Wat gebeurt er precies? De koning zet vandaag z’n raadplegingen verder. Gisteren kwamen Maxime Prévot (cdH), Bart De Wever (N-VA) en Meyrem Almaci (Groen) langs op het Paleis. Vandaag is het de beurt aan Conner Rousseau (sp.a), die om 9 uur mag aftrappen, vermoedelijk in een combinatie van stropdas en sneakers.

De details: De koning werkt rustig zijn schema af:

• Een uur na Rousseau is er meer jong geweld aan de deur: Georges-Louis Bouchez (MR) komt dan langs, met een ongetwijfeld passionele, dynamische uitleg. Hij mag deze keer wel maar één uurtje binnen blijven.
• Want om 11 uur ontvangt het Paleis dan nog een duo: Rajae Maouane en Jean-Marc Nollet, de covoorzitters van Ecolo. De groenen zijn na zes maanden regeringsvorming nog nooit aan zet geweest, als familie. Met 21 zetels zijn ze nochtans groter dan de christendemocraten, en bijna even groot als de 26 zetels van de liberale familie. Maar de groenen liggen natuurlijk niet midden in het bed, maar eerder helemaal links.
• De voorzitters van de PS, Open Vld en CD&V wachten nog op een afspraak, vermoedelijk zal dat voor morgen zijn. Zo rekt de koning heel de consultatieronde over drie dagen, tot woensdag, en moet er in feite pas donderdag iemand benoemd worden.
• Zelfs DéFI, met twee zeteltjes, zou worden ontvangen. Dat grenst natuurlijk aan het absurde, wetende dat Vlaams Belang, de tweede grootste partij van het land in stemmen, en PVDA/PTB, met 12 zetels, niet ontvangen worden. Die laatste twee zijn niet uitgenodigd, wegens ‘niet-democratisch’ en dus niet ‘in het spel’: niemand wil een coalitie maken met hen.

De essentie: Quasi niemand in de Wetstraat gelooft nog dat paars-geel of gelijk welke combinatie met N-VA en PS levensvatbaar is. De knop is omgedraaid, het is nu zoeken naar een ‘Vivaldist’, iemand die op geloofwaardige manier op zoek kan naar een alliantie met socialisten, liberalen, groenen en christendemocraten. Dat belooft geen evidente zoektocht, omdat Vivaldi 1 (onder leiding van PS-voorzitter Paul Magnette) mislukte, maar ook Vivaldi 2 (onder impuls van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez) niet van de grond kwam. Wie kan dus Vivaldi 3 tot leven wekken, dat is nu de cruciale vraag.

Wie past in die logica? Een aantal personen komen naar voren in dit scenario.

• Misschien beginnen bij het eenvoudigste: Wie is alvast niet werkbaar in dit scenario?
  • Bart De Wever (N-VA), om evidente redenen. De N-VA heeft heel duidelijk haar tanker van koers veranderd, en zit na de mislukking van Geens in gedwongen oppositiemodus (zie hieronder).
  • Georges-Louis Bouchez (MR) was al eens aan zet, en kwam bijzonder dicht bij Vivaldi 2, om dat scenario toch te zien mislukken. Uiteindelijk kwam Koen Geens (CD&V) aan zet, om twee weken intensief paars-geel te proberen.
  • Paul Magnette (PS) heeft evenzeer al eens de vingers verbrand aan Vivaldi. Bovendien is hij na de doortocht van Geens een te polariserende keuze voor het Paleis.

Wie dan mogelijk wel?

