De oefening van het Planbureau om de partijprogramma’s na te rekenen zindert na. De resultaten doen zowat elke partij triomfantelijk communiceren, met elk de nodige statistieken en resultaten uit de doorlichting om ‘hun gelijk’ te staven. Daarbij zet ieder mooi de eigen ideologische accenten. Tegelijk blijkt pijnlijk dat eigenlijk niemand de huidige EU-normen haalt, tenminste als men die strikt interpreteert. Een vergelijking van de ambities leert tegelijk wel dat de prioriteiten, althans volgens de plannen van de Vlaamse bestuurspartijen, sterk verschillen. Slechts twee partijen maken zich sterk om de norm van 3 procent tegen 2029 te halen: Open Vld en N-VA (al is die laatste in de rekenoefening er net boven uitgekomen). Erg opvallend: bij cd&v is er een veel langer pad, dat pas in 2031 leidt tot het halen van de 3 procent-norm. Bij Vooruit ligt de focus in hun ‘Globaal Plan’ op schuldafbouw, en is tegen 2030 de 3 procent haalbaar, zeggen ze. Bij Groen, dat in de cijfers van het Planbureau na N-VA het meest focuste op de begroting, wil men zich “niet vastpinnen op een datum”, maar wijst men erop “dat het traject in overleg met de Europese Commissie zal vastgelegd moeten worden”. En eigenlijk is dat ook de consensus achter de schermen bij elke partij: de soep zal niet zo heet gegeten worden. Maar, er moeten vooral dan ‘structurele ingrepen’ komen. 

In het nieuws: Het Planbureau biedt een blik op de toekomstige begrotingen. De ambities per partij zijn daarnaast even interessant.

De details: Aan Vlaamse kant is Open Vld op papier het meest ambitieus, maar ze lieten het niet allemaal becijferen. N-VA en Groen deden dat grotendeels wél, maar hebben een heel andere filosofie. Bij de socialisten en zeker bij cd&v schuift men de ambities duidelijk verder op in de tijd. 

• “Onze oefening is veel geloofwaardiger dan vijf jaar geleden. Toen leidden de prioritaire voorstellen bij de meeste partijen er nog toe dat het begrotingstekort nog groter werd. Nu maken de meeste partijen met hun voorstellen tenminste toch al dat het begrotingsgat niet groter wordt. Maar het is inderdaad bij niemand genoeg om het tekort tegen 2029 te verminderen tot 3 procent.”
• Bovenstaande is geen cynisch commentaar, maar een oprecht statement, van de baas van het Planbureau, Baudouin Regout, in De Standaard. Want dat target, 3 procent tekort op de begroting, is de oude én de nieuwe Europese norm. Volgens de nieuwe spelregels van de Europese Unie moeten de lidstaten die eigenlijk al in 2028 halen. Geen enkele partij mikt daarop. 
• De resultaten van de doorlichting van het Planbureau leverden gisteren flink stof tot debat in de Wetstraat. Haast elke partij lanceerde statistiekjes, om het eigen gelijk aan te tonen. 
• En het Planbureau kreeg daarbij ook opnieuw de volle laag, zelfs vanuit de federale regering: “De laatste jaren waren systematisch de resultaten van het Monitoringcomité veel correcter dan die van het Planbureau. Dit is geen wetenschappelijke oefening, zoveel is wel duidelijk. Maar wij blijven wel vragen hebben bij de berekeningsmethodes van het Planbureau”, zo stelt een lid van Vivaldi scherp.
• Andere kritiek die telkens terugkomt: het Planbureau wilde een deel van de plannen niet uitrekenen (degene die niet ‘wettelijk’ of ‘internationaalrechtelijk’ uit te voeren zijn) en kon ook door beperkte mankracht maar 30 maatregelen per partij doorlichten. Zowel cd&v als Open Vld voerden achteraf aan dat ze veel meer dan 30 maatregelen hebben. 
• Hoe dan ook leert een vergelijking van de ambities voor de toekomstige begroting, niet de dertig voorstellen die het Planbureau doorlichte, maar degene die de partijen zelf bekend maakten, van elke bestuurspartij aan Vlaamse kant al een pak: de accentverschillen zijn duidelijk, op vlak van begroting.

