In het nieuws. De globale schulden – overheden, bedrijven en huishoudens gecombineerd – bereiken de astronomische som van 307.000 miljard dollar. 

De details. Enkel in het voorbije decennium groeide de globale schuldenberg met een “verbazingwekkende” 100.000 miljard dollar.

• De VS, Japan, het VK en Frankrijk spelen een hoofdrol in de toenemende schuldenberg. Toch is de situatie van elk van deze landen verschillend.
• Zo hebben Frankrijk en de VS een netto extern vermogen dat negatief is. Dat terwijl Japan over 3.000 miljard dollar aan spaarreserves in het buitenland beschikt. De spaarzame Japanners tekenen daarmee voor de grootste financiële reserve die inwoners van een vreemd land aanhouden in het buitenland.
• Een positieve ontwikkeling: de huishoudschuld als deel van de economieën van ontwikkelde landen daalde in de eerste helft van 2023 naar het laagste niveau in twee decennia.
• Er zijn wel zorgen over hoge niveaus van overheidsschuld, vooral in opkomende markten, met een focus op verplichtingen in lokale valuta.

Grote verschillen per land

Zoom in. Er bestaan uiteraard grote verschillen per land. Zo bedraagt de overheidsschuld van ons land vandaag 530 miljard euro. Dat terwijl er op spaarrekeningen in Belgische banken bijna 300 miljard euro geparkeerd staat.

• Investeerders die schulden opkopen houden altijd rekening met deze ratio. Enerzijds is onze staatsschuld hoog; anderzijds is het voormelde onderpand niet onbelangrijk. Reden waarom ons land weinig problemen heeft om geld op te halen op de financiële markten.
• Verder profiteren landen van de eurozone die een hoge staatsschuld torsen – Griekenland (178,2%), Italië (147,3%), Portugal (120,1%), Spanje (115,6%), Frankrijk (113,4%) en België (106,3%) – van de “whatever it takes“-paraplu van de Europese Centrale Bank, die de grootste schuldhouder van staatspapier van voormelde landen is.
• Een vergelijkbaar scenario geldt voor de Verenigde Staten, waar verschillende staten in moeilijkheden schuilen onder de paraplu van de Federal Reserve. 
• Ook het verschil tussen de overheidsschuld en de privéschulden is belangrijk. Tegenover privéschulden staan activa (vastgoed, financiële garanties,…); tegenover overheidsschuld staat meestal enkel de belofte dat het land die schuld zal terugbetalen.  (Lees verder onder de grafiek)

De financiële markten doen hun werk

Zoom out. Overheidsschulden worden een probleem wanneer de financiële markten beslissen dat ze een probleem zijn. De rente om geld uit te lenen stijgt dan in die mate, dat nieuwe schulden aangaan onbetaalbaar wordt.

• Ook hier spelen de financiële markten een hoofdrol. Herinner u de PIIGS (Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje). Al deze landen stonden tijdens de schuldencrisis (2009 – 2014) in aan de rand van het bankroet.
• Fast forward 10 jaar later en al deze landen hebben onder druk van de markten hun situatie weten om te draaien door ingrijpende hervormingen door te voeren, veelal op sociaal vlak.

Conclusie. De wereldwijde schuld is een faux indicator. Belangrijk omdat hij een indicatie geeft van de economische gezondheid en stabiliteit van de wereld. Verwaarloosbaar omdat de situatie van de respectieve landen te verschillend is.

Wel doen de financiële markten hun werk door landen die te grote schulden aangaan te dwingen hervormingen door te voeren. Voor de andere landen is het kwestie te voorkomen dat het zo ver komt.