
Sommige mensen hebben een natuurlijke aanleg tot achtervolgingswaanzin – en dikwijls heeft dit te maken met jeugdtrauma’s en onbetrouwbare ouderfiguren – maar paranoïde gevoelens kunnen ook actief gestimuleerd worden in bedrijven. Dit gebeurt wanneer managers deze natuurlijke kwetsbaarheden in de werkomgeving niet of onvoldoende beheren.
Mensen met paranoïde gedachten maken zichzelf volgens een studie van de London Business School onbewust een doelwit voor afwijzing, waardoor hun oorspronkelijk ingebeelde angsten realiteit worden. Door anderen te veel bij hun angsten en drama’s te betrekken, gaan hun collega’s hen immers hoe langer hoe irritanter vinden, wat hun angst bevestigt dat iedereen tegen hen is.
Naomi Landau, directrice van het Londense Mental Health and Management Training Services:
Wanneer men zich, ongeacht de positie die men bekleedt, angstig of onbekwaam voelt in een organisatie, zullen sommigen van die gevoelens af proberen te komen door ze te projecteren op anderen – door anderen te identificeren en te behandelen als nietsnutten. Dat geeft de aangevallen persoon dan weer een gevoel van achtervolging, wat hem tot wraak aanspoort, wat op zijjn beurt dan weer kliekvorming en conflicten in de hand werkt.”
Een dergelijke cultuur van paranoia en vergelding veroorzaakt weinig optimale prestaties en pesterijen op het werk. Het is volgens Landau aan de executives om deze problemen (zowel bij zichzelf als bij hun ondergeschikten) zo snel mogelijk in de kiem te smoren, voordat ze de kans krijgen om zich binnen een organisatie te vermenigvuldigen. Mensen die met dergelijke gevoelens worden geconfronteerd doen er dan ook beter aan iemand buiten het bedrijf te zoeken om deze gevoelens te delen.
Toch zijn enige paranoïde gevoelens tot op een zeker niveau geheel normaal en soms zelfs nuttig in een bedrijfscontext. Waakzame werknemers met uitzonderlijk veel aandacht voor detail –kenmerken geassocieerd met paranoia – kunnen belangrijke opportuniteiten of bedreigingen opmerken die door anderen over het hoofd worden zien. Bovendien kan in een zakelijke context te veel vertrouwen hebben in anderen net zo nadelig zijn als te weinig.
Shragai concludeert:
De juiste balans bestaat misschien uit het behouden van een gezonde dosis verdenking en waakzaamheid zonder in irrationele gedachten te vervallen. Die grens valt vaak echter moeilijk te trekken.”