De details: De centrale banken willen met een verstrakkend geldbeleid de wind uit de zeilen van de torenhoge inflatie halen.

• In Europa is die voornamelijk het gevolg van de torenhoge energieprijzen. In de Verenigde Staten ligt dan weer een oververhitte arbeidsmarkt aan de basis van de geldontwaarding.
  • De ECB heeft de rente in totaal al met 250 basispunten opgetrokken. De depositorente – de rente die de banken ontvangen op de deposito’s die ze stallen bij de nationale centrale banken – bedraagt daardoor 2 procent.
  • De rente van de Federal Reserve is al met 425 basispunten gestegen. Daardoor bedraagt de Amerikaanse fund rate vandaag 4,25 à 4,5 procent.
• Bij de publicatie van de jongste inflatiecijfers hebben we een eerste signaal gekregen dat de inflatie aan het afzwakken is.
  • De Amerikaanse inflatie (op jaarbasis) bedroeg in november 7,1 procent, tegenover 7,7 procent in oktober.
  • In de eurozone is het leven vorige maand 10 procent duurder geworden tegenover vorig jaar. In oktober was er nog sprake van een geldontwaarding van 10,6 procent.

Winnaars en verliezers

Zoom in: De plotse ommekeer van de centrale banken dit jaar treft nagenoeg iedereen in zijn portefeuille.

• Spaarders: De stijgende rentes zijn goed nieuws voor hen. De afgelopen maanden hebben verschillende banken de rentes opgetrokken. Vanaf 22 december zal ons land al negen spaarboekje tellen die minstens 1 procent opbrengen. De grootbanken KBC en Belfius trekken overigens begin volgend jaar voor de eerste keer sinds het verstrakkende geldbeleid van de ECB de spaarvergoedingen op.
• Kredietnemers: De renteverhogingen van de ECB hebben ervoor gezorgd dat zowel de consumenten- als de woonkredieten duurder zijn geworden. Wie een vaste rente heeft, blijft gespaard van een duurdere afbetaling.
  • Het prijskaartje van een woonlening met een looptijd van 20 jaar en een quotiteit (de verhouding tussen het leenbedrag en de actuele waarde van een woning) van minstens 80 procent is sinds begin dit jaar gestegen van 1,6 tot 3,46 procent. Dat blijkt uit de rentebarometer van Immotheker.
• Beleggers: Zij hebben het zwaar te verduren gekregen dit jaar. Door de renteverhogingen nemen de schulden van de beursbedrijven toe en worden vastrentende activa, zoals staatsobligaties interessanter om in te beleggen. Dat is ook slecht nieuws voor de obligatiehouders want hun schuldpapier boet aan waarde in wanneer de rente stijgt. Nieuwe uitgiftes brengen immers meer geld in het laatje dan obligaties op de secundaire markt.

Wat brengt 2023?

Vooruitblik: De Federal Reserve en de Europese Centrale Bank hebben nog geen plannen om de forse renteverhogingen te staken.

• Zoals verwachten, pakten zowel de Fed als de ECB tijdens de jongste vergadering uit met een mildere renteverhoging (50 basispunten). Toch doken de aandelenmarkten lager na de rentebesluiten, wat de hoop op een kerstmarktrally deed afnemen. Fed-voorzitter Jerome Powell en zijn Europese collega Christine Lagarde hebben tijdens hun persconferenties benadrukt dat er nog meer forse renteverhogingen nodig zullen zijn.
• De centrale banken beschikken overigens nog over een ander wapen om de inflatie te bestrijden: kwantitatieve verstrakking. Daarbij verkopen de monetaire instellingen schuldpapier om de langetermijnrente een boost te geven. De afgelopen jaren hebben ze net het omgekeerde gedaan (kwantitatieve versoepeling).
  • De Federal Reserve is in juni al begonnen met haar balans van zo’n 9 biljoen dollar af te bouwen. In een eerste fase heeft de centrale bank maandelijks voor 47,5 miljard dollar aan schuldpapier (op vervaldatum) van de hand gedaan. Intussen is dat tempo verdubbeld.
  • De ECB koopt niet langer nieuw obligatiepapier, maar is nog niet begonnen met de balans af te bouwen. Tot nu toe wordt het schuldpapier op vervaldag vervangen door andere schuldbewijzen. Economen bevraagd door Bloomberg denken dat de centrale bank in het eerste kwartaal van volgend jaar zal beginnen met het verkopen van obligaties onder QT.

(fjc)