Israël schuift steeds meer op naar rechts. De diverse bevolkingsgroepen zorgen ervoor dat het land bijna onbestuurbaar wordt. Peter Malcontent, professor aan de universiteit van Utrecht, geeft een stand van zaken.

Beluister hier het volledige gesprek met Peter Malcontent.

“In de eerste plaats is Israël zienderogen aan het verrechtsen. Dat zie je ook aan de aard van de nieuwe regering die daar sinds dit jaar zit. Tegelijkertijd lopen ook de spanningen met de Palestijnen verder op”, legt Malcontent uit. “Dat is ook voor een deel te wijten aan uitspraken die de ultrarechtse en religieuze elementen in de nieuwe regering continu maken richting de Palestijnen.”

• Of het land niet langzamerhand onbestuurbaar wordt? “Op het eerste gezicht lijkt dat wel zo. Aan de andere kant moeten we toch vaststellen dat Israël op 14 mei jongstleden zijn 75ste verjaardag kon vieren. Dat is veel langer dan velen in 1948 hadden vermoed.”
• “Israël heeft van het begin te maken gehad met verschillende groepen. Sinds eind de jaren 70, maar in versneld tempo vanaf de jaren 90 en zeker sinds 2000, komen die groepen steeds verder uit elkaar te liggen. Dat maakt het bijeenhouden van de staat Israël er niet gemakkelijker op.”

Mate van eenheid

• “Je zou kunnen zeggen dat een aantal decennia geleden er nog een redelijke mate van eenheid was. Het land is min of meer opgericht door de sociaaldemocratische partij, de Labour partij. Die had het heel lang voor het zeggen, werd telkens herverkozen en kon altijd als enige partij regeren. Dat is geëindigd eind de jaren 70, met de opkomst van het liberaal conservatieve Likoed.”
• “Dat kwam ook door een langzame verschuiving in het kiezerspubliek”, legt Malcontent uit. “De stemmers op die oude sociaaldemocratische Labour partij, eigenlijk de generatie die direct na de Tweede Wereldoorlog de staat Israël heeft helpen opzetten, begon langzamerhand haar dominantie in de samenleving te verliezen.”
  • “Na 1948 waren er ook veel Arabische joden, uit omliggende landen, naar Israël verhuisd, die werden daar ook weggejaagd, maar die moesten niet zoveel van die Labour partij hebben.”
  • “Na de Koude Oorlog in de jaren 90 kwamen er ook nog eens heel veel Russische Joden bij, die moesten vanwege hun ervaringen met het socialisme en het communisme ook niet zoveel hebben van die Labour partij.”
  • “De laatste decennia zijn ook steeds meer extreem religieuze Joden, uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten, naar Israël verhuisd. Dat zijn vaak grote gezinnen, en die stemmen ook allemaal rechts.”
• “De afgelopen maanden hebben we gezien dat er toch veel Israëli’s, waarschijnlijk een meerderheid, die zegt, ‘rechts is prima, maar het moet niet te gek worden’. Ze vinden een rechtse regering best, maar het moet niet zo zijn dat die dictatoriale bevoegdheden gaat krijgen door het uitschakelen van de rechterlijke macht, waar deze regering op uit is.”

Veel Israëli’s zeggen: ‘rechts is prima, maar het moet niet te gek worden’.

Peter Malcontent, professor geschiedenis van mensenrechten aan de universiteit van Utrecht

Onvoorspelbaar

• “Ik verwacht eerlijk gezegd dat de nieuwe wet die de regering wil invoeren, waarbij de rechterlijke macht verzwakt wordt, en dus de regering gemakkelijker via het parlement wetsvoorstellen tot wet kan verheffen zonder enige controle van buitenaf, niet onmiddellijk in de ijskast verdwijnt.”
• “Ik denk ook niet dat die heel snel ingevoerd zal worden. Dat heeft te maken met de externe spanningen die bestaan, onder andere met de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever en met Hamas en de Islamitische Jihad in Gaza.”
• “Wat er over een half jaar of over een jaar gaat gebeuren is heel moeilijk te zeggen. Als historicus van oorsprong heb ik geleerd om heel voorzichtig te zijn met voorspellingen”, aldus Malcontent.

(ns)