De opkomst van het populisme in de EU heeft verschillende oorzaken. Immigratie is er daar zeker een van. Maar in verschillende Oost-Europese landen wordt ook emigratie een probleem. De aanhoudende loonkloof tussen Oost- en West-Europa doet steeds meer Oost-Europeanen uit hun land vertrekken.
Gazet van Antwerpen publiceerde vorige week nog een reportage over een bedrijf in Poppel (Ravels), waar asperges moeten worden geoogst. “Belgen zijn er voor dit werk al lang niet meer te vinden”, zegt zaakvoerder Fons Nooyens. “Zonder gastarbeiders ligt de tuinbouwsector op zijn gat.” De laatste jaren komen de seizoenarbeiders vooral uit Roemenië.
Emigratie van Oost naar West
De omvang van die emigratie van Oost naar West wordt dan ook nog eens onderschat. Vele arbeiders laten zich gewoonweg niet registreren. Volgens specialisten is er duidelijk sprake van een gigantische economische transfer van Oost naar West. Vooral Duitsland profiteert daarvan. Dat land staat voor een enorme uitdaging inzake zijn demografie. Immigratie heeft dat demografisch verval voorlopig gestabiliseerd. Maar omdat Duitsland nooit heeft betaald voor de opleiding van deze arbeiders mag van een directe economische transfer worden gesproken.
Met andere woorden: de Poolse, Roemeense, Bulgaarse,… staat hebben voor de opleiding van hun mensen betaald. Maar West-Europese landen plukken de vruchten van die opleidingskosten. Zo speelde Bulgarije sinds de val van de Muur in 1989 ruim 22% van zijn bevolking kwijt. De 10 snelst krimpende landen liggen alle in Oost-Europa.
In een essay op Project Syndicate (€) schat Italiaanse journalist Frederico Fubini de omvang van de transfers op ruim 200 miljard euro voor de periode 2009 – 2017. Dat bedrag geeft een totaal andere kijk op de Noord-Zuidtransfers waar men het binnen de EU vaak over heeft. Fubini is een Italiaan en schreef onlangs ‘Per Amor Propio’, een boek over het emigratieprobleem, dat ook Italië parten speelt.
Een maand werken voor een weekloon
De loonkloof tussen Oost- en West-Europa blijft bestaan, ondanks dat de verschillen in productiviteit zo goed als verdwenen zijn. Dat is volgens Fubini het gevolg van een combinatie van nationale en EU-ingrepen. Maar een maandloon in Audi’s Hongaarse fabriek is het equivalent van een weekloon in de Audi Brussels-fabriek in Vorst, waar gelijkaardig werk wordt verricht.
De verarming van de Oost-Europese middenklasse stuwt zo het politieke extremisme in die landen. Er is dus geen sprake van toeval, wel van een rechtstreeks gevolg van een gefaald beleid. Indien de West-Europese lidstaten van de EU Oost-Europa op deze manier blijven leegzuigen, zullen de tegenstanders van Europa enkel sterker worden. Tenzij de EU ingrijpt.