De Ierse budgetvlieger Ryanair schrapt volgende week 50 van de 160 geplande vluchten. België wordt daarmee het zwaarst getroffen door de personeelsstaking die het gevolg is van precaire arbeidsvoorwaarden. De Belgen zijn zeker niet alleen, want in totaal zullen in Europa 50.000 passagiers worden getroffen.
Precaire arbeidsvoorwaarden dus, wat zich vertaalt in lage lonen en vaak bedenkelijke arbeidsomstandigheden. Over die voorwaarden circuleren voldoende verhalen. Op het reisblog Travelblog.nl doet cabinemedewerkster Monika Gwardynska van Ryanair haar relaas. Ze werkte sinds 2012 bij Ryanair met als standplaats Eindhoven, toen ze van de een op de andere dag te horen kreeg dat ze naar Dublin werd overgeplaatst. Gwardynska:
“Eind mei 2017 kreeg ik per brief te horen dat ik vanaf 1 juli in Dublin moest gaan werken en wonen. Als alleenstaande moeder met een 2-jarig kind was ik afhankelijk van een sociaal netwerk dat ik had opgebouwd in Eindhoven, ook had ik daar net een sociale huurwoning gekregen. Toen ik weigerde om naar Dublin te gaan en aangaf in Eindhoven te willen blijven, werd ik op staande voet ontslagen.“
© EPA
Ryanair en co, pioniers van de lagekosteneconomie
De prijs voor deze bedenkelijke praktijken wordt naast de medewerkers van Ryanair ook door de passagiers betaald. Lagekostenbedrijven hebben één zaak gemeen: ze betalen de laagst mogelijke lonen en geven hun personeel geen of amper extralegale voordelen. De luchtvaartsector is hierin een pionier, want het waren bedrijven als Virgin Express en Ryanair die de basis legden voor de lagekosteneconomie.
De prijs van een retourticket voor een vliegtuigreis is de voorbije 20 jaar met zo’n 64% gedaald, bleek vorig jaar nog uit berekeningen van de luchtvaartvereniging IATA. De daling is een logisch gevolg van de toename van het aanbod dankzij de opkomst van de budgetvliegtuigmaatschappijen.
De schizofrenie van deze tijd
Toch is Ryanair een van die bedrijven, dat hoewel het door burgers graag wordt bekritiseerd, ondanks alles uiterst populair blijft. “De burger geeft zich graag voor antiglobalist uit, maar verandert in een superliberaal wanneer hij zijn consumentenpetje opzet… Dat is de schizofrenie van deze tijd,”
zei iemand daar ooit over.
Goedkoop is duurkoop
Maar wie 19 euro betaalt voor een ticket naar Barcelona moet zich misschien eens afvragen wat er met dat geld wordt gedaan. Ook de lonen kunnen met zulke prijzen enkel low cost zijn, gereduceerd tot de absolute minima en steeds opnieuw tegen de grenzen van de legaliteit botsend. In verschillende landen proberen lowcostbedrijven de sociale zekerheid te omzeilen door (een deel van) het personeel seizoenscontracten aan te bieden. De zetel van deze bedrijven bevindt zich dan ook vaak in landen waar de fiscaliteit gunstigst is (lees: Ierland, dat een reputatie heeft opgebouwd als fiscale draaischijf in het wereldwijde bedrijfsbeleid van grote internationale ondernemingen.)
‘Low cost’ maakt op deze manier wel de beste reclame voor ‘normal cost’
Maar de lagekosteneconomie, de goedkope vliegtuigtickets en de democratisering van de vliegtuigreizen hebben ook hun minder aantrekkelijke kant. Want wie betaalt uiteindelijk de prijs voor de staking? De passagier…
Als gevolg daarvan bevindt de nietsvermoedende vakantieganger zich plots gegijzeld. Een vakantie waar een gans jaar naar wordt uitgekeken begint onder een turbulente hemel. Maar ‘low cost’ maakt op deze manier wel de beste reclame voor ‘normal cost’.