Het nieuws: President Biden veroordeelde de gewelddadige bestorming door Bolsonaristen van afgelopen zondag.

• “Canada, Mexico en de Verenigde Staten veroordelen de aanvallen van 8 januari op de Braziliaanse democratie en op de vreedzame machtsoverdracht”, zei de Amerikaanse president op maandag in een gezamenlijk opgestelde verklaring met zijn collega’s uit Mexico (Andrés Manuel López Obrador) en Canada (Justin Trudeau).
• Ondertussen hebben verschillende Amerikaanse Democratische wetgevers opgeroepen om de voormalig Braziliaans president uit de VS te zetten.
  • “De VS mag geen toevluchtsoord zijn voor deze autoritair die in Brazilië tot binnenlands terrorisme heeft aangezet”, aldus congreslid Joaquin Casto op CNN. “Bolsonaro gebruikte het draaiboek van Trump om binnenlandse extremisten te inspireren. Hij moet worden teruggestuurd”.
  • De prominente wetgever Alexandria Ocasio-Cortez riep ook op om Bolsonaro terug te sturen naar het Zuid-Amerikaanse land. “We moeten solidair zijn met de democratisch gekozen regering van Lula”, schreef ze op Twitter. “De VS moet ophouden Bolsonaro onderdak te verlenen in Florida”.
• Prominente Republikeinen hebben zich nog niet aangesloten bij de oproep tot uitzetting, hoewel de bestorming van afgelopen zondag door hen wel wordt veroordeeld. 

“Betrokkenheid is onbetwistbaar”

Braziliaanse politici: Ook in Brazilië klinken er geluiden die om de uitzetting van Bolsonaro vragen.

• Renan Calheiros, een prominente senator, vroeg het Braziliaanse hooggerechtshof om de “onmiddellijke” uitlevering van de voormalige president en zei dat zijn betrokkenheid bij de rellen van zondag “onbetwistbaar” was.
• Braziliaans president Lula spreekt op zijn beurt van een “terreurdaad” en noemt de bestormers fascisten en fanatici, opgehitst door Bolsonaro.
• De nationale veiligheidsadviseur van de VS Jake Sullivan zei op maandag dat Washington nog geen officieel verzoek van de Braziliaanse regering heeft ontvangen. Hij voegde eraan toe dat een toekomstig verzoek “serieus zal worden behandeld”.

“We bevinden ons op onbekend terrein”

Ballingschap: Bolsonaro, die wordt geconfronteerd met verschillende onderzoeken naar zijn tijd als president, onder meer naar beschuldigingen over het verspreiden van verkeerde verkiezingsinformatie, verblijft sinds ongeveer twee weken in zelfopgelegde ballingschap in Florida. De Braziliaan logeert in een woning van de vechtsporter José Aldo.

• De voormalig president kwam het land waarschijnlijk binnen met een A-1 visum voor presidenten, diplomaten, consulaire ambtenaren, ambassadeurs en hun gezinnen. Houders van dat visum kunnen onbeperkt de VS in- en uitreizen en kunnen niet worden berecht door een rechtbank in de VS. Ook is het visum in uitzonderlijke gevallen onbeperkt geldig.
  • Het kan echter worden ingetrokken wanneer de houder de regering van de VS omver poogt te werpen, spioneert of gevoelige informatie lekt.
  • Normaal gesproken wordt het visum geannuleerd nadat de houder zijn ambt heeft neergelegd. Maar omdat Bolsonaro Brazilië heeft verlaten voordat zijn ambtstermijn afliep, vermoeden deskundigen dat zijn visum nog actief is. Aan Reuters zegt een insider dat er geen vast tijdslimiet is voor hoe lang iemand met een A-1 in de Verenigde Staten kan blijven. “We bevinden ons op onbekend terrein,” aldus de bron.
• Een voormalig Amerikaanse ambtenaar zegt aan de Financial Times dat het niet gemakkelijk zal zijn Bolsonaro uit het land te zetten. “Het is juridisch niet eenvoudig om iemand uit te zetten die niet wilt gaan. Mensen hebben vaak aanzienlijke bescherming als ze eenmaal fysiek in de VS zijn”. 
• Maar er is een uitzondering: Volgens de Amerikaanse immigratiewetten kan iemand worden uitgezet als de minister van Buitenlandse Zaken oordeelt dat de persoon schadelijk is voor het buitenlandse beleid van de VS. De vraag is echter of minister Antony Blinken dat gaat doen.
• Woordvoerder Ned Price weigerde op maandag commentaar te geven op de vraag welk visum door Bolsonaro is gebruikt om het land binnen te komen. Het is mogelijk dat de Braziliaan een toeristenvisum heeft gebruikt.

Reactie Bolsonaro

Invloed Bolsonaro: Als reactie op de gewelddadige bestorming van afgelopen zondag schreef Bolsonaro op Twitter dat “plunderingen en de invasie van openbare gebouwen” geen deel uitmaken van een democratie.

• Hoewel Bolsonaro de verkiezingsuitslag onterecht betwist en het stemproces in twijfel trekt, heeft hij geen expliciete oproep tot actie gedaan. Wel prees hij aanhangers die wegen blokkeerden, demonstraties voor legerkazernes hielden en in december zelfs het hoofdkwartier van de politie in de hoofdstad binnenvielen. 
• Eerder zei politicoloog Michele Prado tegen NBC News dat de voormalig president met zijn politieke beleid van de afgelopen jaren groepen ontevreden Brazilianen heeft gemobiliseerd. “Hij liet na de verkiezingsuitslag de deur open voor de voortzetting van een extremistische mobilisatie. Bovendien legitimeert hij deze radicalisering, omdat hij zijn hele politieke mandaat heeft besteed aan het aanvallen van de democratische instellingen van het land, het niet respecteren van minderheden en de scheiding der machten,” legt ze uit.
• Ook heeft Bolsonaro herhaaldelijk gezegd dat “goede burgers” zich moeten bewapenen als bescherming tegen “het linkse kwaad”. “De aanhangers van Bolsonaro geloven dat ze met de komst van Lula op de rand van slavernij staan en dat een vuurwapen het enige is dat hen scheidt van een denkbeeldige communistische gevangenis”, zegt antropologe Erika Robb Larkins.

(mah)