In een opiniestuk dat woensdag door de zakenkrant Handelsblatt werd gepubliceerd, pleitte de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas voor de oprichting van een globaal betaalsysteem dat onafhankelijk van de dollar bestaat. 

Dat moet Europa toelaten zaken te blijven doen met Iran. “We moeten niet zo maar aanvaarden dat Washington over onze hoofden heen, maar wel op onze kosten beslissingen neemt”, schreeft Maas.

Maas reageerde op die manier op de unilaterale beslissing van de VS om Iran vanaf 4 november opnieuw af te sluiten van de wereldgemeenschap, door het land af te snijden van het SWIFT-netwerk, dat meer dan 11.000 banken over de hele wereld verbindt en landen toelaat betalingen in het buitenland te maken.

De Frankfurter Allgemeine Zeitung maakt donderdag brandhout van Maas’ voorstel. Het Swift-systeem speelt zeker een belangrijke rol in de geostrategische rol van de Amerikaanse dollar, maar zeker niet de enige, aldus de krant.

De dollar als voorkeursbetaalmiddel in de internationale handel

De echte machtspositie van de dollar berust dan ook niet zozeer op het door de VS gecontroleerde Swift-systeem, dan wel in de rol van de dollar als voorkeursbetaalmiddel in de internationale handel. Nog meer zo dan zijn status als globale reservemunt, waarin het 60% van alle valuta voor zijn rekening neemt tegen 20% voor de euro en 1,4% voor de Chinese yuan. [Een reservemunt is een valuta die door de overheid en andere instanties van een land vaak in grote hoeveelheden wordt bewaard als onderdeel van de internationale reserves van een land.]

Zo is de dollar niet enkel het betaalmiddel op de grondstoffenmarkten, het is ook de handelsmunt van de meeste opkomende economieën. Een goed voorbeeld is Turkije. Dat land betaalt 60% van zijn import in Amerikaanse dollars, terwijl amper 7% van die import uit de Verenigde Staten komt. Het aandeel van  de dollar in alle handel die Zuid-Korea, Canada, Japan en Australië voeren is groter dan 80% (zie grafiek onder).

De strijd tegen de financiering van terrorisme

Maas’ voorstel moest dan ook niet rekenen op de goedkeuring van bondskanselier Angela Merkel, die nogmaals benadrukte dat Swift ‘een cruciale rol speelt in de strijd tegen de financiering van het internationale terrorisme’. Net op dat vlak is de EU sterk afhankelijk van de samenwerking met de VS. Die samenwerking zou onvermijdelijk in gevaar komen, mocht Brussel beslissen een eigen concurrerend systeem op te zetten. Verder is het ook moeilijk in te beelden hoe de euro de dollar zou kunnen vervangen zolang de EU een politieke, noch een schuldenunie is.

© Wikipedia/ Spitzl