De Britse premier Boris Johnson komt met een controversieel en streng migratieplan: wie illegaal het Verenigd Koninkrijk binnenkomt, als migrant of zelfs als asielzoeker, en een alleenstaande man is, kan richting Rwanda gestuurd worden. Daarvoor maakte de Britse regering een deal met het regime van Paul Kagame, de Rwandese sterke man: het VK zal Kigali daarvoor een kleine 150 miljoen euro per jaar betalen. De deal oogst erg veel kritiek, maar in eigen land gaat de N-VA er helemaal achter staan, net als Vlaams Belang: het lijkt sterk op het ‘Australisch model’ dat Theo Francken (N-VA) al jaren bepleit. “Het is de enige overblijvende optie”, zegt hij. “Een bijzonder goed idee”, zegt Tom Van Grieken (Vlaams Belang). Assita Kanko (N-VA) wil de aanpak voor heel de EU invoeren: “We moeten zelf zo’n deal sluiten met Rwanda om mensensmokkelaars praktisch uit te schakelen.” In de Libië-crisis werd een soortgelijke deal met dat land en de EU overigens overwogen.

In het nieuws: “Onwerkbaar, veel te duur, en vooral beschamend en wreed”, zo sneert de oppositie in het VK over het plan van premier Boris Johnson.

De details: Het VK voert een stukje van het migratiebeleid uit, dat ze na de Brexit kan, zonder de EU.

• De Britse premier Johnson heeft een feilloos gevoel voor politieke timing. Net op het moment dat hij veroordeeld dreigt te worden voor het deelnemen aan een illegaal coronafeestje in zijn eigen ambtswoning, verschuift hij helemaal de aandacht, door een nieuw, controversieel migratieplan te lanceren.
• “Woensdag staken 600 mensen het Kanaal over, mensensmokkelaars veranderen de zee in een kerkhof. En zelfs als die mensen hier aankomen, kennen we allemaal die verhalen van uitbuiting. Die verachtelijke mensensmokkelaars moeten we verslaan“, zo stelde Johnson met de nodige dramatiek. Meteen stuurde hij ook de Royal Navy in het Kanaal, om de controle over te nemen van de douanediensten: om meteen het signaal te geven, ‘het is oorlog’.
• Maar het meest gevoelige, is het sluitstuk in die ‘oorlog’ tegen de mensensmokkelaars: een deal met Rwanda en het dictatoriaal regime van Paul Kagame. Want wie illegaal overkomt, en een alleenstaande man is, kan dan wel asiel aanvragen, maar dat houdt het VK straks niet tegen hen mogelijks naar Rwanda op een vliegtuig te zetten. Hun aanvraag wordt dan ‘offshore‘ beoordeelt, bij een negatief advies zitten ze dan hoe dan ook in Rwanda, niet in het VK.
• De maatregel is vooral symbolisch: Johnson wil uitpakken met het idee dat na een gewaagde oversteek van het Kanaal een vliegticket met enkele richting naar Kigali wacht. Het gaat voorlopig ook om niet meer dan een proefproject met Rwanda, bewijze de eerder kleine som van 120 miljoen pond om het allemaal te financieren.
• Het ‘Migration and Economic Development Partnership’, heet het met een ronkende naam. Kagame’s regime kan nu naar eigen zeggen uitpakken met een “gedurfd partnerschap om op innovatieve manier de wereldwijde migratiecrisis aan te pakken“.
• Voor Johnson is het akkoord vooral symbolisch cruciaal: hij omschreef Rwanda als “een van de veiligste landen ter wereld” en “een land dat bekend staat voor het verwelkomen van migranten”. “Ze krijgen de kans een nieuw leven op te bouwen in dit dynamische land.” Dat het tegelijk een harde dictatuur is, met weinig vrijheid van meningsuiting, daarover zweeg Johnson zedig.
• De Britse premier boekt hoe dan ook een grote politieke zege: hij kan zo aantonen dat zijn regering, ‘dankzij’ de Brexit, een eigen, streng migratiebeleid kan voeren, dat verder gaat dan de EU. Al maanden zijn er spanningen aan het Kanaal, waar vanuit Frankrijk en België elke dag bootjes vertrekken richting Engeland. Dat blijft een magische bestemming voor transmigranten, die dromen van werk in de Britse economie, zonder dat ze papieren nodig hebben.
• Al geldt dat voorlopig niet voor de Oekraïners: die lijken allerminst geneigd om de overtocht te willen wagen. Het VK neemt nauwelijks vluchtelingen van die oorlog op en heeft, anders dan de EU, haar grenzen niet zonder pardon open gezet voor Oekraïners.

