Key takeaways

• Europa heeft actief gezocht naar alternatieve aardgasleveranciers, waardoor de afhankelijkheid van Russische import via Oekraïne is gedaald van 11 procent naar 5 procent.
• Sommige Europese landen, zoals Slowakije en Oostenrijk, hebben hun import uit Rusland verhoogd, een beslissing die volgens analisten in de toekomst wellicht alternatieve routes zal vergen.
• De VS zouden de leegte kunnen opvullen door meer LNG naar Europa te exporteren, zoals besproken tijdens een gesprek tussen de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, en de gekozen president van de VS, Donald Trump.

De beëindiging van het Russische contract voor de doorvoer van aardgas door Oekraïne op 1 januari 2025 zal het Europese energielandschap ingrijpend veranderen. Terwijl het Kremlin pleit voor een verlenging en er bij de Europese landen op aandringt om Oekraïne te beïnvloeden, blijft Kiev standvastig in zijn weigering.

Vóór de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 was Russisch aardgas een hoeksteen van de Europese energiezekerheid. Het stopzetten door Moskou van de levering van 80 miljard kubieke meter gas als reactie op sancties en betalingsgeschillen betekende echter een zware klap voor de Europese economie, waarvan de gevolgen tot op de dag van vandaag voelbaar zijn.

Diversificatie-inspanningen EU

Sinds 2021 heeft Europa actief gezocht naar alternatieve aardgasleveranciers, waardoor de afhankelijkheid van Russische invoer via Oekraïne is gedaald van 11 procent naar 5 procent. Deze diversificatie is te danken aan de uiteenlopende inzet van de EU-landen. Duitsland en Tsjechië hebben snel geïnvesteerd in terminals voor vloeibaar aardgas (LNG), terwijl andere landen zoals Hongarije hun afhankelijkheid van Rusland hebben verdubbeld.

Slowakije en Oostenrijk hebben zelfs hun import uit Rusland verhoogd, een beslissing die volgens analisten in de toekomst alternatieve routes zou kunnen vereisen. Naast Oekraïne is Turkije momenteel de enige operationele pijpleiding voor Europese Russische energie.

Uitdagingen

Hoewel sommige Europese landen er misschien de voorkeur aan geven om Russische gasleveringen via Oekraïne te laten lopen, blijkt het een uitdaging om deze consensus binnen de EU te bereiken. Deskundigen hebben echter vertrouwen in de politieke wil van Europa en de mogelijkheden van de toeleveringsketen om deze overgang weg van Oekraïense pijpleidingen voor Russisch gas te navigeren.

Er gaan stemmen op voor een krachtiger optreden van de EU om de afhankelijkheid van goedkoop Russisch gas te ontmoedigen door afdwingbare doelen te stellen voor de geleidelijke afschaffing van de invoer via pijpleidingen. Dit zou investeringen in alternatieve energieprojecten stimuleren om op betrouwbare wijze aan de Europese vraag te voldoen.

Betrokkenheid van de VS

Hoewel Rusland de daling van de pijplijnexport naar Europa gedeeltelijk heeft gecompenseerd met LNG-leveringen, lijkt verdere uitbreiding onwaarschijnlijk vanwege westerse sancties. De huidige beperkingen van de infrastructuur maken het onwaarschijnlijk dat de verloren pijplijncapaciteit volledig wordt gecompenseerd.

De Verenigde Staten zouden de leegte kunnen opvullen door hun LNG-export naar Europa te verhogen, een mogelijkheid die werd besproken tijdens een recent gesprek tussen de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Amerikaanse president Donald Trump.

De onzekere toekomst van Oekraïne

Oekraïne wordt geconfronteerd met zijn eigen problemen nu de doorvoer van Russisch gas over zijn grondgebied eindigt. De dreigende beëindiging van het contract heeft de bezorgdheid over mogelijke aanvallen van Rusland op de Oekraïense energie-infrastructuur vergroot. Het vinden van alternatieve commerciële toepassingen voor het slapende pijpleidingennetwerk blijft een uitdaging, waarbij voorgestelde deals met Azerbeidzjan uiteindelijk geen succes bleken.

Analisten benadrukken dat elke regeling zonder volledige stopzetting van de doorvoer van Russisch gas door Oekraïne een schadelijk signaal zou zijn voor Europa, waardoor andere landen mogelijk worden aangemoedigd om de invoer via pijpleidingen zoals Nord Stream te hervatten. Deskundigen geloven echter dat een gebrek aan politieke consensus in Duitsland over de invoer van Russisch gas de kans op een dergelijk scenario verkleint. Een overeenkomst met leveringen door derden via Oekraïense pijpleidingen kan voordelig zijn voor alle partijen en commerciële interesse in de Oekraïense infrastructuur stimuleren.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!