Key takeaways

• De voorgestelde hervorming van de pensioenleeftijd in Uruguay heeft als doel de huidige leeftijdsgrens van 65 jaar te verlagen naar 60 jaar, waarbij een privaat pensioenstelsel wordt vervangen door een publiek pensioenstelsel.
• Economen waarschuwen dat deze verandering het bestaande economische en sociale zekerheidsbeleid onhoudbaar kan maken, waardoor de fiscale stabiliteit op lange termijn in gevaar kan komen.
• Een succesvol referendum zou een aanzienlijke druk leggen op de overheidsfinanciën en de belastingbetalers.

In Uruguay worden deze maand presidentsverkiezingen gehouden, maar er is nog een andere stemronde die economisch van groot belang is: een referendum over het verlagen van de pensioenleeftijd. Beleggers maken zich zorgen over de gevolgen van deze mogelijke verandering voor de financiën van het land.

Uruguay, met zijn 3,4 miljoen inwoners, staat al lang bekend als een stabiele economie die gedreven wordt door vrije markten en privé-ondernemingen en die bedrijven aantrekt in de technologie en de financiële sector. Een succesvol referendum zou het bestaande particuliere pensioenstelsel, dat in 1996 werd opgezet, ontmantelen en de pensioengerechtigde leeftijd verlagen van het huidige niveau van 65 naar 60 jaar, wat een aanzienlijke last zou betekenen voor de overheidsfinanciën en de belastingbetalers.

De voorgestelde hervorming

Deze stap weerspiegelt de ontevredenheid over bescheiden pensioenen in andere landen, maar is een zeldzaam geval van een land dat zijn pensioenleeftijd verlaagt. Landen als Frankrijk, Groot-Brittannië, Japan en China hebben onlangs stappen ondernomen om de pensioenleeftijd te verhogen. Linkse vakbonden die voor de hervorming pleiten, voeren aan dat het de waardigheid van werknemers zou vergroten doordat ze over een langere periode meer geld krijgen. Ondanks tegenstand van de meeste politieke partijen, verzamelden deze vakbonden genoeg steun om in april een bindende volksraadpleging te organiseren.

De publieke opinie blijft verdeeld over de kwestie: ongeveer de helft van de Uruguayanen is voorstander van de hervorming en ongeveer 40 procent is tegen, hoewel dit laatste aantal gestaag toeneemt. De stemming van 27 oktober vereist een eenvoudige meerderheid voor goedkeuring. Economen waarschuwen dat de mogelijke gevolgen van deze verandering ernstig zijn, omdat het bestaande economische en socialezekerheidsbeleid hierdoor onhoudbaar zou worden. Ze vrezen een terugkeer naar een onhoudbaar systeem dat doet denken aan het systeem dat in de jaren ’90 werd vervangen.

Gevolgen voor de economie van Uruguay

De mogelijkheid van deze hervorming heeft al invloed gehad op de Uruguayaanse peso, waardoor deze sinds april met meer dan 10 procent is verzwakt ten opzichte van de dollar. Financiële instellingen zoals JP Morgan voorspellen dat de hervorming, als ze wordt aangenomen, de fiscale stabiliteit op lange termijn in gevaar zal brengen en het pensioentekort zal vergroten. Bovendien schatten ze dat het verhogen van de pensioenen in het lagere segment jaarlijks 1 miljard dollar extra zou kosten.

De voorgestelde verandering houdt in dat particuliere pensioenregelingen worden vervangen door een publiek model, wat volgens analisten een zwaardere schuldenlast voor de staat met zich mee zou brengen, juridische complicaties zou creëren met betrekking tot de overdracht van pensioenfondsen en mogelijk de investment-grade kredietwaardigheid van Uruguay in gevaar zou brengen. Met een mediane leeftijd van ongeveer 36 jaar, aanzienlijk hoger dan het Zuid-Amerikaanse gemiddelde, staat Uruguay voor een demografische uitdaging: een groeiend aantal gepensioneerden in de toekomst.

Politieke kloof

President Luis Lacalle Pou, een conservatief, heeft de hervorming bestempeld als “gevaarlijk en schadelijk”, met het argument dat het zou leiden tot onhoudbare overheidsfinanciën en het vertrouwen zou aantasten. Zijn coalitie is verwikkeld in een spannende race tegen een centrumlinkse coalitie die op zoek is naar de macht. Ondanks deze politieke spanning spreken veel kiezers in Montevideo hun steun uit voor de ‘ja’-campagne, in de hoop op grotere pensioenuitkeringen. Ze wijzen erop dat het huidige pensioenniveau ontoereikend is en dat ze zelfs na hun pensioengerechtigde leeftijd moeten blijven werken vanwege financiële beperkingen.

Omgekeerd blijven sommige inwoners bezorgd over de mogelijke gevolgen voor particuliere spaartegoeden en vinden ze dat het ‘nee’-kamp de publieke opinie onvoldoende kan overtuigen. Analisten suggereren dat, hoewel politieke elites kunnen anticiperen op een mislukt referendum, ze het publieke sentiment zouden kunnen onderschatten, net als de verrassende uitkomst van het Brexit-referendum in 2016 toen de publieke steun voor het verlaten van de Europese Unie groter was dan de overheidsverwachtingen. Dit scenario onderstreept de mogelijkheid dat de kiezers in Uruguay een verrassende uitslag geven die de economische toekomst van het land aanzienlijk verandert.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!