Negen kilometer voor de kust van Jemen ligt een verlaten olietanker klaar om een gigantische ramp te veroorzaken. De Verenigde Naties willen het probleem nu zo snel mogelijk oplossen, en zet daar alle middelen voor in.
De situatie: Voor de kust van Jemen drijft een bom, die een gigantische ramp kan veroorzaken.
- De FSO Safer, een 362 meter lange olietanker, ligt al sinds 1987 voor anker voor de kust van Hodeidah. In 2015 viel het schip, met nog 1,14 miljoen vaten olie aan boord, in handen van de Houthi-rebellen. Sindsdien wordt het schip amper onderhouden, en begint het zelfs te lekken.
- Daar bovenop werkt de stoommoter die de giftige, ontvlambare gassen die vrijkomen van de olie moet wegpompen, niet meer. De FSO Safer is zo dus een drijvende bom, die bij het minste kan ontploffen.
De essentie: Als het schip de lucht in gaat, en de olie aan boord vrijkomt in de Rode Zee, kan dit astronomische gevolgen hebben, zowel voor de directe omgeving als de wereldeconomie:
- Door de ramp zouden de havens van Hodeidah en Saleef moeten worden afgesloten voor schepen. Die havens zijn essentieel voor de bevoorrading van voedsel, brandstof en levensmiddelen voor 17 miljoen Jemenezen. Daarnaast zullen ook ontziltingsinstallaties moeten worden stilgelegd, waardoor miljoenen mensen geen drinkwater meer hebben.
- Elk land aan de Rode Zee zal te maken hebben met het olielek: koraalriffen, mangroves en het leven in de zee zullen onherroepelijk beschadigd raken. Verwacht wordt dat de visbestanden in de zee 25 jaar nodig hebben om te herstellen.
- De Verenigde Naties becijferden in 2020 dat de FSO Safer tot vier keer zoveel olie in zee zou kunnen lekken als de Exxon Valdez. De ramp met de Exxon Valdez, een olietanker die in 1989 op de klippen liep in Alaska en zijn volledige vracht verloor, wordt tot op heden gezien als één van de zwaarste ecologische rampen ooit.
- Daarnaast zal ook de internationale scheepvaart, en daarmee de wereldeconomie, grote problemen kennen. De Rode Zee is een van de drukst bevaarde zeestraten ter wereld, en is de rechtstreekse verbinding tussen Azië en Europa, via het Suezkanaal. In dat kanaal kwam in 2021 de Ever Given vast te zitten, een groot containerschip.
- Het duurde dagen voor het schip kon losgemaakt worden, elk uur dat verstreek, hield de blokkade voor 400 miljoen euro aan goederen tegen. Bij een olielek van de FSO Safer zal de passage van de Rode Zee vermoedelijk voor maanden afgesloten worden voor schepen. De kostprijs voor de opkuis van de olie alleen wordt al geschat op 20 miljard dollar.
De oplossing: De Verenigde Naties werken al een jaar aan een plan om de FSO leeg te pompen.
- Meer dan een jaar geleden, op 5 maart 2022, ondertekende één van de leiders van de Houthi-rebelen, Mohammad al-Houthi, een deal met de VN. Daarmee gaf hij toestemming om de olie aan boord van de FSO Safer over te tanken in een ander schip, een operatie die zo’n 80 tot 144 miljoen dollar zou gaan kosten.
- Op 10 maart werd een conferentie georganiseerd, waarmee de operatie moest betaald worden. Die leverde slechts 40 van de beoogde 80 miljoen dollar op; nadien startte de VN met een crowdfunding. Van het opgehaalde bedrag moest onder meer een olietanker worden aangekocht, waarop de olie zou worden overgeladen.
- Donderdag maakte Achim Steiner, het hoofd van het VN-Ontwikkelingsprogramma, bekend dat zijn organisatie twee olietankers had gekocht: enerzijds de FSO Safer zelf, anderzijds werd een akkoord gesloten met scheepsrederij Euronav voor de aankoop van een VLCC, een Very Large Crude Carrier, of olietanker. Het schip ligt momenteel in een droogdok in China, waar het wordt klaargemaakt voor zijn missie. Volgens de VN moet de operatie begin mei van start kunnen gaan.
- Steiner liet donderdag zelf weten dat het plan nog steeds kan mislukken: “Laat mij zeer duidelijk zijn: dit is een riskante operatie en het kan mislopen.” Daarnaast heeft de VN ook nog extra geld nodig om het plan volledig te doen slagen, zo vertelde David Gressly, de Humanitaire Coördinator van de VN in Jemen.
(ns)