Turkije is erop gebrand om nog voor 2030 een volledig zelfgemaakt gevechtsvliegtuig op de markt te brengen, de TAI TF KAAN. Alleen, het land zit budgettair zeer moeilijk, met een torenhoge inflatie en grote openstaande schulden. En dat heeft ook gevolgen voor het vliegtuigproject.
Wringen Turkije’s geldproblemen het eerste zelfgemaakte gevechtsvliegtuig de nek om?
Waarom is dit belangrijk?
Al in 2010 ging het Turkse Ondersecretariaat voor de Defensie-industrie aan het tekenen aan wat de TF-X werd genoemd; Turkije's eerste eigen volwaardige gevechtsvliegtuig. De ontwikkeling van het vliegtuig kwam in 2019 in een stroomversnelling. Omdat Turkije S-400-luchtafweersystemen had opgekocht bij de Russen, werd het door de Verenigde Staten uit het F-35-programma getrapt. Sindsdien zet het alles in op de TF-X (ondertussen KAAN genoemd) dat de F-35 moet gaan beconcurreren.Geschetst: Turkije staat er op budgettair vlak niet al te goed voor.
- In augustus steeg de jaarlijkse inflatie in het land tot maar liefst 58,9 procent, tegenover 47,8 procent de maand voordien. Dat maakt dat heel wat producten, maar ook grote projecten zoals de TF KAAN, fors duurder worden.
- Daarnaast kent het land forse openstaande buitenlandse schulden. In maart tikte deze maar liefst 476 miljard dollar aan. Volgens verzekeraar Allianz Trade dient Turkije in de komende twaalf maanden 250 miljard dollar aan openstaande schulden af te betalen.
Buitenlandse partners
De gevolgen: De kostprijs om volledig op eigen houtje een vliegtuig te ontwikkelen, is zo simpelweg te groot. Turkije gaat op zoek naar buitenlandse investeerders.
- “Het TF-X-programma zal financiële moeilijkheden kennen, in lijn met de economische situatie van het land”, zo vertelt Turks defensie-analist Ozgur Eksi aan Defense News. De oplossing is op zoek gaan naar landen die willen instappen in het project, en in ruil voor economische return (eigen bedrijven die onderdelen kunnen fabriceren) er ook geld tegenaan willen gooien.
- “Bevriende landen streven er naar om partners te worden. Een overeenkomst werd al getekend met Azerbeidzjan. Ook andere landen staan op het punt om te tekenen, zoals Pakistan”, zo maakte Turks minister van Defensie Yasar Guler op 14 augustus bekend.
- Volgens Eksi heeft zo’n samenwerking ook heel wat nadelen: “Het is zoals een deel van je huis onderverhuren: je deelt de kosten, maar discussies worden onvermijdelijk en problemen oplossen duurt veel langer dan normaal”. Volgens Eksi is het logisch dat Turkije naar Azerbeidzjan kijkt als partner: het land bezit heel wat natuurlijke grondstoffen, en kan dus heel wat geld op tafel leggen. De instap van Pakistan is minder duidelijk, aangezien het land geen grote reserves heeft. Wel kan het technologische know-how brengen; het staatsbedrijf Pakistan Aeronautical Complex werkte eerder al, samen met het Chinese Chengdu, aan de ontwikkeling van de JF-17-gevechtsvliegtuigen.
Geen Europese
En Europa? Een Europese partner in TF KAAN zou het product opwaarderen, maar die kans is eerder klein.
- Heel wat Europese landen bestelden de afgelopen jaren F-35’s, het vliegtuig waarmee de KAAN moet gaan concurreren. Daarnaast blijven ook de Eurofighter Typhoon en Dassault Rafale nog goed in trek bij heel wat landen, waardoor een instap of aankoop van het Turkse vliegtuig eerder onrealistisch lijkt.
- Daarnaast denken heel wat landen al vooruit, met de ontwikkeling van een vliegtuig van de zesde generatie. Zo loopt al het Frans-Duits-Spaanse FCAS-programma, waar ook België een observatorrol in speelt. De Britten werken ondertussen, samen met Japanners en Italianen, aan Tempest, hun tegenhanger.
- Vanuit het Verenigd Koninkrijk is wel interesse om samen te werken voor de TF KAAN, vooral vanuit de Industrie. Zo werd BAE Systems mee in bad gesleurd voor het ontwerp van de jet, en wil Rolls Royce meedingen naar het contract om motoren te ontwikkelen.
(nd)
