Exact honderd dagen geleden, op 24 februari, vonden de eerste raketten en Russische soldaten hun weg naar Oekraïne. Ondertussen slaagde Rusland er in 20 procent van het Oekraïense grondgebied te veroveren. De oorlog is bijzonder wreed, maar leert ons ook zaken over de toekomst van moderne oorlogsvoering.

Het primaire doel van de Russische “speciale militaire operatie” was de volledige verovering van Oekraïne, om het land en de staatsstructuur te “denazificeren”. Dat lukt vooralsnog niet: het offensief rond Kiev werd een halt toegeroepen, en ook de tweede en derde grootste steden, Charkov en Odessa, blijven momenteel in Oekraïense handen.

In de oblasten (provincies) Loehansk en Donetsk is de situatie echter minder rooskleurig. Marioepol werd veroverd, waardoor Rusland nu het gebied tussen de pro-Russische satellietstaten in Oekraïne en het geannexeerde schiereiland de Krim volledig in handen heeft. Ondertussen woedt de strijd om Severodonetsk, de laatste grote stad in Loehansk, die op moment van schrijven nog deels in Oekraïense handen is.

1. Onderschat de kracht van (sociale) media niet

In het huidige conflict, en hoogstwaarschijnlijk in de hierop volgende, speelde media en sociale media een belangrijke rol. Oekraïens president Volodymyr Zelensky sprak regelmatig de wereld toe, en de beelden waarop de president met zijn administratie in oorlogskledij de straten van Kiev rondtrok om zijn mannen aan te sporen, zitten ondertussen in het collectief geheugen gegrift.

Hij bezocht Boetsja, de voorstad van Kiev waar de Russische bezetters de lokale bevolking onderdrukten, verkrachtten en brutaal vermoordden zonder aanzet, met in zijn kielzog menig Europees politicus. Door zijn uitgesproken aanwezigheid in de wereldwijde media en op sociale media probeert de president het moraal onder zijn soldaten hoog te houden en internationaal meer steun te winnen, om op die manier ook militaire hulp af te dwingen. Met succes.

Daarnaast blijkt de digitalisering ook een grote rol te spelen in de oorlogsvoering zelf. Bij de gepoogde omsingeling van Kiev, maakten de inwoners van door Rusland bezette dorpen en steden gebruik van de applicatie Diia, waarmee Oekraïners in vredestijden digitale documenten, zoals rijbewijs of COVID-paspoort, kunnen bewaren. Tijdens de oorlog werd de app ook gebruikt om de locatie van Russische soldaten te delen met het Oekraïense leger.

Ook Telegram, een versleutelde chatapplicatie, deed een duit in het zakje: de Oekraïense inlichtingendiensten startten een chatbot, genaamd ‘STOP Russian War’, waar burgers informatie over Russische troepen konden delen, aangevuld met een locatie op Google Maps. De ingestuurde gegevens werden door agenten geverifieerd en doorgespeeld aan de Oekraïense legertop.

2. Bewapende drones zijn een gamechanger

Drones worden al jaren gebruikt in conflicten over de hele wereld: de CIA gebruikte ze tussen 2004 en 2018 in Pakistan, om kopstukken van de taliban en Al-Qaeda uit te schakelen, en ook in Jemen werden in de nasleep van 9/11 Al-Qaedastrijders (en recenter ook Houthi-rebellen) gedood met drones.

Ook Oekraïne beschikt over drones, meer bepaalt de Turkse Bayraktar TB2’s. Sinds het begin van de invasie worden ze ingezet om de posities van vijandige troepen in kaart te brengen, en deze vervolgens te bombarderen. In tegenstelling tot in Pakistan of Jemen worden de drones zelfs ingezet om tanks en schepen op te blazen, en Oekraïne krijgt steeds meer exemplaren ter beschikking door de wapenleveringen van het Westen.

