In het nieuws: Sinds de nieuwe regering onder premier Anthony Albanese in mei 2022 aan de macht kwam, begon hij een diplomatiek charmeoffensief richting China. Albanese wenste een “stabilisatie van de betrekkingen tussen beide landen.”

• Hij lijkt in zijn opzet te slagen, want tijdens de G20 top in Bali vorige november had de premier een persoonlijke ontmoeting met Chinees president Xi Jinping. Het was de eerste keer sinds 2016 dat een Australische premier samenzat met de Chinese staatsleider.
• Vorig december reisde de Australische minister voor Buitenlandse Zaken Marise Payne nog naar Beijing om de 50^e verjaardag van het begin van de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen te vieren.
• Ook meldde The Guardian recent dat voor het eerst in meer dan drie jaar de handelsministers van beide partijen een ontmoeting plannen.
• Australië zou nu vooral willen inzetten op het herstellen van de handelsrelaties. Zo werden er deze maand al nieuwe invoerakkoorden afgesloten voor steenkool nadat China, de grootste handelspartner van Australië, een informele ban op Australische goederen verzachtte.
• De Australische minister, Don Farrell, zou mogelijk al in februari China bezoeken om zo handelsrestricties – zoals zware tarieven op wijn, gerst, kreeft en hout – op te heffen.

Wat voorafging: De Sino-Australische relaties bereikten een ongezien dieptepunt nadat China in 2020 alle telefoongesprekken en ontmoetingen tussen Australische ministers en de Chinese tegenhangers blokkeerde.

• China zette die stap nadat de vorige Australische regering onder premier Scott Morrison aandrong tot een onderzoek naar de herkomst van het coronavirus.
• Op het hoogtepunt van de bilaterale relatie erkende Australië in 1972 de Chinese Volksrepubliek als de legale Chinese natie en ging het ermee akkoord dat Taiwan een provincie was van China (voordien steunde Australië de Taiwanese regering als de legale Chinese overheid). Daarna opende het een ambassade in Beijing.
• Sinds China in de regio steeds meer zijn politieke en militaire dominantie opschaalt om een invloedssfeer uit te bouwen ten koste van de Amerikanen bracht dit diplomatieke uitdagingen voor Australië.
• Zo stapte the land down under bijvoorbeeld mee in het Indo-Pacifische Quadrilaterale Dialoog (QUAD) dat zich focust op regionale veiligheid, wat werd gezien als een reactie op de groeiende Chinese macht. Tot de Quad behoren eveneens de VS, India en Japan. De vier partijen houden geregeld samen militaire oefeningen.
• In 2021 verbond Australië zich daarnaast ook nog samen met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk aan het veiligheidspact AUKUS. Beide landen zouden Australië helpen kernonderzeeërs te ontwikkelen. China vatte dit op als een provocatie.

Uitdagingen

In de toekomst: Er liggen echter nog steeds vijf heikele punten in het verschiet willen zowel Australië als China effectief de wederzijdse relatie verbeteren.

• Punt 1: De eerdergenoemde militaire verbondenheid van Australië met het Westen kan nog steeds voor China een reden zijn om de positieve trend weer om te keren. Dat de Australische regering al een dooi in de relatie kon bekomen is op zich al verwonderlijk. Vooral nadat Australië recent ook aankondigde om de militaire relatie met Japan te verdiepen.
• Punt 2: Australië hanteert een zeer streng beleid op buitenlandse investeringen en bestudeert de nationale impact en meerwaarde daarvan. Chinese staatsbedrijven werden vaak al geweigerd en China bekritiseert dit beleid.
• Punt 3: Mogelijk limiteert Australië de uitvoer van het strategische metaal lithium. Dit mineraal zal in de toekomst steeds aan belang winnen omdat het bijvoorbeeld vaak gebruikt wordt in batterijen. China koopt momenteel 95 procent op van de Australische lithiumexport en investeerde al veel in die industrie. Momenteel passen westerse landen hun toeleveringsketens aan zodat rivaliserende staten zoals China minder vat hebben op strategische producten. De kans is groot dat Australië die trend volgt.
• Punt 4:China en Australië proberen beide om de Pacifische eilandstaten aan zich te binden om daar strategische militair baat bij te hebben. Wie goed staat bij een eilandstaat, kan mogelijk in de buurt marineschepen stationeren, wat leidt tot een regionale competitie.
  • Vooral de Solomon-eilanden zijn vanwege de strategische ligging gegeerd. In 2023 worden er de Pacifische Spelen georganiseerd en het lijkt erop dat de eilandnatie zowel op financieel vlak als met de beveiliging van het evenement hulp nodig heeft. Als China erin slaagt op deze wijze de Solomon-eilanden aan zich te binden, kan Australië zich bedreigd voelen door de plotse nabijheid van Chinese invloed. De eilandstaat ligt namelijk maar ongeveer 2.000 kilometer van Australië.
• Punt 5:Tot slot wees een referendum in 2019 uit dat de inwoners van het eiland Bougainville in Papoea-Nieuw-Guinea de onafhankelijkheid wensen. De angst bestaat dat regering van het land de uitkomst van het referendum naast zich neerlegt. In de jaren negentig gebeurde dit ook al en volgde er een bloedige burgeroorlog. Australië hoopt daarom dat de eilandstaat, op het dichtste punt slechts 150 kilometer van diens kust verwijderd, politiek stabiel blijft.
  • Bougainville bezit trouwens veel zeldzame grondstoffen. Mocht het dus onafhankelijk worden, zal China het nieuwe landje zo snel mogelijk in zijn invloedssfeer willen trekken. Dat zal waarschijnlijk niet zo moeilijk zijn, aangezien Bougainville zich zal willen afzetten van het door Australië gesteunde Papoea-Nieuw-Guinea.

(as)