• Conner Rousseau (sp.a) is iemand die sinds hij een paar maanden geleden als voorzitter van de sp.a op het toneel verscheen, bij velen in de achting gestegen is. Rustig heeft hij z’n koers gezet, en zeker ook in de moeilijkste fases gedroeg hij zich consequent. Maar daar knelt misschien wel het schoentje om hem nu aan zet te brengen. Hij is in het verleden altijd kritisch geweest over een Vivaldi-coalitie, het valt ten zeerste te betwijfelen dat hij meteen koers zou zetten op zo’n coalitie, ondanks het feit dat hij lid is van de socialistische familie. Andere namen vanuit sp.a circuleren niet.
• Jean-Marc Nollet (Ecolo) is de leider van de grotere formatie Ecolo binnen de groene familie. Zij zijn nog nooit aan zet geweest. Als de koning overigens ooit eens een vrouw zou willen aanduiden als opdrachthouder, een argument dat her en der circuleert, dan zou het ook aan Meyrem Almaci kunnen zijn. Vraag is of het Paleis dat aandurft: een keuze voor de groenen is wel heel expliciet een keuze voor Vivaldi. Het zogenaamde ‘plan B’ dat Nollet al vorige week op tafel legde, komt immers neer op zo’n coalitie. De lijn tussen Nollet en Magnette is in elk geval één op één: Vivaldi 3 kan dan beginnen.
• Een andere optie, de premier benoemen, en via een noodbegroting proberen het begin van een regering samen te brengen in een alliantie, werd door MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez maandagochtend al meteen van de hand gewezen. Het is duidelijk dat Bouchez geen zin heeft om Sophie Wilmès (MR) aan zet te laten komen: ‘Ik laat de premier van dit land niet gijzelen door politieke oorlogjes’, zei hij op de nieuwszender LN24.
• Dat brengt ons bij Open Vld. Daar zijn wat opties, waarbij de een al wat gewaagder is qua keuze dan de ander:
  • Als Magnette en Bouchez zich verbrand hebben aan Vivaldi 1 en Vivaldi 2, dan geldt dat evenzeer voor Gwendolyn Rutten (Open Vld). De afscheidnemende voorzitter is bovendien bezig aan haar laatste weken als statutair leider van Open Vld. Dat alles maakt haar een moeilijkere optie voor het Paleis, dat dan heel expliciet een keuze maakt.
  • Een alternatief is de Kamervoorzitter, Patrick Dewael (Open Vld). In de nadagen van zijn carrière geldt hij als een éminence grise van zijn partij. Zeker de Franstalige pers wordt al enthousiast: Dewael geldt als een Vivaldist voor hen. Maar tegelijk is hij de enige van de twee Kamerleden in de Open Vld-fractie die destijds niet helemaal tegen paars-groen waren. Is het draagvlak intern dan groot genoeg?
  • Veel logischer is dat het Paleis iemand van Open Vld neemt die uit de rechtervleugel komt, uit het kamp dat zich destijds met hand en tand verzette tegen Vivaldi 1. Want dan wordt het interne conflict meteen ontmijnd. Vandaar dat meerdere bronnen uitkomen bij Alexander De Croo (Open Vld), de vicepremier en minister van Financiën. De Croo heeft een bijzonder groot adressenboekje en start niet meteen als iemand die met een Vivaldi-verleden besmeurd is. Maar hij zat de afgelopen maanden wel telkens aan tafel: Open Vld ging immers onderhandelen met het duo Rutten-De Croo.

Tussen de regels: Om naar een Vivaldi 3 te kunnen gaan, of toch tenminste een deftige poging te ondernemen, is het dus vooral kijken naar Open Vld en CD&V. Zij moeten zich losmaken van het idee dat ze een regering ‘met Vlaamse meerderheid’ willen, en dus moeten ze uiteindelijk hun coalitiepartner in de Vlaamse regering lossen.

• Een klein kind kon voorspellen dat maandag N-VA met de vraag zou komen om een ‘Vlaams front‘ te vormen, en ‘schouder aan schouder’ te gaan staan. Het tegendeel zou pas verbazend geweest zijn.
• Bij Open Vld werden er weinig woorden aan vuil gemaakt: al vorig jaar loste Rutten de N-VA, om bij de poging van Vivaldi 1 diep in bed te duiken met paars-groen. De liefde tussen Rutten en De Wever komt nooit meer terug, zoveel is wel duidelijk. Rutten liet met een tweet weten dat een front ‘oorlogstaal was’ en ze daar niet aan mee deden. Beetje pijnlijk, omdat ze destijds wel opriep om met MR ‘een front’ te vormen in de strijd tegen belastingen.
• Ook CD&V-voorzitter Joachim Coens nam die semantische oplossing netjes over, en sprak eveneens van ‘oorlogstaal’ om een ‘front’ af te wijzen. Dat is op zich toch al een belangrijke politieke stap van CD&V: ze hebben zich niet helemaal vastgezet, door met grote woorden een ‘alliantie’ of ‘front’ met N-VA uit te roepen.
• Niet dat CD&V al klaar is voor de ‘grote bocht’. Allerminst. Het optreden van Koen Geens (CD&V) in De Zevende Dag, en de nu al legendarische woorden ‘CD&V is niet de dweil van de Wetstraat‘, hebben diepe indruk nagelaten. Een opgepompt partijbureau maandag zette de koers duidelijk vast: er moet een Vlaamse meerderheid zijn. Met andere woorden: N-VA wordt zeker nu nog niet gelost. De vernedering van Geens heeft CD&V diep gekwetst, en de prijs om straks aan tafel te komen zal zeer hoog zijn.
• De Wever lachte overigens publiek met de semantische argumenten om niet ‘schouder aan schouder’ te gaan staan. ‘Noem het dan een vriendenclub, een alliantie, in elk geval een groep van Vlaamse partijen, als het geen front mag zijn’, zo stelde De Wever op Terzake. De verwachtingen daarover waren bij N-VA overigens van op voorhand nihil: ze weten bij de Vlaams-nationalisten zeer goed dat bij Open Vld de bocht al veel langer gemaakt is, en dat bij CD&V, tijdelijk, de emotie overheerst.
• Het idee overigens dat er zonder PS een regering kan worden gevormd, iets waar Magnette over uitdaagde, wees De Wever naar de prullenmand. Zo’n constructie is afhankelijk van MR én cdH, en haalt dan nog maar 77 zetels. Politieke fictie dus. ‘Magnette zegt dat in de wetenschap dat andere Waalse partijen hem niet zullen laten vallen. Op dat vlak zijn de Waalse partijen iets slimmer van de Vlaamse, die dat wel zouden doen, zoals Open Vld’, zo stelde De Wever.