Bij N-VA: Men wilde doelbewust die ‘goede cijfers’ van het Planbureau halen. Met 2029 als einddoel, om de EU-normen te halen.

• “Dat partijen beweren dat ze niet “alles konden laten narekenen” is toch een bizar argument: iedereen kende de methode van het Planbureau. Het is wat makkelijk om nu te zeggen: “Ah, maar ik heb nog veel meer in de schuif liggen’. Elke partij kon dus wel kiezen wat ze indienden, om aan te tonen dat hun plannen in de juiste richting gaan of niet”, zo is te horen bij N-VA, die het dichtst in de buurt kwamen bij een evenwicht op het eind van de volgende legislatuur. 
• Tegelijk opvallend: volgens het Planbureau komt N-VA op het eind van de legislatuur, in 2029, aan een tekort van 3,6 procent van het bbp. Maar volgens de modellen van de N-VA zelf eindigt men net op 3,05 procent, dus ook nog ietsje boven de EU-norm. 
• Het verschil zit hem overigens vooral bij de deelstaten: daarvan vindt de N-VA dat niet alleen Vlaanderen haar tekort op nul moet zetten (wat in de plannen zit, nu al), maar ook Brussel en Wallonië. Politiek moeilijk haalbaar dus, zonder breekijzer.
• “Ja, 3,05 procent, net niet dus. Goed, op vijf jaar tijd in de toekomst zijn die voorspellingen al veel moeilijker. Het gaat erom dat we aantonen dat we wel degelijk, ook structureel, gaan besparen en met een plan komen dat realistisch is. En dat het ook de economie niet zal schaden, integendeel, er blijft groei en jobcreatie: dat heeft het Planbureau netjes aangetoond, wij snijden zonder dat het pijn doet aan het geheel”, zo is te horen bij N-VA.  
• En dat was geen toeval: de partij besteedde meerdere avonden, met heftige interne discussies, aan de oefening. Die moest en zou “geloofwaardig zijn”, om zo de baseline van ‘Vlaamse welvaart’ kracht bij te zetten.
• Het resultaat is dat N-VA wel degelijk ook met stevige besparingen komt, zij het vooral gericht op de niet-werkenden, die proportioneel veel meer in Wallonië en vooral Brussel zitten. 
• Overigens ziet men bij N-VA niet enkel de druk van de Europese Commissie op België afkomen. “Het klopt dat de Commissie nog nooit een boete uitgedeeld heeft over die begrotingen, maar in de toekomst gaan ze hoe dan ook strikter toezien. Het zal veel lastiger worden. En er zijn de waarschuwingen vanuit de markten. De UK kwam recent onder druk te staan, ook Frankrijk kreeg al een tik. Dat is toch niet niks. Plus, de ECB heeft niet meer de optie om gewoon meer staatsobligaties zomaar op te kopen, dat tijdperk is voorbij”, zo klinkt het bij de specialisten.
• Bart De Wever (N-VA) liet niet na de andere partijen, met name cd&v en Open Vld, aan te pakken na bekendmaking van de resultaten van het Planbureau. “De lichtzinnigheid bij de andere partijen is echt stuitend. Open Vld komt met haar zogenaamd ‘becijferd groeiplan’ niet eens aan een vierde van wat er moet gebeuren, terwijl partijen als cd&v en Vlaams Belang er zelfs in slagen om met hun maatregelen het begrotingstekort nog fors verder te doen ontsporen.”
• Maar die besparingsboodschap percipieert men vooral bij grote rivaal Vlaams Belang als een kans: “Het gaat over de portemonnee van de mensen. En dan ga je uitgerekend nu de straat op met de boodschap dat de broekriem moet worden aangehaald, en er nog extra steun voor de Vlamingen die het moeilijk hebben zal verdwijnen? Een vreemde strategie van de N-VA”, zo maakt men de analyse bij de top van Vlaams Belang.

Bij Open Vld: De liberalen kiezen eigenlijk voor een soortgelijke ambitie: een begroting onder de 3 procent in 2029.

