Key takeaways

• De VS voerden in 2023 107 operaties uit, waaronder FONOP’s die de territoriale aanspraken van China rechtstreeks uitdagen.
• Europese landen hebben hun marineaanwezigheid in de regio vergroot, waarbij Groot-Brittannië in de buurt van betwiste zones opereerde en Frankrijk journalisten op zijn schepen inzette om deze acties onder de aandacht te brengen.
• Landen in Azië en de Stille Oceaan hebben ook hun activiteiten geïntensiveerd, met Australië, Japan en Nieuw-Zeeland die dichter bij de betwiste zones opereren.

Er zijn nog steeds internationale geschillen in de Zuid-Chinese Zee, waar steeds meer marine- en luchttroepen de expansieve aanspraken van China betwisten. Ondanks de uitspraak van het Permanente Hof van Arbitrage in 2016, waarin deze claims werden verworpen, blijft Peking volhouden dat het soevereiniteit heeft over gebieden binnen de “negen-streeplijn”, inclusief de Paracel- en Spratly-eilanden.

Als reactie op het assertieve gedrag van China hebben landen militaire activiteiten ontplooid om tegenwicht te bieden aan de Chinese ambities. De Verenigde Staten, die de meest prominente aanwezigheid behouden, voerden in 2023 107 operaties uit, waaronder Freedom of Navigation Operations (FONOP’s) waarmee de territoriale aanspraken van China rechtstreeks worden aangevochten. Deze missies gaan gepaard met stevige publieke diplomatie die de naleving van internationale maritieme normen benadrukt.

Regionale reacties

Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland, hebben hun marineaanwezigheid in de regio aanzienlijk vergroot. Britse marineoperaties varen regelmatig in de buurt van de Spratly- en Paraceleilanden, wat een teken is van toewijding aan de vrijheid van navigatie. Ook Frankrijk en Canada zijn prominent aanwezig; Canada heeft zelfs journalisten op zijn schepen ingezet om deze acties onder de aandacht te brengen. Het blijft echter gevaarlijk om in de buurt van gevoelige gebieden zoals de Paraceleilanden te opereren vanwege de agressieve manoeuvres van China, waaronder onderscheppingen en provocaties met vuurpijlen en zogenoemde antiradarsneeuw.

Landen in Azië en de Stille Oceaan hebben hun activiteiten ook geïntensiveerd. Australië, Japan en Nieuw-Zeeland opereren dichter bij de betwiste zones en sommige, waaronder de Filippijnen, voeren gezamenlijke patrouilles uit. Deze acties zijn bedoeld om de veiligheid in de regio te versterken en verdere Chinese inbreuken af te schrikken, hoewel veel van deze acties discreet worden uitgevoerd. De Australische operaties weerspiegelen bijvoorbeeld een voorzichtige maar gestage aanpak van strategische uitdagingen.

Mondiale gevolgen

Het Europese engagement in de Zuid-Chinese Zee toont een groeiende erkenning van het strategische belang van het gebied. Door de versterking van maritieme normen, dragen deze acties bij aan bredere inspanningen om de op regels gebaseerde internationale orde te handhaven. Bovendien complementeren de Europese initiatieven de regionale inspanningen onder leiding van de Quad-landen (VS, Japan, Australië en India) en versterken ze de gezamenlijke vastberadenheid om China’s maritieme assertiviteit tegen te gaan. De groeiende militaire voetafdruk van Japan en de verbeterde interoperabiliteit met partners als de VS en de Filippijnen geven verder aan dat de regio verschuift in de richting van collectieve afschrikking. Zuid-Korea blijft opvallend afwezig bij deze acties en schuwt maatregelen die China zouden kunnen provoceren. Op dezelfde wijze onthouden ook Zuidoost-Aziatische kuststaten, ondanks hun activiteit in de regio, zich van expliciete operaties die de vrijheid van scheepvaart zouden moeten waarborgen.

Uitdagingen voor de toekomst

Opereren binnen betwiste wateren brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Agressieve onderscheppingen door het Chinese leger laten zien dat Peking bereid is zich te verzetten tegen vermeende bedreigingen van zijn aanspraken. Dergelijke provocaties onderstrepen de noodzaak van robuuste multilaterale coördinatie en risicobeheer tussen de betrokken landen. De strategische ontplooiingen van Europese en Aziatisch-Pacifische landen weerspiegelen bovendien een bredere geopolitieke opwaardering. Hun gezamenlijke verzet tegen de Chinese aanspraken is niet alleen van regionale aard, maar vormt een wereldwijde herbevestiging van maritieme normen die essentieel zijn voor zowel economische als veiligheidsstabiliteit.

De groeiende aanwezigheid van de marine in de Zuid-Chinese Zee symboliseert een wereldwijd engagement om illegale maritieme claims aan te vechten en de vrijheid van scheepvaart te waarborgen. Ondanks blijvende uitdagingen versterkt de toenemende samenwerking tussen mondiale en regionale actoren de veerkracht van de op regels gebaseerde internationale orde, wat bijdraagt aan het behoud van de Zuid-Chinese Zee als een vitaal kanaal voor handel en veiligheid.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!