De kritiek: Het idee om migranten naar Afrika te vliegen, is erg omstreden.

• In het VK is de linkse oppositieleider Keir Starmer niet te spreken over het voorstel: “Onwerkbaar”, “buitensporig duur voor de Britse belastingbetaler”, en vooral “beschamend en wreed”, zo stelde hij. En hij liet niet na erop te wijzen dat Johnson gewoon de aandacht van zijn ‘partygate‘ wil afleiden.
• De ngo’s reageren alvast heel boos: “Waar offshoring is ingevoerd, blijkt dat dit leidt tot diep menselijk lijden, en de rekening voor de belastingbetaler zal waarschijnlijk groot zijn”, zo stelde Zoe Abrams, directeur van het Britse Rode Kruis.
• Ook de VN reageerde bezorgd, de vluchtelingenorganisatie UNHCR stelde “bijzonder fel tegen overeenkomsten te zijn die vluchtelingen en asielzoekers naar derde landen sturen, zonder voldoende garanties of standaarden”. “Dat soort overeenkomsten doen asielverplichtingen schuiven, internationale akkoorden worden omzeild, en men gaat in tegen de letter en de geest van de Conventie van Vluchtelingen”, zo zegt Gillian Triggs van de UNHCR.
• Want met zijn beslissing zet Johnson uiteraard de verplichtingen van de Conventie van Genève op de helling: die stelt dat vluchtelingen het recht hebben op een asielprocedure, eens ze een land bereiken om asiel aan te vragen. Maar door vervolgens die asielzoekers geen toegang te geven, zoekt het VK minstens de buitenbaan op.
• Ook in Brussel was men ontzet: de bevoegde Europese commissaris Ylva Johansson, die ‘Home Affairs’, een soort Binnenlandse Zaken heeft, noemde de Britse aanpak “niet humaan en waardig”. “Dit roept fundamentele vragen op over het recht op asiel en bescherming.”

Genoteerd: In eigen land steunen Vlaams Belang maar ook N-VA die plannen van Johnson.

• “Wat het VK doet is niet evident, maar het is de enige overblijvende optie om de illegale migratie te bestrijden. De Conventie van Genève en Europese richtlijnen zijn goedbedoeld, maar hebben er spijtig genoeg toe geleid dat er een miljardenindustrie van mensensmokkel is ontstaan”, zo tweet migratiespecialist en Kamerlid Theo Francken vanmorgen.
• Maar is Francken deze keer nog voorzichtig, dan lijkt zijn collega Europees Parlementslid Assita Kanko echt voluit te gaan:
  • “De EU moet ook zelf zo’n deal sluiten met Rwanda om mensensmokkelaars praktisch uit te schakelen en mensen in nood echt te helpen.”
  • “Vreemd dat die deal van het VK omstreden wordt genoemd: Rwanda is een veilig land.”
  • “Ons EU-asielsysteem blijft kapot. We kunnen mensen in nood niet efficiënt helpen.”
  • “Mensen die niet in direct gevaar verkeren, moeten worden teruggestuurd. Naar Rwanda bijvoorbeeld. De anderen verdienen noodopvang. Zo schakel je het businessmodel van de mensensmokkel uit.” 
  • “Voorlopig heeft de EU zelf geen oplossing en de mensensmokkelaars laten steeds meer mensen verdrinken. Is dat dan humaan en waardig?” 
• Vlaams Belang pleit al langer voor dat soort aanpak, onder meer in een groots opgezette persconferentie eind vorig jaar rond ‘Fort Europa’ haalden ze dergelijk model aan. “Dit is een bijzonder goed idee”, zo stelt partijvoorzitter Tom Van Grieken.
  • “Asielzoekers die in de EU asiel aanvragen zouden tijdens de duur van de verwerking van hun dossier de finale dossierbeslissing moeten afwachten in centra buiten de EU.”
  • “Het Vlaams Belang wil dat de EU hiervoor partnerschappen afsluit met landen als bijvoorbeeld Albanië of Tunesië. Deze centra zouden door de EU gefinancierd worden.”

The Big Picture: Nieuw is het gaan ‘hervestigen’ van migranten niet. Australië deed het. De EU had plannen.