• Alexander De Croo (Open Vld) en zijn partij zetten al een paar weken terug hun ‘Groeiplan’ in de markt: toen pochten ze “als enigen een berekend plan te hebben”. En het moet gezegd: in het plan zitten voor 24 miljard aan maatregelen, om wel degelijk tegen 2029, op het eind van de legislatuur, toch aan de 3 procent tekort te komen. 
• Zo zijn ze dus op papier zelfs iets ambitieuzer dan de N-VA, die op 3,05 zit. In de strijd om die cijfers, zijn er tegelijk wel de niet-aflatende aanvallen van De Wever, over de geloofwaardigheid van die liberale plannen. Na 25 jaar onafgebroken regeringsdeelname is dat hun achilleshiel.
• Alexia Bertrand (Open Vld), die als staatssecretaris voor Begroting verantwoordelijk was voor de huidige cijfers, blijft het Groeiplan verdedigen: “Het Planbureau rekent maar 30 maatregelen door. Ons groeiplan telt er bijna 90. Dit is dus maar een deel van de oefening die wij al gemaakt hebben. De maatregelen die wij nemen spelen allemaal in op elkaar en versterken elkaar.” 
• Daarbij let de partij wel op wat ze precies communiceert, en wat niet. Zo bespaart de N-VA meer dan 2 miljard op ontwikkelingssamenwerking. En ook bij Open Vld zit die besparing ook wel degelijk in het ‘Groeiplan’, voor een soortgelijke grootteorde. Maar om tactische redenen is dat één van die maatregelen, die de partij liever niet liet doorrekenen: kwestie van het niet aan de grote klok te hangen.  
• En Bertrand komt nog eens terug op het bilan van Vivaldi: “Zelfs de N-VA slaagt er niet in met hun strafste maatregelen de norm van 3 procent in 2029 te halen. Dit bewijst eigenlijk dat we goed werk hebben geleverd met 7 partijen, de afgelopen jaren. We hebben grote inspanningen gedaan het laatste jaar, daar waar de N-VA het alleen niet blijkt te kunnen.”

Bij cd&v: De beleidspartij draait niet rond de pot: pas in 2031 mikken ze op onder de 3 procent tekort gaan.

• Geen poging bij cd&v om aan windowdressing te doen, of te hoge ambities neer te leggen. “In ons verkiezingsprogramma is het de ambitie om de Europese begrotingsdoelstellingen te halen in 2031”, zo bevestigt men bij Vincent Van Peteghem (cd&v), de federale vicepremier van de christendemocraten. Daarmee legt de partij de lat niet al te hoog, en met een ruime marge ten opzichte van wat eigenlijk van Europa moet. 
• Met die doelstelling bevestigt cd&v ook het beeld dat uit de cijfers van het Planbureau kwam: daar kregen N-VA en PS de beste resultaten om de begroting weer op orde te krijgen, en bungelde naast de MR en Vlaams Belang, cd&v helemaal achteraan. Op basis van wat het Planbureau berekende, zou de begroting nog 0,79 procent van het bbp slechter af zijn in 2029 door de cd&v-voorstellen.
• Maar die resultaten van het Planbureau irriteren de christerendemocraten: “Het zijn de partijen die de keuzes gemaakt hebben van wat wel en wat niet doorgeven aan het Planbureau. En die kunnen logischerwijze niet alles berekenen: voor onze eigen fiscale hervorming kostte het de FOD Financiën zelf heel veel tijd. Het Planbureau zegt dus niets zinnig over onze begrotingsplannen van onze partij”, zo is bij Van Peteghem te horen. 
• Tegelijk wijst cd&v erop dat de “resultaten die vanuit het Planbureau komen uiterst positief zijn”, wat betreft hun sociaal-economische plannen: “Er komen 100.000 jobs bij, én de middenklasse houdt netto veel meer over voor wie werkt.”
• Bij de partij is in de Kamerfractie wel te horen “dat men intern nog verder over de cijfers zal praten”. Want het beeld van de rentmeesters, de goede bestuurders, die de begroting op orde zetten, is met die ambitie in 2031 wel een eind weg. 

Bij Vooruit: De horizon is 2030, voor de 3 procent. Maar de schuldafbouw is de echte inzet.

