Voor de Chinese president Xi Jinping is het aanpakken van China’s desastreuze voedselverspilling een absolute prioriteit.

Toen huidig Chinees president Xi Jinping in 2013 ingehuldigd werd, sprak de man over zijn ervaringen tijdens de hongersnood die veroorzaakt werd door Mao’s Grote Sprong Voorwaarts in de jaren 50 en 60. Zelfs voor hem, als lid van de elite, kreeg hij vaak niet meer dan een kom soep als avondeten. Tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) vergat Xi soms zelfs maandenlang hoe vlees proefde. Die harde tijden zorgde ervoor dat volledige generaties van Chinezen bijzonder zuinig omgingen met voedsel.

Vandaag is de situatie in China echter totaal veranderd. Zo’n 40 jaar na de grote economische hervormingen van Deng Xiaoping, die China meer “openstelden” voor de wereldeconomie, is het land opnieuw een plaats van enorme welvaart geworden. En daarmee ook van enorme voedselverspilling.

Chinezen verantwoordelijk voor een derde van globale voedselverspilling

Hoeveel voedsel de Chinezen weggooien, valt moeilijk in te schatten. De cijfers zijn alleszins kolossaal. 

Een studie uit 2021, gepubliceerd door Nature, zette het jaarlijkse totale cijfer van verspild eten in China op 350 miljoen ton. Dat zou destijds een kwart van het globale totaal geweest zijn. Chinese academici schatten in 2015 dat burgers van grote steden jaarlijks zo’n 18 miljoen ton voedsel wegsmijten. Dat zou genoeg zijn om elk jaar 30 tot 50 miljoen mensen te voeden. Volgens de Chinese geleerde Chen Shaofeng zou de jaarlijkse voedselverspilling van China momenteel goed zijn voor zeker een derde van het globale totaal. De gehele wereldbevolking zou jaarlijks verantwoordelijk zijn voor een voedselverspilling van wel 931 miljoen ton.

Dat Chinezen rijkelijk kunnen eten en genoeg voedsel hebben om weg te smijten, heeft niet alleen te maken met de stijgende welvaart van het land. De Chinese cultuur is doordrenkt met het begrip van gezichtsverlies, waarbij een publieke afgang afbreuk doet aan de sociale positie van een persoon. 

Op grote banketten is het normaal dat de gastheer ervoor zorgt dat er bergen eten aangevoerd worden, zelfs als iedereen al meer dan genoeg gegeten heeft, voert het kwaliteitsblad The Economist aan. Een bord met etensresten achterlaten, wordt opgevat als een signaal dat de gastheer niet voldoende eten kan voorzien. Iedereen wil elkaar ook overtreffen in het overvloedig aanbieden van eten. De voedselafvalproblemen stapelen zich vanzelfsprekend op.

Mukbang: het streamen van food binges

De uit de hand gelopen eetcultuur van de Chinezen wordt echter in het vizier genomen door Peking en door president Xi Jinping zelf. In 2020 noemde Xi het voedselprobleem van zijn land ooit “schokkend en verontrustend”. Een jaar later introduceerden de autoriteiten een anti-voedselverspillingwet. Die wet bevat feitelijk een bundel aan nieuw regels voor bijvoorbeeld de efficiëntere opslag van graan of het faciliteren van het meegeven van maaltijdresten door restaurants.

Maar ook het streamen van mukbang, ofwel het live vertonen van binge-eten, een fenomeen dat populair werd in Zuid-Korea, werd verboden. Er gelden vandaag boetes tot 10.000 yuan, ofwel 14.296 euro, voor wie toch zijn eetbuien streamt in China.

Een proper bord achterlaten

Met de nieuwe wetgeving hoopt China dat zijn burgers leren om op een “meer gematigde” manier te eten en bovendien op een gezondere en “beschaafde” manier. Xi Jinping en andere hoge functionarissen promoten bijvoorbeeld actief het gedrag van een “proper bord” achter te laten na een maaltijd. 

Zeker op feesten en banketten hopen autoriteiten snel veranderingen te zien. Volgens onderzoekers van de overheid zou 40 procent van het eten op huwelijksbanketten, zakendiners en sociale diners weggegooid worden, weet The Economist. De feestelijke eetcultuur van China leidt tot “een slechte sfeer van uiterlijk vertoon, overdadigheid, en vrees voor gezichtsverlies”, schreef de Chinese staatskrant People’s Daily ooit.

Maar hoewel het grootste deel van de wetten gericht zijn op het veranderen van het eetgedrag van de Chinezen, zullen ook de technieken van de voedselleveranciers moeten veranderen, voert The Economist aan. Volgens de eerder genoemde studie in Nature vindt de helft van de Chinese voedselverspilling namelijk plaats tijdens het productieproces. 

Dat is bijzonder onrustwekkend als we in gedachten houden dat China dit jaar, volgens het Amerikaanse ministerie van Agricultuur, 69 procent van de beschikbare maïs op aarde, 60 procent van de globale rijstreserve en 51 procent van alle tarwe op aarde zal bezitten.

(ns)