• In Australië, dat zich onder vorige, meer rechtse regeringen heel fel positioneerde op vlak van migratie, is er wel wat ervaring met dat ‘hervestigen’ van asielzoekers. Daar werden in totaal bijna 3.000 asielzoekers naar Papoea-Nieuw-Guinea gestuurd, een bijzonder arm buurland van Australië. De prijs liep op tot boven 1 miljard euro, het programma werd door de huidige regering, na veel internationale kritiek ook, stopgezet.
• Bovendien zijn er precedenten bij de EU zelf. Verschillende migratiecrisissen rond de Middellandse Zee, onder meer tijdens de Syrië-oorlog, leidden er in het verleden al toe dat de EU op zoek ging naar “opvangkampen in de regio zelf”. En ook toen in Libië een burgeroorlog losbarstte, werd aan die optie gedacht.
• Daar zouden asielzoekers dan in afwachting van de behandeling van hun aanvraag moeten wachten. Er waren destijds gesprekken met onder meer Egypte, Tunesië en zelfs Rwanda. Uiteindelijk draaide dat telkens op een sisser uit: de ontvangende landen waren vaak zelf niet al te stabiel, en politiek lag en licht het uiterst gevoelig binnen de EU.
• En er is de Deense regering, die nochtans geleid wordt door de sociaal-democrate Mette Frederiksen, met haar omstreden migratiepolitiek. Die wordt als erg ‘hard’ beschouwd in Europa, en vorig jaar sloten zij, eigenlijk net zoals Johnson in het VK, een akkoord met Rwanda, over meer “samenwerking op vlak van asiel en migratie”.
• Daarbij werd de optie opgenomen om eventueel ook asielzoekers naar Rwanda te sturen. In praktijk zou dat wel nog niet gebeurd zijn. Amnesty International haalde toen al hard uit, en noemde het initiatief ronduit “onwettig”.
• Helemaal verrassend is de positie van N-VA vandaag overigens niet: al in 2015, bij de vorige grote migratiecrisis, had partijvoorzitter Bart De Wever (N-VA) het bij een college dat hij gaf aan de UGent, over die Conventie van Genève: “Die is een onderdeel van het probleem als we naar de Europese vluchtelingencrisis kijken. We moeten dat kritisch tegen het licht durven houden”, stelde hij toen. Daarbij had hij het in de eerste plaats over directe toegang tot de sociale zekerheid, voor vluchtelingen.

Ook gevolgd: De Wever haalt nog eens uit naar de “georganiseerde chaos” van de federale overheid, bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Die loopt spaak in zijn stad.

• Ook in de huidige migratiecrisis, die van de komst van voorlopig zo’n 39.000 Oekraïners naar België, roert de N-VA zich. De Wever trok daarbij vroeg aan de alarmbel, over de actie #plekvrij, die federaal staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) organiseerde. Daarbij legde hij de focus op opvang door individuele gezinnen, terwijl De Wever dat een slecht idee vond, en collectieve opvang wilde laten voorzien.
• Het conflict tussen beiden sleept ondertussen al weken aan. Nu blijkt dat in Antwerpen alleen al 3.000 gezinnen zijn die vluchtelingen opvangen. Maar de afhandeling van hun dossiers verloopt erg traag: documenten om leefloon of medisch hulp te krijgen komen maar niet, zo bracht Terzake gisteren.
• De Wever beloofde dat gisteren snel in orde te brengen, maar hij sneerde tegelijk dat “die klemtoon op particuliere opvang verkeerd was”. “We hadden op collectieve opvang moeten inzetten zoals Nederland dat ook doet. Ook het geven van een sociaal statuut dat leidt tot een leefloon, is een fout geweest.”
• Hij stelde letterlijk dat het federale niveau “de chaos heeft georganiseerd”. “Men geeft die mensen het statuut van ’tijdelijk ontheemd’. Dat betekent dat Fedasil niets meer doet in Brussel, zelfs niet de medische screening. De Oekraïners moeten alleen daar geregistreerd worden. Alle problemen daarna zijn voor de gemeenten. We krijgen duizenden dossiers op enkele weken en normaal ben je met zo een dossier ruim een uur bezig.”
• In kringen van de federale regering wijst men de kritiek van De Wever toch terecht. “Wij weten niet precies wat het federale niveau hier anders kan doen aan de inschrijving van vreemdelingen. Zelfs al mocht het statuut tijdelijke bescherming niet zijn gegeven, moeten nog steeds alle mensen die in de asielprocedure zouden hebben gezeten een verblijfskaart krijgen via de gemeentes”, zo klinkt het.
• En meer: men schermt met cijfers van het aantal registraties, ook al zijn die voorlopig en dus wat lapidair. Want terwijl Antwerpen er in slaagde om maar 36 van dergelijke procedures met zogenaamde ‘A-kaart’ af te ronden, deed men er in Gent 508, in Leuven 248, in Luik 126 en in Brugge 134. “In Gent heeft men duidelijk wel de loketwerking aangepast om registraties snel te kunnen doen, en extra personeel ingezet om geen achterstand op te lopen”, zo is te horen op het federale niveau.
• Er wordt ook op gewezen dat de Vlaamse regering al meermaals aankondigde dat er genoeg duurzame opvangplaatsen zijn, zo’n 12.000 nu. “De Antwerpse burgemeester zou dus dringend contact moeten opnemen met ofwel zijn minister-president Jan Jambon (N-VA), zijn minister van Wonen in de Vlaamse regering Matthias Diependaele (N-VA), of zijn coalitiepartner in de Vlaamse regering Bart Somers, om mensen naar die duurzame huisvestingsplaatsten toe te leiden.