• Het moet gezegd: opvallend genoeg zet Vooruit meer dan cd&v in op de staatsfinanciën, alvast afgaand op de teksten en de aandacht die men er vanuit de partij aan besteedde. Vooruit kwam vorige week immers, via vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit), met een ‘Globaal Plan’, dat uitgebreid de plannen voor schuldafbouw omschreef.
• Daarbij ook de claim van een “oefening van 20 miljard in totaal”, maar geen zichtbare verbetering in de resultaten van het Planbureau. “We hebben niet alles kunnen doorgeven”, is ook daar het argument.
• Bij Vooruit is het doel “om de groei van de overheidsschuld vrij snel te stabiliseren”, en dat als focus te nemen, eerder dan het terugdringen van het tekort. Ook dat ligt wel in lijn met wat de nieuwe Europese begrotingsregels vragen: ligt die schuld hoger dan 90 procent van het bbp, en België zit daar ruim boven, dan moeten lidstaten die schuldgraad jaarlijks met gemiddeld 1 procentpunt verlagen, om richting 60 procent te gaan.
• Daarbij mikt Vooruit erop om tegen 2030, pas in de legislatuur na diegene die nu volgt, die 3 procent als norm te halen. Maar we willen vooral het primair saldo dus laten stijgen, tot 1 procent in de zwarte cijfers, om zo de schulden systematisch af te bouwen “met minstens 10 procent van het bbp tussen 2029 en 2039.”
• “We nemen dus iets meer tijd voor dat begrotingstekort zelf, maar dat doen we om onze economische groei niet te hypothekeren. Sneller gaan, zou een negatieve impact hebben op onze economische groei, wat op zijn beurt opnieuw een negatieve impact zou hebben op onze begroting”, zo staat in het Globaal Plan van Vooruit.
• Daarbij rekent men, net zoals bij de PS, erop dat er met Europa en de Europese Commissie wel wat marge is om te onderhandelen. “Als we voldoende duidelijk maken wat we gaan hervormen, dan zal Europa dat wel aanvaarden. Dan is er een pad van 7 jaar, eerder dan 4 jaar mogelijk, om die tekorten te reduceren”, zo klinkt het bij de partij.

Bij Groen: “We gaan ons niet vastpinnen op een datum voor die 3 procent”, zegt Jeremie Vaneeckhout (Groen).

• Opvallend: de groenen scoorden na N-VA en PVDA wel het beste, aan Vlaamse kant, met hun plannen bij het Planbureau, om de begroting op orde te brengen. Het effect was 0,67 procent minder, in 2029, op de begroting. 
• “In de berekening zien we dat Groen na N-VA de grootste begrotingsinspanning doet. En dat zonder sociaal bloedbad, integendeel. Dat is geen toeval”, zegt co-voorzitter Vaneeckhout, die “ernstig begrotingswerk” wil leveren. Niet toevallig profileert Groen zich als “verantwoordelijke beleidspartij” in de campagne.
• Alleen is dat resultaat van het Planbureau ruim niet genoeg om de norm van 3 procent tekort te halen, maar de groenen willen vooral, net zoals de socialisten, “inzetten op onderhandelingen met de Europese Commissie” om de begrotingsdoelstellingen te halen. Zeker omdat er een pak investeringen in klimaat bij zijn, rekent Groen op constructieve onderhandelingen met de Commissie. “In de geschiedenis is er altijd onderhandeld, en kijkt men naar structurele ingrepen. Die doen wij.”
• “Ook wij willen evolueren naar een evenwicht en eerst naar de 3 procent tekort. Maar voor ons is het cruciaal dat we blijven investeren in armoedebestrijding, klimaat, lagere lasten op arbeid, en tegelijk het geld halen bij de grote vermogens, fossiele subsidies en fiscale fraude.”
• Dat laatste rekende het Planbureau niet door. Eigen berekeningen van Groen voorzien wel tussen de 8 tot 12 miljard aan extra inkomsten, “als we op dezelfde manier aan fraudebestrijding gaan doen als buurlanden Frankrijk en Duitsland”. En evengoed zat ons plan om een pak van de langdurig zieken, die met meer dan 500.000 zijn, terug aan een job te helpen, er niet in”, zegt Vaneeckhout. 

