Het NAVO-verdrag bepaalt dat alle lidstaten naar eigen capaciteiten bijdragen om het grondgebied van hun bondgenoten te verdedigen. In dat kader bevinden honderden Belgische soldaten zich in het buitenland, om onder meer de landen in het oosten van Europa te verdedigen als nodig. Maar welke rol spelen zij juist?
In het oosten van Europa is de dreiging van Rusland nooit weggeweest. Tijdens de Koude Oorlog werd dan ook de NAVO opgericht, om als één blok te kunnen reageren op militaire dreigingen. Nadat Rusland (na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de Koude Oorlog en het Warschaupact) in de jaren ’90, ’00 en ’10 vervolgens enkele buurlanden aanviel, greep de NAVO in.
Ter land
De verdragsorganisatie richtte vier gevechtsgroepen op in Polen en de drie Baltische staten – de vier NAVO-lidstaten die aan Rusland grenzen – onder de noemer ‘Enhanced Forward Presence‘. Het doel van deze vier gevechtsgroepen, ter grootte van bataljons (400 tot 2000 soldaten) is vooral Rusland ontraden hier binnen te vallen. Als het tot een oorlog komt, kunnen deze NAVO-troepen al de eerste defensielinie vormen.
In het kader van de “eFP” levert België een compagnie, tussen 150 en 200 soldaten, aan de missie in Litouwen. Daar werken ze op de basis in Rukla nauw samen met soldaten uit Nederland, Tsjechië, Luxemburg, Noorwegen en Duitsland, dat het commando over de gevechtsgroep in handen heeft.
De invasie van Oekraïne leidde echter tot onrust binnen de NAVO. De NATO Response Force (NRF), die 24/7 paraat staat om uit te rukken, werd op 25 februari voor het eerst geactiveerd. Een Belgisch detachement, bestaande uit 300 soldaten van het Bataljon 1/3e Lanciers, werd naar voor geschoven om samen met 500 Franse elitesoldaten van het 27e Bataljon Chasseurs Alpins het NAVO-speerpunt in Roemenië te vormen.
Op 24 maart 2022 werd op een bijzondere NAVO-top door de regeringsleiders en staatshoofden van de lidstaten beslist om in vier extra landen – Hongarije, Slowakije, Bulgarije en Roemenië – nieuwe gevechtsgroepen op te richten. De Belgisch-Franse missie, Operatie Black Eagle, werd zo omgevormd tot een ware gevechtsgroep.
Ter zee
Het aandeel van België beperkt zich echter niet tot het land. Ook op zee draagt ons land zijn steentje bij aan de gevechtsgroepen van de NAVO. Die vier groepen – twee algemene gevechtsgroepen en twee toegespitst op ontmijning – werken, net zoals de eFP’s op het land, met een beurtrol, waardoor de samenstelling regelmatig wijzigt.
Momenteel neemt slechts één Belgisch marineschip deel aan de NAVO-missies op zee. De BNS Lobelia, een mijnenjager met zo’n 45 bemanningsleden, maakte tussen 1 januari en 2 mei onderdeel uit van SNMCMG1 (Standing NATO Mine Counter Measures Group 1). De BNS Primula, net zoals de Lobelia een mijnenjager uit de Tripartite-klasse, nam op die dag de taken over. In het verleden vervulden ook andere Belgische schepen, waaronder het fregat Leopold 1, een rol binnen de NAVO-vloten.
In de lucht
Ook boven het land en de zee is België aanwezig. Aangezien de drie Baltische staten Estland, Letland en Litouwen niet over eigen gevechtsvliegtuigen beschikken, besliste de NAVO om gezamenlijk de luchtpolitie van die landen in handen te nemen. Ook enkele Belgische F-16’s nemen deel aan deze missie en staan op de luchtmachtbasis van Ämari in Estland paraat om dreigingen te onderscheppen.
De missie van de luchtmacht is echter breder dan enkel de luchtpolitie in Estland. Zo worden een veertigtal militairen ingezet in het Nederlandse Eindhoven, waar ze een bijdrage leveren aan de tanker- en transportvloot van de NAVO.
Ook in Duitsland zijn Belgische militairen gelegerd. Op de luchtmachtbasis van Geilenkirchen ondersteunen ze de AWACS-vliegtuigen, die worden ingezet als vliegende verkennings- en communicatiesystemen. Ook op de luchtmachtbasis van Ramstein lopen enkele Belgische militairen rond, waar ze een bijdrage leveren aan het algemene commando van de luchtpolitie-missies.
(mah)