De essentie: Aangekondigde militaire oefeningen tussen de legers van Zuid-Afrika, China en Rusland deden deze week de wenkbrauwen fronsen.

• The Washington Post meldde vorige week nog dat de marine van Rusland, China en Zuid-Afrika in februari tien dagen lang samen militaire oefeningen zouden houden voor de Zuid-Afrikaanse kust. “De oefeningen zijn een manier om de relaties tussen Zuid-Afrika, Rusland en China te verstevigen”, verkondigde het Zuid-Afrikaanse Ministerie van Defensie.
• De Verenigde Staten, die een decennialang strategisch partnerschap met het land opbouwden, reageerden meteen ontevreden. “We zien bezorgd toe hoe Zuid-Afrika verdergaat met gezamenlijke oefeningen, ondanks de brutale en illegale invasie van Rusland in Oekraïne”, klonk het.
• Met de marine-oefeningen wil Zuid-Afrika vooral zijn diplomatieke onafhankelijkheid onderstrepen.
• Het land maakt daarbij ook deel uit van het economische bondgenootschap BRICS (een alliantie met Brazilië, Rusland, India en China) en bekleedt dit jaar het voorzitterschap. De BRICS profileert zich de laatste jaren soms ook wel als een tegenhanger voor de westerse orde. Als voorzitter van het bondgenootschap, wil Zuid-Afrika nog meer zijn beoogde neutraliteit in de verf zetten. Daarom blijft het zich ook terughoudend opstellen over de Oekraïne-oorlog.
• Het is overigens niet de eerste keer dat het land met de twee BRICS-leden militaire oefeningen organiseert, maar vanwege de oorlog in Oekraïne springt het meer in het geopolitieke oog. De oefeningen zouden samenvallen met de verjaardag van de Russische invasie, waardoor ze volgens tegenstanders zeer ongepast zijn. Naar verluidt zou er ook een Russisch schip deelnemen met hypersonische wapens.
• In het verleden hield het land trouwens ook al oefeningen met de VS; recent nog in juli.

Dubbel hoog bezoek

Zoom in: De Zuid-Afrikaanse minister voor Buitenlandse Zaken Naledi Pandor veroordeelde de dubbele standaard die sommige landen hanteren ten opzichte van de militaire oefeningen.

• Ze maakte die opmerking tijdens een persconferentie met haar Russische evenknie Sergej Lavrov in Pretoria. Daarnaast verdedigde ze de oefeningen: “Het gaat louter om het delen van kennis en ervaring.”
• De VS riepen wereldwijd alle landen op om de Russische invasie te veroordelen, maar Zuid-Afrika was een van de weinigen die dit weigerde. Het land vindt de oorlog in Oekraïne een ver-van-mijn-bedshow en houdt vast aan een beleid van niet-gebondenheid.
• Nochtans waren de VS ook op bezoek in Pretoria, de bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika, deze week. De Amerikaanse minister voor financiën Janet Yellen kwam er de onderhandelingen afsluiten voor een deelname van Zuid-Afrika in een partnerschap betreffende de energietransitie. Yellen ging daarbij bewust vragen uit de weg over de gezamenlijk militaire oefeningen. Yellen, en haar Zuid-Afrikaanse tegenhanger Godongwana, bespraken de aanpak van terrorisme, het klimaat en de schuldencrisissen in Afrika.
• Yellens bezoek kadert binnen een charmeoffensief langs meerdere Afrikaanse landen om de Amerikaanse economische banden op het continent te verdiepen. Daarnaast dient het ook om de landen een alternatief te bieden voor het dominante Chinese beleid van handel en lenen in Afrika.

(as)