De mechanismen van onze planeet, die gewoonlijk stabiel zijn over perioden van miljoenen jaren, worden steeds meer verstoord door onze activiteiten. We ontdekken regelmatig in hoeverre we de aarde in een nieuw tijdperk hebben gestort. En op planetaire schaal is geen enkele verandering onbeduidend: werkelijk alles kan catastrofale kettingreacties teweegbrengen.
Een geruïneerde zoutcyclus
Dit is bijvoorbeeld het geval bij de zoutcyclus. Deze cyclus begint met de erosie van het “moedergesteente” (het vast gesteente onder de bodem, dat op sommige plaatsen erg ondiep is) door afvloeiing en ondergrondse infiltratie. Het zout dat uit het gesteente wordt gescheurd, komt terecht in rivieren en vervolgens in de zee, waar het uiteindelijk wordt afgezet in de diepe oceaan en onder druk kristalliseert tot nieuw gesteente. Dat is proces dat onvoorstelbaar lang duurt.
Het probleem is dat we erin geslaagd zijn om dit onveranderlijke ritme te verstoren. Allereerst met onze manie om te graven: de mensheid heeft de aarde bezaaid met steeds diepere mijnen, waarbij gesteente met duizenden tonnen wordt verpulverd en het afval naar de oppervlakte wordt gebracht. En dat terwijl diepe lagen worden blootgesteld aan afvloeiing. Het is geen triviaal fenomeen, maar een dat tot nu toe weinig bestudeerd is. Hoewel iedereen weet hoe water zich verplaatst, realiseren maar weinig mensen zich dat de zoutcyclus hier nauw mee verbonden is.
“Twintig jaar geleden hadden we alleen casestudies. We konden zeggen dat het oppervlaktewater hier in New York of in de drinkwatervoorziening van Baltimore zout was. Nu laten we zien dat het een cyclus is – van de diepte van de aarde tot in de atmosfeer – die aanzienlijk verstoord is door menselijke activiteiten.”
Gene Likens, van de Universiteit van Connecticut, geciteerd door Science Alert
Verstoring van regenval en ecosystemen
Het onderzoek, een van de eerste in zijn soort dat zo uitgebreid is, benadrukt bijvoorbeeld de rampzalige impact van strooizout in de winter. In de Verenigde Staten wordt jaarlijks 20 miljoen ton strooizout geproduceerd, wat overeenkomt met 44 procent van het zoutverbruik van het land. Frankrijk strooit alleen al een miljoen ton elk winterseizoen op zijn wegen. Die zouten spoelen weg zodra regen of smeltwater van deze wegen afstroomt. Ze belanden in velden en natuurlijke gebieden. Dit is verre van triviaal: Amerikaanse wetenschappers schatten dat bijna 2,5 miljard hectare grond wereldwijd door menselijke activiteit verzout zijn. Die gronden kunnen niet langer gebruikt worden voor landbouwactiviteiten.
En dat is nog niet alles: verzilting vermindert de kans op ijs- of sneeuwvorming in een regio. Zelfs in hooggebergten, wat een aanzienlijke impact heeft op het patroon van regenval in de valleien. “Als je de planeet beschouwt als een levend organisme, wanneer je zoveel zout ophoopt, zou dat invloed kunnen hebben op het functioneren van vitale organen of ecosystemen,” parafraseert Sujay Kaushal van de Universiteit van Maryland. “Dit is echter een zeer complexe kwestie, omdat zout in de Verenigde Staten niet wordt beschouwd als een primaire verontreiniging van drinkwater, dus het reguleren ervan zou een enorme onderneming zijn. Maar denk ik dat het een stof is die zich in het milieu ophoopt in schadelijke hoeveelheden? Ja.”
(ns)
