Conner Rousseau (Vooruit) pleitte er dinsdag voor om een aantal investeringen buiten de begroting te houden. Daar zou de Europese Unie dan toestemming voor moeten geven. Maar is dat een goed idee? De meningen lopen uiteen.

Wat vooraf ging: Conner Rousseau lanceerde in een opiniestuk het idee om bepaalde investeringen niet mee te tellen in de begroting. In zijn stuk had hij het voornamelijk over de industrie-, infrastructuur- en klimaatuitdagingen. Rousseau wil aan Europa vragen of het geld dat België leent voor die investeringen, buiten de begroting kan worden gehouden.

• Bij Vooruit is te horen dat men specifiek drie domeinen buiten de begroting wil houden: vergrijzing, klimaat en defensie.
• Europa vraagt een serieuze besparingsoefening van België. Om het begrotingstekort terug te dringen naar 3 procent van het bruto binnenlands product, zal België zo’n 27 miljard euro moeten besparen. Het idee van Vooruit is dan ook niet nieuw. De overheid gaat er van uit dat investeringsuitgaven in materiële zaken zichzelf op lange termijn zullen terugverdienen. Het geld dat men daarvoor leent, kan de regering afschrijven zonder dat er een effect is op het begrotingstekort.
  • De Vlaamse regering past dit procedé bijvoorbeeld toe bij de bouw van de Oosterweelverbinding. Die kosten worden niet meegerekend om het Vlaamse begrotingstekort te berekenen, omdat de regering uitgaat van winst op langere termijn.

“Rousseau is naïef”

In het nieuws: Eva De Bleeker (Open Vld) reageert scherp op het voorstel.

• Het probleem met ‘iets buiten de begroting’ of buiten het begrotingstekort laten, is dat Europa het niet eens is met die redenering. De Europese Commissie verwacht alle uitgaven, dus ook de investeringsuitgaven, terug te vinden in de begrotingsberekening. De reden daarachter is dat landen anders hun tekorten lager kunnen voorstellen dan die in werkelijkheid zijn. Zo kan een overheid bepaalde investeringen aangeven die zichzelf minder terugverdienen of infrastructuurwerken benoemen die maar weinig opleveren.
• Open Vld lijkt zich al goed in de oppositierol te hebben geduwd. Voormalig staatssecretaris van Begroting en tevens kandidaat-voorzitter Eva De Bleeker (Open Vld) schiet het plan van Rousseau af. “‘Investeren buiten de begroting’ zijn trucjes van de foor die niemand ten goede komen”, schrijft ze op X. “Het is valsspelen. De Europese Commissie gaat niet mee in dat soort verhalen”.
• Journalist en politiek commentator Rik Van Cauwelaert beaamt dat in Terzake: “Rousseau zegt een aantal dingen die ongerijmd zijn, zoals ‘We gaan aan de Europees Commissaris die we gaan uitsturen, de opdracht geven om dat te verdedigen’. Men geeft geen opdracht aan een Europees Commissaris, zo werkt het niet. Een Europees Commissaris zetelt in het belang van Europa, die heeft niets meer te zien met zijn eigen land. De manier waarop het wordt voorgesteld is een beetje naïef.”
• In De Tijd legt ING-econoom Peter Vanden Houte uit dat het probleem al veel langer bestaat. Want wat is nu een investering en wat een recurrente uitgave? Ook Rousseau had het in de campagne over “investeren in pensioenen”, hoewel dat een recurrente uitgave is. Omdat er binnen Europa discussie over bestond, besliste de Europese Commissie in de jaren 90 om gewoon alles mee te tellen. “Dat houdt steek, want dat kan je meten”, aldus Vanden Houte.
• De Tijd-hoofdredacteur Peter De Groote vindt dat het debat opengetrokken moet worden. Hij stelt zich de vraag “welke bestaande uitgaven productief zijn en welke niet”. “Met de kam door de bestaande uitgaven gaan, is geen garantie dat de rekening klopt”, zegt hij. De Groote komt met de harde cijfers: “De Belgische overheden zijn naar verhouding bij de gulzigste ter wereld en herverdelen en besteden elk jaar meer dan 300 miljard euro. Een uitgavendrift die de overheidsschuld naar 106 procent van het bruto binnenlands product duwt en het tekort richting 4,5 procent“.
• In De Standaard vindt journalist Ruben Mooijman de vergelijking die Rousseau maakt tussen Europa en de Verenigde Staten dan weer krom. Er is immers een Europese afspraak om het begrotingstekort niet torenhoog te laten oplopen zoals in de VS. “Je kunt vinden dat productieve investeringen buiten de begroting moeten worden gehouden, maar als andere landen daar anders over denken, moet je samen tot een compromis komen”, schrijft hij. “Misschien moet het politieke debat in België nu gaan over structurele hervormingen, in plaats van over mogelijkheden om onder de Europese begrotingsdiscipline uit te komen”, is Mooijmans advies.

“Europa zal door de knieën gaan”

Ook gehoord: Sommige economen zijn juist voorstander van investeringen buiten de begroting te houden.

• “De huidige uitgaven moeten productiever worden. Het probleem is niet te weinig uitgaven, wel verspilling en inefficiëntie”, betoogt ook econoom Geert Noels op X. Want de Europese Commissie wil wel degelijk dat België investeert. In een advies vraagt de Commissie onder andere om meer geld voor klimaat, energie, digitale transitie en infrastructuur.
• Wim Moesen, econoom aan de KU Leuven, stelt dat “Europa zich in de voet schiet”. “Wanneer je die investeringen onderwerpt aan al te strikte begrotingsregels, zoals dat momenteel gebeurt, wordt dat (investeren in bijvoorbeeld klimaat en defensie, red.) moeilijk”, stelt hij tegenover de VRT.
• Econoom Koen Schoors (UGent) is dezelfde mening toegedaan. “Het loskoppelen van de investeringsuitgaven zou ervoor kunnen zorgen dat ons land echt kan besparen, zonder verder te snoeien in investeringen. Want dat kost ons economische groei en welvaart op lange termijn”.
• “Eigenlijk is het de logica zelve”, vindt Schoors, “maar de vraag is of Europa erin zal meegaan”. Hij denkt dat er een kentering op gang zal komen. “Dit is niet te houden. Europa zal finaal door de knieën moeten gaan”.
• Vanden Houte reageert gematigder. Volgens hem is het een goed idee om investeringen intern niet mee te rekenen bij het begrotingstekort. Zo behoudt men een overzicht. Onder andere Duitsland paste die methode toe. De Duitse rekening klopte uiteindelijk wel, omdat de begrotingsdoelstelling veel strenger was dan wat Europa vroeg. De Commissie telde alle uitgaven samen en had geen verdere aanmerkingen.
• Maar de Duitse methode zal voor België niet lukken, daarvoor ligt het begrotingstekort te hoog. Het succes van het plan van Conner Rousseau ligt bij Europa: buigt de Commissie of niet?