Om te volgen: Ritueel slachten verdeelt alweer de Franstalige politieke partijen in Brussel.

• Het blijft een thema dat zowat elke Franstalige partij in Brussel beroert, omwille van het groot reservoir aan stemmen uit de moslimgemeenschap daar: het verdoofd of onverdoofd slachten.
• In Vlaanderen en Wallonië is het ondertussen al sinds 2019 verboden, om het welzijn van de dieren te vrijwaren. Maar in Brussel raakt een verbod op dat onverdoofd slachten, of ritueel slachten, maar niet door de parlementaire molen.
• Daardoor dreigt ook de progressieve coalitie van de Brusselse regering helemaal verdeeld te raken. Want de links-liberale minister van Dierenwelzijn in Brussel, Bernard Clerfayt (DéFI) gaat zijn voorstel van ordonnantie neerleggen in het Brussels Parlement. Dat doet hij, goed wetende dat zijn partij DéFI een helder standpunt heeft (verbieden), net als Groen en Open Vld in de Brusselse regering.
• Ook de oppositie van de MR zal straks dat voorstel van Clerfayt steunen. Maar tot zover gaat de duidelijkheid. Want zowel de PS als Ecolo zijn eigenlijk intern stevig verdeeld over het thema, net als de kleine oppositie van Les Engagés. PVDA-PTB, met een stevige moslimachterban, noemt het een voorstel “dat gemeenschappen tegen elkaar opzet”, en is tegen.
• Volgens Le Soir gaat de PS, na een interventie van de Brusselse voorzitter Ahmed Laaouej (PS) toch uiteindelijk als blok tegenstemmen. Maar de oude discussie binnen die PS, tussen een klassiek seculiere vleugel en een religieuze ‘nieuwe’ vleugel, steekt zo voor een zoveelste keer de kop op. Want niet iedereen stemt met plezier mee met de PS-fractie, tegen het voorstel.
• De Brusselse fractieleider Ridouane Chahid noemde de zet van Clerfayt al eerder “een electorale strategie” en wees erop dat “loyauteit blijkbaar een woord is dat weinig waarde heeft voor DéFI”: hij verwijt zijn eigen coalitiepartner er dus van een conflict op te poken.
• Een soortgelijk verhaal overigens bij Ecolo, dat vermoedelijk niet in één blok zal stemmen: daar komt de vleugel van de dierenrechten te staan tegenover diegenen die gevoelig zijn voor de verzuchtingen van de moslims en joden in de hoofdstad.
• Een stemming is niet meteen voor morgen: de tekst moet eerst de commissie nog door. Normaal is de eindstemming ergens voor mei, tenzij de Brusselse coalitie die hete aardappel nog van het bord krijgt. 

Zet u schrap: De voorbereidingen voor een olie-embargo tegen Rusland zijn volop bezig in Brussel. Maar eerst wachten op de Franse presidentsverkiezingen.

