Het woord van de week is ‘subsidie’. Zuhal Demir dreigt ermee om 1,4 miljoen euro aan subsidies  niet uit te betalen aan de KU Leuven omdat die onduidelijk was over hoe ze was omgegaan met Filip  D., de prof die onlangs veroordeeld werd voor verkrachting van een studente en ook daarvoor al  meerdere keren in opspraak was gekomen voor grensoverschrijdend gedrag. “Zolang huidig rector  Luc Sels geen duidelijkheid geeft over de rol van de KU Leuven en van hem persoonlijk, zal ik geen  Vlaams belastingsgeld aan de KU Leuven geven”, liet Demir zondag optekenen. Twee dagen later  bleek dan weer dat er sprake is van mogelijk gesjoemel met overheidssubsidies aan bpost. Er zouden  illegale prijsafspraken gemaakt zijn tussen bpost en mediagroepen om de kosten voor de verdeling  van kranten en magazines te hoog in te schatten, om zo meer federale subsidies te krijgen. 

In het geval van Zuhal Demir verschoof de discussie al snel naar het feit of ze wel het recht had om  die subsidies als ‘wapen’ in te zetten. Coalitiepartner Open VLD, bij monde van Gwendolyn Rutten,  verweet haar als een Romeinse keizer te regeren: het ene moment de duim omhoog, het andere  moment de duim omlaag. Ook politicoloog Dave Sinardet had zware kritiek op Demir. “Het is niet aan  een minister om uitspraken te doen zonder de precieze toedracht te kennen. En al helemaal niet om daar haar andere bevoegdheden voor te gebruiken. Demir begeeft zich juridisch gezien op glad ijs  door het recht in eigen handen te nemen”, zei hij aan de pers. 

De ivoren torens in en rond de Wetstraat

In de ivoren torens in en rond de Wetstraat kreeg Demir dus de volle laag. De embedded press deed  vrolijk mee en sprak van een ‘Zuhalleke doen’. Klaarblijkelijk wordt daarmee bedoeld: te snel, te  voortvarend en te fors reageren. 

Maar terwijl de Wetstraat Demir veroordeelt, geeft de Dorpsstraat haar groot gelijk. Evenals een  voetbalsponsor zijn financiering stopzet als een club geen openheid van zaken geeft over misstanden, zo heeft de minister de subsidie tot nader order in de ijskast geparkeerd. In het  internationale sponsorrecht heet dat een ‘morality clause’. In het Vlaams heet dat gezond verstand. In de Wetstraat heet dat ‘rechtpraten wat krom is’. 

KU Leuven: Meer dan een miljard euro aan beleggingen

Waar het echter al dagen niet over gaat, is of het wel te verdedigen is dat er überhaupt subsidies naar de KU Leuven gaan. De 1,4 miljoen van Demir maken deel uit van een totaalpakket van 5,8  miljoen dat de Vlaamse regering veil heeft voor de viering van 600 jaar KU Leuven in 2025. En dat van uw en mijn belastinggeld. Is de KU Leuven dan zo armlastig dat ze die viering zelf niet kan financieren? Dat lijkt me niet echt het geval: in 2016 bleek dat de Leuvense universiteit voor meer dan een miljard euro aan beleggingen had. 

Subsidies dienen om te herverdelen, om projecten en diensten die we maatschappelijk belangrijk vinden maar zonder bijkomende financiële middelen niet mogelijk zijn toch mogelijk te maken.  Bijvoorbeeld: projecten voor kansarme jongeren, voor toneel, muziek of musea. Zelfs openbaar  vervoer. Maar een verjaardagsfeestje van een universiteit en die een miljard euro aan beleggingen  heeft, dat hoort daar niet bij. 

Zijn subsidies voor de krantenbedeling wel nodig?

Wat ons naadloos bij dat andere actua-item rond subsidies brengt: die voor de krantenbedeling door  bpost. Ook daar lijkt niemand de vraag te stellen: zijn die subsidies wel nodig? DPG, de uitgever van  onder meer De Morgen, Humo en Het Laatste Nieuws, boekte vorig jaar een omzet van 1,9 miljard  euro, een stijging van zeven procent. De nettowinst steeg met 28 procent tot 228 miljoen. Waarom  moet de overheid dan financieel bijspringen om de publicaties van DPG en andere mediagroepen via de post verdeeld te krijgen? Kan DPG dat zelf niet financieren met 228 miljoen winst per jaar?

Overigens: alle mediagroepen zetten volop in op digitalisering. Er worden steeds minder papieren  kranten en magazines gedrukt. Tijd om die subsidies stop te zetten? Nee, integendeel: om hen te  helpen bij de digitalisering kregen DPG en Mediahuis de voorbije jaren elk zo’n miljoen euro subsidies bovenop de andere overheidssteun. 

Foute discussie

Beide voorbeelden – de KU Leuven en de mediagroepen – tonen weerom aan dat subsidies vaak niet  terechtkomen waar ze moeten terechtkomen. Ze maken de rijken rijker. In tijden van economische  crisis is dat onbegrijpelijk. Het haalt het draagvlak voor herverdeling helemaal onderuit. Het leidt tot onbegrip en woede bij de mensen die tegenwoordig amper het hoofd boven water kunnen houden. 

Daar – meer dan over of minister Demir een ‘Zuhalleke’ heeft gedaan – zou de discussie moeten  gaan.

De auteur Erik Saelens is CEO van Unbox. Hij schrijft in eigen naam.