On the campaign trail (1): Pierre Wunsch gaat langs bij Beweging.net. En geeft een donderpreek.

• “Niets doen omdat de sanering van de overheidsfinanciën niet sociaal is, is het grootst mogelijke sociale risico”, zo waarschuwde de gouverneur van de Nationale Bank, de liberaal Pierre Wunsch, nog eens. Die was, aan de vooravond van Rerum Novarum, gevraagd om te komen speechen bij Beweging.net.
• Het werd dus een straffe toespraak, zo tekende De Tijd op. Wunsch herhaalde daarbij wat hij al langer zegt: als men niets doet, kan de overheid straks niet meer haar rol spelen die ze altijd moet spelen als er een shock komt, namelijk de schokdemper zijn, die de slag opvangt.
• En Wunsch zag het somber in: “Ik wil niet stilzwijgend voorbijgaan aan de olifant in de kamer: de doorbraak van populistische stromingen in Europa en, potentieel, een terugkeer van Trump in de VS.” Daarbij had hij het over de ultieme versnippering van de Belgische politiek, de ‘Balkanisering’, als fenomeen dat de zaken nog moeilijker maakt. Hij had het over “een wereld die ons ontglipt en angst aanjaagt”. 
• Wunsch pleitte vervolgens voor “meer redelijkheid in de publieke debatten”. “En wellicht ook meer empathie tegenover de anderen. Maar hier laat ik het bij, zo niet begin ik nog te spreken over christelijke naastenliefde… En dat is uw terrein, niet het mijne.”

On the campaign trail (2): Hans Bonte dreigt met weglopen uit Vlaanderen, en Vilvoorde bij Brussel aan te hechten.

• We hadden het al gezegd: er komt een oorlog over de centen in het Gemeentefonds aan. En kijk, uit Vilvoorde komt geen kleine kreet, maar meteen een heftig dreigement. Want de lokale burgemeester wil dringend meer centen uit dat Gemeentefonds, “ofwel wordt Vilvoorde geabsorbeerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”, zo waarschuwt de man in De Standaard.
• Hij zet meteen ook de andere kopstukken in Vlaams-Brabant onder druk: “Zo zou het voor de kiezer in elk geval duidelijk zijn wie de leefbaarheid in de Vilvoordse regio echt verdedigt.” 
• Alles draait daarbij rond de erkenning van Vilvoorde als ‘centrumstad’. Dat is het vandaag niet, waardoor het een pak minder geld krijgt uit dat fond. Maar die discussie, die de volgende Vlaamse regering zal moeten voeren, dreigt uiterst woelig te zullen verlopen: niemand wil graag centen afgeven, en zowel in Antwerpen als Gent zit men klaar met stevige argumenten om niets te moeten lossen.
• Overigens is het niet duidelijk wat Bonte hoopt te winnen bij een aanhechting bij het Brussels Gewest. Daar kampt men met een enorm tekort op de begroting, en is de kas nagenoeg leeg, de komende jaren. Veel extra middelen voor zijn ‘centrumstad’ zullen er uit het Brussels Gewest alvast niet komen. 

Zoals voorspeld: Geen oplossing in zicht voor de ontevreden cipiers, de stakingen in de gevangenissen gaan door.

• Maandag werd al duidelijk dat de cipiers het geweer van schouder zullen veranderen. In plaats van stakingen van onbepaalde duur komen er nu 48-urenstakingen in de gevangenissen. Twee daarvan waren reeds aangezegd door de socialistische vakbond ACOD: op 13 mei in Vlaams Brabant en op 14 mei in Limburg. Daar komt nu 15 mei in West-Vlaanderen bij.
• Een overleg met minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open Vld) heeft gisteren niets uitgehaald, ook zoals verwacht. De vakbonden blijven hameren op de overbevolking in de gevangenissen en het personeelstekort.
• “De overheid biedt geen oplossingen. Ze wil nieuwe maatregelen voorleggen, maar wil nog niet zeggen welke dat zullen zijn”, zo reageert Eddy De Smedt van de liberale bond VSOA in De Tijd. Ook de christelijke vakbond ACV noemt het overleg “een maat voor niets”. Na de stakingen gaan de minister en de bonden pas op 23 mei weer rond de tafel zitten.