Oekraïne mag ook de inwoners van Litouwen en de dronefabrikant bijzonder dankbaar zijn. Een Litouws mediaplatform zette een crowdfunding op poten voor vijf miljoen euro, waarmee het land een Turkse TB2 zou aankopen om aan Oekraïne te doneren. Drie dagen later was het gevraagde bedrag al opgehaald, maar fabrikant Bayraktar besliste de solidariteit te belonen en de drone gratis te doneren. De vijf miljoen wordt nu gebruikt voor munitie en bijkomende humanitaire hulp.

Daarnaast levert de VS ook andere soorten drones, onder meer de Phoenix Ghost en Switchblades, die kamikazegewijs hun doelwit uitschakelen. Drones kunnen vandaag vanop hoge afstand doelwitten identificeren en vrij accuraat bestoken, zonder daarbij zelf het doelwit te worden van tegenvuur. Extra voordelig is natuurlijk dat er geen piloot bij betrokken is, waardoor een crash van een drone toch beter is dan die van een bemand gevechtsvliegtuig.

Dat drones deel uitmaken van het slagveld, nu en in de toekomst, valt niet langer te ontkennen. Ze zijn geschikt voor verschillende scenario’s, relatief makkelijk te besturen en kunnen grote schade aanrichten. Met de juiste bewapening kunnen schepen en voertuigen, zelfs tanks, worden uitgeschakeld, zonder dat een piloot daarbij echt risico loopt.

3. Laat infanterie zichzelf reguleren

De oorlog in Oekraïne toont ook een significant verschil aan tussen de Russische organisatie van de troepen en de Oekraïense. Waar Rusland graag de leiding over het leger centraliseert (hoe kan het ook anders met een autocraat aan de macht), werkt het Oekraïense leger veel zelfstandiger.

Zo zijn de verschillende eenheden veel vlugger en reactiever, wat bijzonder nuttig is als je als David tegen Goliath vecht. Een algemeen groot plan is als verdedigend land ook veel minder nodig; het doel is an sich simpel. De manier van werken houdt duidelijke verband met hoe het NAVO-blok de verschillende troepenmachten traint.

Deze tactiek werkt bijzonder effectief, zoals bijvoorbeeld bij het bevrijden van de regio rond Kiev, en nadien heel noordoost-Oekraïne. Ook is een dergelijke legerstructuur, waar het centraal commando veel minder overzicht heeft en minder voor het zeggen heeft, zeer afhankelijk van vertrouwen in de lagere officieren.

4. Lompe circusbeer

Dan is er Rusland. Het land beschikt over veel meer soldaten, en lijkt minder in te zitten met hun fysieke en mentale gezondheid. Het doel, de verovering van Oekraïne, moest dan ook koste wat kost bereikt worden, wat momenteel niet lijkt te lukken. De grote, logge eenheden zijn vaak ook slecht geïnformeerd over het terrein en het verzet van de Oekraïners, die vaak opereren in echte guerrilla-stijl.

Komt er nog bij dat Poetin, net zoals Adolf Hitler aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, zijn legerleiding niet lijkt te vertrouwen. Tientallen generaals sneuvelden, enkele anderen worden om de haverklap vervangen. In april werd Aleksandr Dvornikov, die in Syrië de lokale bevolking terroriseerde, aangesteld als opperbevelhebber van de invasie. Ondertussen is van de generaal al twee weken geen spoor meer te bekennen, waardoor sterk wordt getwijfeld of hij nog wel in functie is.

Ook op lager niveau zet dit wantrouwen zich voort. Elk manoeuvre moet worden doorgesproken met het centraal bestuur in Moskou, waardoor Poetin in theorie zelf de bevelen uitdraagt voor gevechtsgroepen van 1.500 soldaten: de job van een doorsnee kolonel dus. De mislukte rivieroversteek van de Donets enkele weken geleden is daar het perfecte bewijs van. Een te logge, trage machine neemt het op tegen de kleinere, meer wendbare Oekraïense legers.

(jvdh)