Niemand heeft de Franse parlementsverkiezingen echt gewonnen, maar het Republikeinse front tegen extreemrechts heeft ze wel verloren. De oorzaak van dit alles? De regeringscoalitie probeerde het Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen slechts tegen te houden omdat ze bang was een coalitie te moeten vormen met links.

Het waren historische verkiezingen, die deze zondagavond in Frankrijk zijn geëindigd met de tweede ronde van de parlementsverkiezingen. En toch is er geen echte winnaar: de drie belangrijkste partijen, Ensemble!, Nupes en de Rassemblement National, haalden respectievelijk 38,6 procent, 31,6 procent en 17,3 procent van de stemmen. Dit maakt het zeer moeilijk om een meerderheid te vormen die de regering kan steunen. De coalitie van president Macron behaalde slechts 245 van de 577 zetels, dat is minder dan de absolute meerderheid van 289. De linkse coalitie onder leiding van Jean-Luc Mélenchon haalde 131 zetels en de RN van Marine Le Pen 89 zetels. De Republikeinen halen nog 61 zetels.

Een zeer zwakke verdediging tegen extreemrechts

De stembusslag kent echter een onmiskenbare verliezer: het Republikeinse front dat gedurende de hele geschiedenis van de Franse Vijfde Republiek heeft voorkomen dat extreemrechts aan de macht kwam. De belangrijkste erfenis van Emmanuel Macron aan het Franse politieke landschap zal dus de massale komst naar de Assemblée Nationale zijn, van een partij die ondanks haar pogingen tot “de-demonisering”, nog steeds een product is van de Nieuwe Orde-beweging. Bij haar stichting in 1972 onder de naam Front National rekende die partij ten minste één voormalige Waffen-SS’er, Pierre Bousquet, tot haar oprichters.

Wat wel in Macrons voordeel speelt, is dat de verrechtsing van de Franse politiek en de heropflakkering van thema’s die extreemrechts na aan het hart liggen (immigratie, nationale identiteit…) niet recent zijn. Sinds het presidentschap van Nicolas Sarkozy heeft traditioneel Frans rechts (waartoe de Republikeinse partij bhoort) geprobeerd stemmen af te snoepen van de clan Le Pen. Met een eerder tegengesteld effect, waarbij laatstgenoemde partij profiteerde van de banalisering van haar voornaamste ideeën.

Geen duidelijke instructies

Maar de verkiezingen van vorige zondag luiden een nieuwe fase in de (zeer) rechtse verankering van de Franse politiek in. Emmanuel Macron had immers niet geaarzeld om voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op te roepen tot de eenheid van de republiek toen hij opnieuw in een tweestrijd verwikkeld was met Marine Le Pen. Een oproep die door een aanzienlijk deel van het linkse electoraat werd gevolgd en duidelijk werd aangemoedigd door Mélenchon.

Voor deze parlementsverkiezingen, niets van dat alles: de worstelende Ensemble!-coalitie gaf niet duidelijk genoeg instructies om het RN te blokkeren, waar deze partij tegenover de linkse Nupes-alliantie stond. Na de eerste ronde had minister-president Elisabeth Borne aangekondigd: “Ons voorstel is geen stemmen voor de RN”. Maar de voormalige socialiste voegde eraan toe: “En voor Nupes, als we te maken hebben met een kandidaat die de republikeinse waarden niet respecteert, die onze politieagenten beledigt, die vraagt om Oekraïne niet langer te steunen, die uit Europa wil stappen, dan zullen we niet op hem stemmen”. Andere leden van de regering, zoals Pap Ndiaye, de huidige minister van Onderwijs, hebben de RN echter steviger in de weg willen staan.

Tussen links en extreem rechts, kiest Ensemble! voor de macht

Als gevolg van dit republikeinse front met variabele geometrie zou 72% van de Ensemble!-kiezers zich onthouden als het tot een duel kwam tussen Nupes en RN in de tweede ronde, aldus France Info. En de top van de partij verdedigt nog steeds een aanpak van geval tot geval, waarbij sommige linkse kandidaten als “minder republikeins” worden beschouwd dan die van uiterst rechts. Een lijn die stelt dat “extremen gelijk zijn”, verdedigd door de rechtervleugel van de presidentiële coalitie, ondanks het feit dat Nupes linkse of milieubewuste partijen verenigt die als eerder gematigd worden beschouwd.

De volgende verschuiving liet niet lang op zich wachten en wekt nu al woede en onbegrip bij degenen die gehecht zijn aan de waarden van de Franse Republiek: mensen op hoge posten in de zittende regering verklaren nu al ronduit dat samenwerking met de RN mogelijk is binnen het Assemblée (het Franse parlement), en omzeilen daarmee een linkse oppositie, die toch talrijker is. Dit geldt ook voor de minister van Justitie, Éric Dupond-Moretti, die ingaat tegen zijn eigen verkiezingscampagnes in het departement van het Noorden, waar hij zich vaak heeft opgeworpen als een barrière tegen de partij van Marine Le Pen. De politicus, oorspronkelijk strafpleiter, riep in 2015 zelfs op tot een verbod op het FN.

Walging van de politiek

In een dergelijke context is het moeilijk te voorspellen hoe een Frankrijk dat onregeerbaarder is dan ooit, zich zal ontwikkelen. Maar één ding is duidelijk: ondanks de relatieve kracht van links, zal er geen mooie toekomst zijn in een land waar meer dan de helft van de bevolking niet eens meer naar de stembus gaat, grotendeels uit afkeer van de politiek.