De Europese Unie wil zichzelf een stok geven om te slaan op leiders als Victor Orban in Hongarije en de Recht en Rechtvaardigheid in Polen: geld. De Europese Commissie wil landen die de democratie uithollen, of de rechtstaat ondermijnen financieel bestraffen. 

Veel Europese leiders zijn gefrustreerd over Polen en Hongarije. Want die landen krijgen dus zakken geld van de Europese unie, maar ze stellen zich vaak erg anti-Europees en niet solidair op. Beste voorbeeld: de vluchtelingencrisis, waarbij ze gewoon geen enkele vluchteling opnamen.

Maar erger nog dan het gebrek aan solidariteit: ze schenden een aantal basisregels van de democratie en de rechtsstaat. En dat laatste is eigenlijk problematisch: de Europese Unie is heel streng voor landen die willen toetreden tot de EU, maar eens je lid bent, kom je eigenlijk met alles weg. 

Fidesz in Hongarije en PiZ (Recht en Rechtvaardigheid) in Polen namen de afgelopen jaren een loopje met een onafhankelijke rechtsstaat en zetten veel druk op de oppositie. Van democratie is niet altijd meer sprake. Zeer gênant voor de EU, die overal in de wereld wel net daarvoor gaat vechten.

De UK vertrekt: er is dus hoe dan ook een gat in de EU-begroting

Maar geld zou een oplossing kunnen zijn. De Europese Unie is met haar centen een herverdeler van rijkdom. De rijke landen (Duitsland, West-Europa) betalen veel meer aan Europese begroting en zijn netto-betalers, terwijl de arme landen netto-ontvangers zijn. Alle landen in Oost-Europa zitten in die laatste categorie: Polen krijgt zelfs het meest en Hongarije staat op nummer twee.

Geld is dus een perfecte manier om Polen of Hongarije te treffen. Daar is de Europese Commissie nu mee bezig. In het voorstel voor een nieuwe meerjarenbegroting van 2021 tot 2027 bouwt de EU een mechanisme in dat, als landen de rechtsstaat niet respecteren ze fors minder Europees geld krijgen. Dat is meetbaar. En bovendien heb je zonder een onafhankelijk gerecht veel meer corruptie en wanbeheer, en stort je dus Europees geld in een bodemloze put.

Uiteraard zijn ze in Oost-Europa niet te spreken over de nieuwe voorstellen. Het is afwachten welk compromis er uit de bus komt. Maar er moeten hoe dan ook harde discussie gevoerd worden, want nu de UK verdwijnt, valt meer dan 10 procent van de inkomsten weg. Iemand zal dat dus moeten gaan betalen, en tegelijk komt er dus die stok tegen Polen en Hongarije.