Zowel Alexander De Croo als Jan Jambon zitten (weer) in het buitenland

De kritiek klinkt de laatste weken steeds feller: zit de premier met zijn hoofd nog wel in eigen land, of speelt hij veel liever op het Europese en internationale toneel? Eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) zat bepaald verveeld met die opmerkingen, en stelde al ter verdediging “dat hij altijd met België bezig is, ook als hij internationaal werkt”.

Vandaag trekt hij er opnieuw op uit: hij begeleidt, samen met staatssecretaris van Wetenschapsbeleid Thomas Dermine (PS) en minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) de koning en koningin op een officieel bezoek aan Congo. Dat was al langer gepland, maar door COVID en daarna de oorlog in Oekraïne telkens opgeschoven.
Tegelijk lag ook Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president, onder vuur omdat hij wel erg veel op reis is in zijn functie: het was Hannelore Goeman (Vooruit) van de oppositie die het eens oplijstte. Toen de discussie in het Vlaams Parlement over het stikstofakkoord grote onenigheid bloot legde binnen de meerderheid, eiste de oppositie plots dat Jambon spoorslags zou terugkeren uit Davos (waar ook De Croo zat overigens). Dat gebeurde niet.
Deze keer zit Jambon in de VS: de grootste handelsmissie ooit richting Amerika, onder leiding van de zus van koning Filip, prinses Astrid, vindt daar plaats. En ook daarvoor is een hele stoet politici uitgerukt: naast Jambon is er de federale minister van Buitenlandse Zaken ad interim, David Clarinval (MR), maar ook Brussels minister Pascal Smet (Vooruit) en Waals minister Willy Borsus (MR).

Wat er op de agenda staat: Gaat de koning nu excuses aanbieden of niet, voor de wandaden van het koloniale regime?

“Het belang van deze missie is moeilijk te overschatten. Qua investeerders zijn de VS de absolute nummer één in België”, zo pompte Jan Jambon zich op voorhand al op. Maar de VS-reis houdt diplomatiek en politiek geen noemenswaardige potentiële valkuilen in: het is fabrieken openen, bedrijven bezoeken, contacten leggen. Een obligaat bezoekje in Atlanta aan een monument voor Martin Luther King is zowat het spannendste politiek moment, tenzij een van de politici zou beslissen om plots forse uitspraken te gaan doen.
Dat ligt anders in Congo. Want daar kijkt iedereen uit naar een speech die koning Filip morgen moet geven, in de hoofdstad Kinshasa aan het Palais du Peuple. Daarbij zal hij ingaan op het verleden van België, en met name zijn eigen familie: het was Leopold II die Congo als persoonlijke vrijstaat koloniseerde en onderwierp aan een vreselijk schrikbewind.
Maar de kans dat het echt tot volwaardige excuses zal komen, iets waar een pak Congolezen op hopen, is niet erg groot. In een brief, die Filip in 2020 stuurde naar aanleiding van 60 jaar onafhankelijkheid, had de koning het wel over ‘diepe spijt’ over dat verleden. Maar geen echte ‘sorry’.
Dat zou, als de koning dat echt zou doen, een beetje voor de beurt spreken zijn: in de Belgische Kamer loopt op dit moment de Congocommissie, die in het breed en lang de zaken bekijkt, en ongetwijfeld ook met aanbevelingen komt. Maar vrijblijvend is de schuldvraag niet: bij een echte bekentenis horen straks mogelijk ook schadevergoedingen. Verschillende Europese landen, zoals Duitsland met Namibië, gingen over tot het betalen van miljarden.
Ook het teruggeven van een stukje van het stoffelijke overschot van Patrice Lumumba (één tand om precies te zijn) is er deze keer nog niet bij: dat wordt in een officiële plechtigheid later deze maand op het Egmontpaleis gedaan door premier De Croo. Nog een kans om excuses uit te spreken dus, al zijn ook daar de omstandigheden dezelfde, de commissie zal nog niet klaar zijn.