Het lithiumtijdperk lijkt aangebroken. Dit mineraal, dat essentieel is bij de assemblage van batterijen voor elektrische auto’s, wordt de nieuwe strategische hulpbron van de komende decennia, en de prijs ervan is in 2021 met 496 procent gestegen tot 38.600 euro per ton. Wereldwijd is er dus een stormloop op het “witte goud”. Maar de exploitatie ervan, die zeer vervuilend is, roept vragen op. Vooral in Europa.
Lithium is niet zo’n zeldzame delfstof in Europa, maar de exploitatie ervan is erg belastend voor het milieu en kan in sommige gevallen zelfs het erfgoed van een land ondermijnen.
Zo zou in Spanje bijvoorbeeld de grootste lithiummijn van het continent open kunnen gaan, maar de afzetting ligt vlak naast de middeleeuwse stad Cáceres, waar enkele afleveringen van de succesreeks ‘Game of Thrones’ zijn opgenomen. Er is veel tegenkanting voor de mijn; zo concentreert het stadsbestuur zich liever op het toerisme en is het bang voor de geluids- en stofemissies die het project kan veroorzaken.
Terreinen open voor exploratie
In het naburige Portugal daarentegen wordt vooruitgang geboekt: een milieuonderzoek onder leiding van het Directoraat-generaal Energie en Geologie van het land heeft acht gebieden onderzocht die veelbelovend worden geacht voor de exploratie van lithium. Twee daarvan zijn afgewezen, maar milieudeskundigen hebben groen licht gegeven voor de andere zes, die allemaal in het noorden van het land liggen.
De gebieden die voor exploratie in aanmerking kwamen, werden echter in elk van de betrokken regio’s gehalveerd: “Gebieden met een hoge stedelijke, functionele en demografische dichtheid werden uitgesloten, met een vermindering van 49 procent van de totale oppervlakte” die initieel in de studie werd geanalyseerd, zo staat in het verslag, geciteerd door Euractiv.
Het Portugese ministerie van Milieu en Klimaatactie heeft verklaard dat de openbare aanbesteding voor de toekenning van rechten voor de exploratie en exploitatie van lithium “in de komende 60 dagen kan worden voortgezet”. Na de biedprocedure en de exploratie – die binnen de vijf jaar moet plaatsvinden – kan de lithiumwinning beginnen, waarbij elk project aan een afzonderlijke milieueffectbeoordeling wordt onderworpen.
De eerste schop zit dus nog niet in de grond. Maar het Zuid-Europese land is zeker van plan gebruik te maken van het goud dat in zijn ondergrond verborgen ligt.
Is Europese zelfvoorziening een droom?
Dergelijke projecten zullen in de Europese Unie waarschijnlijk in aantal toenemen, ondanks plaatselijk verzet. Want in de wedloop rond de energietransitie, die steeds sneller gaat, kan de EU haar afhankelijkheid van niet-Europese energiebronnen zien omgewisseld worden: van Russisch gas naar Chinees, Australisch of Latijns-Amerikaans lithium.
Volgens een Frans rapport zal Europa tegen 2030 niet meer dan 30 procent produceren van de strategische mineralen (zeldzame metalen zoals kobalt, nikkel en… lithium) die nodig zijn bij de productie van batterijen voor de massale elektrificatie van het wegverkeer. En dit is een optimistische schatting.
De studie, die aan de Franse regering werd gepresenteerd door Philippe Varin, de voormalige CEO van de groep PSA Peugeot Citroën, komt tot de conclusie dat EU-landen massaal moeten investeren in de verbetering van hun infrastructuur en de exploitatie van de beschikbare hulpbronnen, willen zij niet afhankelijk worden van China’s voorsprong in deze sector.
(lb)