Het zou een povere titel kunnen zijn voor een album van Suske en Wiske, maar het is bittere realiteit. De oorlog in Oekraïne is ontstaan in het hoofd van de Russische leider die, als we bronnen dicht bij hem zelf moeten geloven, nu in een eigen fantasiewereld leeft. Dit maakt deze oorlog echt gevaarlijk, wanneer straks de emoties de bovenhand nemen van de ratio. Wat dan weer het gevolg is van de sociale isolatie waarin Poetin is terechtgekomen na de uitbraak van Covid-19.

Poetin heeft zich letterlijk geïsoleerd als gevolg van Covid-19

Het medische tijdschrift The Lancet publiceerde onlangs een artikel waaruit een duidelijk en verontrustend beeld naar voren komt als gevolg van de aanhoudende coronacrisis: perioden van isolatie, zelfs minder dan 10 dagen, kunnen langdurige effecten hebben, met de aanwezigheid – tot 3 jaar later – van psychische symptomen.

Aristoteles zei het al: de mens is een ‘sociaal dier’, niet in staat om geïsoleerd van anderen te leven. We hebben de anderen nodig voor de ontwikkeling van onze persoonlijke identiteit.  Maar nog gevaarlijker: als we niet voldoende sociaal contact hebben, valt de rede weg.

Bovendien zijn we ons, in overeenstemming met de huidige regelgeving, gaan gedragen ’alsof’ andere mensen potentieel gevaarlijk zijn voor onze gezondheid en voor de gezondheid van onze dierbaren. 

Het is dan ook maar een kleine stap om de medemens als een directe bedreiging te ervaren. Poetin heeft die isolatie letterlijk genomen zoals alle foto’s uit het Kremlin aantonen wanneer hij bezoekers ontvangt, wat hem almaar meer in de eenzaamheid duwt.

Hij luistert enkel nog naar zichzelf

Tatiana Stanovaya, van het politieke analysebureau R. Politik, zegt dat Poetin niet langer “om advies vraagt”. Hij geeft taken en stelt eisen. Die worden dan uitgevoerd.

Ze zegt: “Hij leefde de afgelopen twee jaar teruggetrokken in zichzelf. Hij heeft afstand genomen van de bureaucratische machinerie, van het establishment, van de elite. Hij brengt veel tijd alleen door met zijn eigen angsten en gedachten.”

Hij leeft zijn eigen fantasieën uit

Alsof dat nog niet goed genoeg is, leidt deze isolatie ertoe dat Poetin nu nog enkel in zijn eigen fantasiewereld leeft. Manfred Kets De Vries, Insead-professor en wereldexpert op vlak van neurotische organisaties en leiders in de bedrijfswereld en de politieke wereld, verklaart de psychologie hierachter.

Het proces werkt als volgt. Je brein is als een soort programma dat wordt gecodeerd door traumatische of euforische gebeurtenissen en diepe interacties die je hebt met andere mensen. Deze codes worden een soort gids die je door het leven leiden. Hieruit ontstaan wensen van hoe je jezelf en je context ideaal ziet. 

Concreet worden die wensen omgezet in fantasieën. Dit zijn niet zomaar willekeurige denkbeelden maar ze vormen de bouwblokken van een persoonlijkheid. Één van die fantasieën bij Poetin vandaag is dat het Westen hem op alle vlakken bedreigt en niet aanvaardt, een gevolg van een aantal trauma’s.

De val van de muur van Berlijn en de botte NAVO-weigering

Met stip op nummer één staat zonder twijfel de val van de Muur van Berlijn. Dat is voor hem een waar trauma geweest.  In die tijd was hij als KGB-agent gestationeerd in Dresden. Een bittere Poetin moest het uiteenvallen van de Sovjet-Unie ondergaan, waarna ze al haar macht verloor.

Een andere significante gebeurtenis speelde zich een paar jaar later af. Poetin had bij de start van zijn presidentschap getracht om lid te worden van de NAVO. Maar toen hem werd gemeld dat hij daarvoor een aanvraag moest doen, antwoordde Poetin “dat hij niet gewend was in de rij te staan, samen met een aantal andere landen die er niet toe doen”. Dat zegt George Robertson, die van 1999 tot 2003 NAVO leidde. Achteraf bekeken eigenlijk een ongelooflijk gemiste kans. Vanaf dan is het nooit meer goed gekomen en voelde de Russische president zich helemaal geïsoleerd.

Laten we hopen dat het gezond verstand zegeviert. Het lijkt er echter niet op. Het zou wel eens kunnen dat Poetin zich alsmaar verder ingraaft en dat we vertrokken zijn voor een heel lange onzekere periode.

De auteur Xavier Verellen is CEO van de scale up QelviQ, met kantoren in Antwerpen en New York. QelviQ is een Internet Of Things bedrijf dat een oplossing wereldwijd vermarkt om wijnen op de ideale temperatuur te serveren.  www.qelviq.com