Genoteerd: Benjamin Dalle blijft de VRT de hand boven het hoofd houden, ondanks aanzwellende kritiek van zijn eigen partijvoorzitter.

• De kritiek op de VRT en zijn CEO Frederik Delaplace blijft toenemen. Er was de storm rond de documentairereeks over Bart De Pauw, die eerst geschrapt werd. Ook Godvergeten, over misbruik in de katholieke kerk, werd eerst door de top tegengehouden.
• Recenter was er veel te doen rond het nieuwe programma Knappe Koppen. Dat zou er gekomen zijn in samenwerking met Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA), om zijn Flanders Technology & Innovation-beurs kracht bij te zetten. Een intern document linkt beiden aan elkaar, zo schreef De Standaard eind april. Die krant is al lang erg kritisch voor Delaplace en is op oorlogspad.
• Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (cd&v) vindt niet dat er sprake is van enige inmenging, en houdt de uitleg aan die de VRT zelf over het programma gaf: de uitzending is voorzien voor na de verkiezingen en ‘knappe koppen’ is slechts een werktitel. De openbare omroep zou onafhankelijk handelen. “Zowel vanuit de VRT als de kabinetten wordt me bevestigd dat die onafhankelijkheid er is”, zegt Dalle in een interview met De Standaard.
• Daarmee neemt de minister de VRT-top en Delaplace andermaal in bescherming. De oppositie vraagt al langer dat Delaplace tekst en uitleg komt geven in een parlementaire hoorzitting. Door afwezigheid van de N-VA- en Vlaams Belang-fracties kwam het niet tot een stemming daarover.
• En opmerkelijk: ook Dalles eigen partijvoorzitter, Sammy Mahdi (cd&v), stelt zich toch vragen bij het politieke luik. Hij noemde de vermeende invloed van N-VA op de VRT “een gevaarlijk pad”. Dalle bijt van zich af: “U moet aan hem vragen wat hij bedoelt. De N-VA kan niet ingrijpen op de VRT. Ik betwist dat de onafhankelijkheid van de VRT in het gedrang is.”
• Dalle ziet dan ook “geen enkele aanleiding” om de positie van Delaplace in vraag te stellen en is ongemeen scherp voor de oppositie: “De CEO politiek ter verantwoording roepen, is een zeer gevaarlijk precedent”. Vooral Vlaams Parlementsleden Katia Segers (Vooruit) en Meyrem Almaci (Groen), die kritiek gaven, moeten het ontgelden: “Zij zijn niet geïnteresseerd in de feiten. Ze hebben die al van mij gekregen. Ze willen zich profileren op de kap van de VRT.”

On the campaign trail (3):  “Een levend lijk”, Open Vld dus, rijdt rond in een lijkwagen van ‘Voor U’.

• Dat de partij van Els Ampe (Voor U) een beetje een bonte verzameling is, dat wisten we al. En dat ze rondborstig campagne voeren, heeft iedereen ondertussen ook gezien. Maar nu zoekt de partij nieuwe methodes in de campagne op, die op z’n minst toch wat discutabel zijn qua goede smaak.
• Zo rijdt de partij voortaan rond met een lijkwagen, met daarop quotes van Open Vld’ers zoals Egbert Lachaert (Open Vld) (“Een lijk dat dood is kan je niet reanimeren”) en premier Alexander De Croo (Open Vld) (“Het beste moet nog komen”).
• De morbide actie gaat uit van John Lambrechts, die jarenlang lid was van Open Vld, zelfs schepen was, en zich nu tegen zijn oude partij keert. 
• De lijkwagen is er “uit verontwaardiging voor wat Vivaldi de afgelopen jaren allemaal heeft gedaan”, zo stelt hij.  “Ik breng er Vivaldi mee naar het crematorium.”
• “Overal waar ik met die wagen kom, krijg ik positieve reacties”, zo vertelt Lambrechts trots in Het Nieuwsblad. “Mensen lachen en steken hun duim op.”