Key takeaways

• De Britse F-35 vloot is slechts een derde van de tijd inzetbaar.
• Operationele uitdagingen zijn onder andere technische tekorten, problemen met reserveonderdelen en onverwachte corrosie.
• De totale levensduurkosten van het programma kunnen oplopen tot 71 miljard pond (82 miljard euro).

De miljarden kostende F-35-vloot van het Verenigd Koninkrijk kampt met grote operationele uitdagingen. Een officieel rapport onthult dat deze ultramoderne vliegtuigen slechts een derde van de tijd in staat zijn om hun missies uit te voeren.

De beperkte beschikbaarheid is het gevolg van verschillende factoren. Zo is er een tekort aan geschoolde technici en reserveonderdelen. Bovendien treedt er onverwacht veel corrosie op in maritieme omgevingen. Hoewel het VK voor zijn 37 F-35B-toestellen lagere operationele doelen heeft gesteld dan internationaal gebruikelijk is, blijven de prestaties onder de verwachtingen.

Kosten en investering

Het Britse ministerie van Defensie heeft sinds de start van het F-35-programma in de jaren 1990 al 11 miljard pond (12 miljard euro) geïnvesteerd. Het programma staat onder leiding van de Amerikaanse defensiegigant Lockheed Martin en wordt grotendeels aangestuurd door de VS. Volgens de National Audit Office (NAO), de Britse overheidswaakhond voor uitgaven, kunnen de totale levensduurkosten van de F-35-capaciteit oplopen tot 71 miljard pond (82 miljard euro). Deze schatting is gebaseerd op de aankoop van 138 toestellen en gebruik tot 2069. Dat cijfer is inclusief personeels- en ondersteuningskosten, maar zonder uitgaven voor wapenaankopen.

In het NAO-rapport wordt benadrukt dat het F-35-programma het Verenigd Koninkrijk weliswaar aanzienlijke capaciteits- en economische voordelen biedt, maar dat deze voordelen niet volledig worden gerealiseerd vanwege vertragingen, tekortkomingen in de infrastructuur en personeelstekorten. Het ministerie van Defensie wordt dringend verzocht om prioriteit te geven aan de toewijzing van middelen om het potentieel van het F-35-programma te maximaliseren.

Specifieke uitdagingen

Tijdens een periode tussen oktober 2024 en januari 2025 waren er geen vliegtuigen beschikbaar voor missies vanwege onderhoudsvereisten. Tijdens een missie naar Azië aan boord van de HMS Prince of Wales was de beschikbaarheid tijdelijk beter, maar dat niveau bleek niet houdbaar.

Corrosieproblemen verergeren het probleem, waardoor de F-35 vloot van het VK minder formidabel wordt in gevechtsscenario’s. De late integratie van stand-off raketten, die aanvallen vanaf veilige afstand mogelijk maken, beperkt de operationele slagkracht verder. Op dit moment zijn de F-35’s van het VK alleen uitgerust met bommen, waardoor ze direct over doelen moeten vliegen en kwetsbaarder maken voor vijandelijke luchtafweer.

Toekomstplannen en aankoop

Het VK plant de aankoop van in totaal 138 F-35’s, maar heeft zich voorlopig enkel vastgelegd op 48 toestellen van de B-variant. Die is geschikt voor gebruik op vliegdekschepen.

De leveringen liggen achter op schema door beslissingen die de afgelopen 15 jaar zijn genomen. Die stelden aankopen uit om budgettaire redenen. Die beslissing zorgt nu voor hogere uitgaven en vertragingen in de aankoop van een cruciale capaciteit. (jv)