De spanningen lopen weer hoog op in een eeuwenoud dispuut over territoriale wateren in de Middellandse Zee. Turkije heeft Griekenland en Cyprus voor voldongen feiten gesteld door maritieme grenzen vast te leggen die dwars door de territoriale wateren van de eilandnaties lopen.
De Turkse president Erdogan hield op 27 november een geheime meeting met het Libische staatshoofd Fayez al-Sarraj. De leiders verdeelden de territoriale wateren tussen hun beider kustlijnen onder elkaar. Ankara eigent zich een groot deel van de oostelijke Middellandse Zee toe (zie kaart), Libië krijgt in ruil militaire steun.
Gemakkelijkheidshalve vergat Erdogan Griekenland en Cyprus aan de onderhandelingstafel uit te nodigen. De grenzen die Turkije in het akkoord vastlegt, schenden nochtans de maritieme zones van de twee Europese naties.
‘Turkije is manifest onredelijk’
Volgens het internationaal zeerecht hebben eilanden recht op dezelfde maritieme zones als andere landmassa’s, zoals een territoriale zee en een exclusieve economische zone (EEZ). De grenzen die Turkije voor zichzelf heeft uitgetekend, lopen dwars door de maritieme zones rond Cyprus en de Griekse eilanden Kreta en Rodos.
‘De aanspraak die Turkije hier maakt is manifest onredelijk’, zegt professor internationaal recht Erik Franckx. ‘Deze claim ontzegt Cyprus en Griekenland van alle recht dat ze hebben op een maritieme zone.’
De grootte van die zones zijn in een dicht gebied zoals de Middellandse Zee onderhevig aan onderhandelingen. Maar op zijn minst hebben Griekenland en Cyprus recht op een exploitatiegebied van tientallen zeemijlen in een straal rond hun eilanden.
De wateren tussen Turkije, Cyprus en de Griekse eilanden zijn al jaren betwist gebied. Er schuilt een enorm reservoir aan aardgas in het oostelijke deel van de Middellandse Zee.
‘Griekenland en Cyprus mogen doen wat ze willen, wij hebben onze overeenkomst met Libië al bezegeld.’
Turks president Recep Tayyip Erdoğan
Een groot deel van de gasvelden bevinden zich volgens het internationaal zeerecht in de Cypriotische EEZ. De Turkse president Erdogan beweert dat bepaalde Cypriotische EEZ-gebieden onder de jurisdictie van Turkije vallen. Turkije erkent dan ook het VN-zeerechtverdrag niet (UNCLOS) dat dit regelt.
Gunboat diplomacy
Met de geheime Libië-meeting heeft Turkije Griekenland en Cyprus voor voldongen feiten gesteld. Athene is zeer bezorgd omdat het aan den lijve meemaakt hoe hard Erdogan het kan spelen. In de marge van de recente NAVO-top in Londen heeft de Griekse premier Mitsotakis Erdogan trachten te overhalen om de zaak te herbekijken. Zonder veel effect.
‘Griekenland en Cyprus mogen doen wat ze willen, wij hebben onze overeenkomst met Libië al bezegeld’, klonk het bij Erdogan na afloop van de ontmoeting.
Diplomaten maken zich zorgen dat de assertiviteit van Turkije ervoor kan zorgen dat de zogenaamde ‘gunboat diplomacy’ (het bereiken van politieke doelstellingen door een vertoon van zeemacht) kan terugkeren naar de Middellandse Zee.