• De Belgische regering is er alvast geen voorstander van, maar meer dan waarschijnlijk komen er straks nog bijkomende sancties, wat de energielevering aan Europa vanuit Rusland betreft.
• In de Europese wandelgangen is immers te horen dat er volop aan teksten gewerkt wordt, om een embargo op Russische olie in te voeren. Het Europees Parlement riep vorige week op tot een complete stop van olie en gas uit Rusland, en stemde met ruime meerderheid voor die maatregel. Zij kijken dus ongeduldig naar de Commissie, die ook met Ursula von der Leyen als Commissievoorzitter en Josep Borrell als hoge buitenlandgezant al meermaals felle verklaringen in die richting aflegde.
• Men zou nu werken aan een gefaseerde stop, waarbij Duitsland en andere EU-landen de tijd zouden krijgen om nieuwe leveranciers te gaan zoeken. Vorige maand werd er al een soortgelijk embargo voor steenkool uit Rusland ingevoerd, met een uitdoofperiode van vier maanden.
• Pikant detail, volgens een diplomaat: de nieuwste ronde sancties komt er pas na de Franse presidentsverkiezingen, zo vermoedt men. De reden is simpel: niemand wil de presidentskandidaat en zittende staatsleider Emmanuel Macron nu net opzadelen met een nieuwe forse prijsstijging (die zou volgen op een aankondiging van een embargo), net op moment dat die in de eindspurt van zijn herverkiezing zit.
• Een nieuwe opstoot aan de pomp zou Marine Le Pen, de tegenkandidaat van extreemrechts, een duwtje in de rug kunnen geven.
• Vermoedelijk duurt het dus nog tot 24 april, de dag van die Franse presidentsverkiezingen, dat de discussie over een embargo op olie echt kan losbarsten. Over gas is voorlopig geen echte consensus, als die er al over olie zou zijn. Want de Europese economie, met name Duitsland, is nog meer afhankelijk van dat Russische gas.
• Een rapport van vijf vooraanstaande Duitse economen deze week wees erop dat er een ernstige recessie wacht, indien de gaskraan voor Duitsland effectief zou worden dichtgedraaid.

Opvallend: Alexander De Croo (Open Vld) nodigt Mark Rutte en zijn halve regering uit naar Gent, voor een gezamenlijke ministerraad.

• Premier De Croo blijft timmeren aan zijn internationaal profiel. Deze keer met een nieuwe uitgave van een gezamenlijke Belgisch-Nederlandse regeringstop, een zogenaamd Thalassa-overleg (een verwijzing naar de Noordzee). Dat vindt plaats in een van de mooiste plekken van de lage landen: Gent.
• Dinsdag komt dus een hele stoet Nederlandse ministers afgezakt: twaalf in totaal, met onder meer de ministers van Buitenlandse Zaken, Justitie en Klimaat. Hun Belgische evenknieën zullen er ook bij zijn. Het thema ligt voor de hand: de oorlog in Oekraïne. Maar evengoed de klimaatveranderingen en de strijd tegen grensoverschrijdende misdaad.
• Overdag vergaderen ze elk met hun evenknie, ’s avonds is er dan een gemeenschappelijke ‘ministerraad’, vermoedelijk in het Gentse stadhuis.
• Helemaal origineel is dat idee van de Arteveldestad overigens niet: Vlaanderen deed het eerder al met Nederland in Gent. In 2016 leidde de toenmalige minister-president Geert Bourgeois (N-VA) al zo’n gezamenlijke Vlaams-Nederlandse regeringstop, met toen ook al Mark Rutte als zijn tegenhanger. 

Ook genoteerd: Groen heeft, bij haar oud-kopstukken, toch nog een stevig pacifistische flank.

• “Poetin is een smeerlap, maar de Amerikanen sleuren ons voortdurend mee in oorlogen waar wij niks mee te maken hebben. Ze zijn onder valse voorwendselen een oorlog begonnen in Irak. Ze hebben twintig jaar in Afghanistan gezeten. Dat heeft miljarden gekost, tienduizenden soldaten, honderdduizenden burgerslachtoffers.”
• “De wapenindustrie vond dat fantastisch, maar wij delen mee in de brokken. Laten we daar toch eens kritischer naar kijken. De PVDA is de enige partij die dat durft. Waar zijn de groenen en socialisten die vroeger meeliepen in de vredesbetogingen?”
• Het zijn twee quotes van Mieke Vogels (Groen), voormalig minister en oud-boegbeeld van de groenen. Die wijst haar eigen partij met de vinger: de groenen gingen, onder impuls van onder meer fractieleider Wouter De Vriendt (Groen) helemaal mee in het standpunt van Vivaldi om ronduit de Oekraïners te steunen, ook met wapenleveringen uit de depots van het Belgische leger.
• Voor Raoul Hedebouw, de leider van PVDA, alvast een goede reden om victorie te kraaien: “Het pacifisme lijkt weg bij Groen, maar niet bij alle groenen. Sterke Mieke Vogels”, tweette hij. De PVDA staat in de Kamer al langer onder druk, omdat ze systematisch weigeren om Rusland even straf te veroordelen als de andere partijen in het halfrond.