Bij de raketbarrage op verschillende Oekraïense steden maandag was militaire infrastructuur duidelijk niet het doelwit. Appartementsblokken, scholen en een kinderspeeltuin werden geraakt, maar ook een Duits consulaat en een gebouw van de Europese Unie. Heeft Vladimir Poetin hiermee oorlogswetten overtreden?
Na beschieting van Duits consulaat in Kiev: schendt Rusland oorlogswetten?
Waarom is dit belangrijk?
Over ambassades en consulaten gaat al lang de ronde dat dit stukjes grondgebied zijn in andere landen. Dit zou dus meteen impliceren dat Rusland met de raketaanval op het Duitse consulaat Duitsland zelf heeft aangevallen. Maar klopt dit wel?Het incident: Maandagochtend schoten Russische Tupolev-bommenwerpers meer dan tachtig kruisraketten af richting Oekraïne.
- De helft kon uit de lucht worden gehaald, een veertigtal raketten troffen wel doel.
- Verschillende grote steden werden getroffen, in onder meer Lviv viel negentig procent van de inwoners zonder stroom na een raketinslag op de lokale elektriciteitscentrale.
- De stad die het zwaarst werd getroffen was de hoofdstad Kiev. Daar troffen raketten onder meer een school en kinderspeeltuin, maar ook een Duits consulaat, waar visa worden uitgereikt.
- Ook het gebouw van de European Union Advisory Mission, een orgaan van de EU dat Oekraïne adviseert inzake veiligheid, werd geraakt.
Ja, inbreuk op oorlogsrecht
De essentie: Het Duitse consulaat staat dan wel al sinds februari leeg, toch kan een aanval hierop gezien worden als een inbreuk op het internationaal oorlogsrecht. Maar is dat wel zo? Business AM vroeg het aan professor Jan Wouters, Gewoon Hoogleraar Internationaal Recht en Internationale Organisaties aan de KU Leuven.
“Ja, de aanval op het consulaat is een inbreuk op de wetten van het internationaal gewapend conflict, niet enkel een consulaat werd geraakt maar ook scholen en appartementen. De wetten op het internationaal gewapend conflict bepalen dat alle burgerdoelwitten moeten worden ontzien. Op dat vlak vormt en consulaat geen uitzondering. Ook dit is een burgerdoel, en valt onder het gewone oorlogsrecht”.
Jan Wouters, Gewoon Hoogleraar Internationaal Recht en Internationale Organisaties (KU Leuven)
Daarnaast vallen ambassades en consulaten ook onder het consulair recht. Dat heeft vooral een betrekking op het gastland zelf, in deze Oekraïne. “Het consulair recht draait vooral om de plicht tot bescherming voor Oekraïne. Gebouwen moeten worden beschermd en kennen dus onschendbaarheid“, vertelt Wouters. Hij voegde er wel aan toe dat Oekraïne geen blaam treft, het is tenslotte een buitenlandse agressor dat raketten op burgerdoelen, waaronder dus het consulaat, afvuurde.
Neen, geen oorlog met Duitsland
Ook maakt professor Wouters er zijn missie van een wijdverbreide misvatting over ambassades de wereld uit te helpen:
- “Neen, ambassades zijn geen grondgebied in een ander land. De Duitse ambassades en consulaten in Oekraïne staan op grondgebied van Oekraïne.”
- Wel geniet de ambassade onschendbaarheid, wat betekent dat men ze niet mag betreden zonder uitdrukkelijke toestemming van de ambassadeur of consul.
De conclusie: De vraag rest wat de reactie van Duitsland zal zijn, nu een consulaat werd aangevallen. In eerste instantie veroordeelde het, net zoals de meeste westerse landen, de raketaanvallen op burgerdoelwitten. Volgens Wouters blijft het hier bij: “Wat kan Duitsland doen? Het zal hoe dan ook diplomatiek protest aantekenen, aangezien Rusland het oorlogsrecht heeft geschonden, maar daar blijft het waarschijnlijk bij.” Een rechtstreekse oorlog tussen Rusland en Duitsland, waar de NAVO meteen in wordt meegesleurd, komt er dus niet.
(ddw)