Om rekening mee te houden? Op Terzake maakte De Wever een slotanalyse van heel de episode met Geens als koninklijk opdrachthouder.

• De Wever praatte daarbij uit de biecht, of gaf althans zijn versie van wat onder drie, met Geens en Magnette dus, besproken is. Magnette gaf daarbij toe dat de Belgische constructie te wankel is geworden en dat verder gaan op deze manier niet langer het doel was. Die gemeenschappelijke analyse maakte De Wever zeer verheugd, omdat er zo iets had kunnen tot stand komen tussen PS en N-VA.
• De Wever had het zelfs over een ‘entente‘ die het land had kunnen klaarmaken voor een hele omvorming. Daarbij waren hij en Magnette ook bereid om ver te gaan, en het proces over twee legislaturen uit te smeren, met een ferme staatsvervorming.
• ‘Er was een heel fundamentele entente tussen N-VA, CD&V en PS, die toch wel heel klaar is uitgesproken, dat dit land onbestuurbaar is, dat het zinloos is op deze manier verder te gaan en dat de bestuurskracht van België erodeert.’ En hij maakte het dus expliciet: ‘Het land had heel concreet klaargemaakt moeten worden voor een hele omvorming.’
• Maar dat mislukte dus, omdat Magnette wel de donkere analyse over België maakt, maar er geen gevolg aan geeft. ‘Ik denk dat hij dat zeer goed beseft en daarom heeft hij vrijdag een enorme daad van zwakte getoond. Hij is weggevlucht voor die fundamentele overtuiging die de zijne is, omdat hij het niet aandurft aan zijn PS-achterban de waarheid te zeggen van hoe wij er nu voor staan en omdat hij (langs Waalse kant, red.) omringd wordt door linkse partijen.’ ‘Er is een weg, weg van de afgrond, en die vergt veel moed.’
• Opvallend was dat De Wever daarbij eigenlijk de deur niet dichtdeed, nu niet, maar zeker in de toekomst niet, om met de PS zaken te gaan doen. ‘Ik zou de moed hebben gehad om de Rubicon over te steken, maar Magnette is vlak daarvoor teruggekeerd en heeft dan op laaghartige manier Koen Geens afgemaakt.’
• Meteen zet hij duidelijk zijn N-VA neer als de ultieme sleutel om zo’n moed dus wel te tonen, en die beloofde hervorming ooit concreet te maken. Een zeer belangrijke argumentatie, om straks naar de kiezer te kunnen gaan, als dat nodig is. Want met dat statement, en heel z’n actie ten opzichte van de PS, waarmee hij maanden praatte, maar onder Geens zeer intensief, differentieert hij zich van Vlaams Belang. Die laatste partij wil en kan op geen enkel moment de belofte van autonomie waarmaken: ze raken niet eens aan een onderhandelingstafel. De N-VA doet dat wel, wilde De Wever in extenso aantonen.
• Meteen zette De Wever ook de blik op wat nu nog rest federaal: ‘We gaan nu nog een paar jaar aanmodderen met een linkse regering’, zo stelde hij. ‘Ook die zogenoemde Vivaldisten beseffen dat pappen en nathouden het beste is wat ze nog zullen kunnen bereiken.’
• Zo valt het doek over de pogingen van N-VA om nog federaal een regering te willen maken, ook al zegt niemand dat luidop en zullen ze op elke mogelijke uitnodiging blijven ingaan. Maar als het Paleis straks een Vivaldist aanstelt, weet de N-VA hoe laat het is.

Ondertussen bij Open Vld: De liberale race gaat verder, met een eerste tv-debat tussen de drie kandidaat-voorzitters. Bij VTM kruisten Bart Tommelein en Egbert Lachaert al even de degens, maar dat leverde weinig vuurwerk op. Deze keer mag Els Ampe ook meedoen. Het is zowaar de Franstalige nieuwszender LN24 die de primeur heeft van het debat, maar meteen zenden ze ook een vol uur uit in het Nederlands, met Franse ondertitels. Woensdagavond, om 20.10u, in primetime dus een Nederlandstalig voorzittersdebat.