De toename van het aantal robots in fabrieken doet veel werknemers vrezen dat zij door een machine zullen worden vervangen. Deze angst is gegrond, want dagelijks worden verschillende banen die door mensen werden uitgevoerd, ingenomen door kunstmatige intelligentie (AI). Eén factor in het bijzonder zou de situatie nog kunnen verergeren: stevigere maatregelen ter bescherming van de werknemers.
Eerder dit jaar is in Zuid-Korea een nieuwe wet ter bescherming van arbeiders in werking getreden. Deze wet, die de ‘Serious Disasters Punishment Act’ (SDPA) wordt genoemd, bepaalt dat indien een werknemer sterft of ernstig gewond raakt op het werk, de baas of leidinggevenden van het bedrijf een boete of gevangenisstraf kunnen krijgen als de rechtbank vindt dat het bedrijf het niet te nauw neemt met de veiligheidsnormen.
Dit is een grote stap voorwaarts voor de werknemers, aangezien de zware industrie en de bouwsector ertoe worden aangezet te investeren in het veiliger maken van de werkplekken. Maar het heeft ook een pervers effect gehad; het heeft bedrijven ertoe aangezet de voorkeur te geven aan automatisering, die veiliger wordt geacht – ten koste van de werknemers. Als er iets fout gaat, zullen de gevolgen voor het bedrijf minder groot zijn.
Is Zuid-Korea een speciaal geval?
De opkomst van de automatisering is niet nieuw. Zuid-Korea was een van de landen met het hoogste aantal robots in z’n fabrieken lang voordat de SDPA werd aangenomen. De SDPA heeft het automatiseringsproces echter bespoedigd. Naarmate geautomatiseerde machines bekwamer en betaalbaarder worden, zal deze trend naar verwachting versnellen.
Maar hoewel de wet bedrijven aanmoedigt om “haast te maken met het implementeren van beveiligingsoplossingen die gebruik maken van kunstmatige intelligentie, ICT en robots”, is dit niet het eigenlijke doel van de Zuid-Koreaanse regering. Sinds enkele jaren kiezen bedrijven over de hele wereld voor automatisering, omdat die veel voordelen biedt.
Ook in Europa is men civielrechtelijk en/of strafrechtelijk aansprakelijk als de arbeidswet niet wordt nageleefd. De straffen kunnen bestaan uit gevangenisstraf en een boete van maximaal 75.000 euro.
Hoofdprobleem: concurrerend blijven
Robots verminderen niet alleen de menselijke risico’s en daarmee dus mogelijke (en kostelijke) rechtszaken. Ze verlagen de productiekosten van bedrijven – ondanks een potentieel hoge investering – en zorgen ervoor dat ze competitief kunnen blijven wereldwijd. Automatisering kan daarnaast een antwoord zijn op een tekort aan arbeidskrachten.
Deze voordelen betekenen dat in de komende jaren robots voor bedrijven steeds aantrekkelijker zullen worden dan menselijke werknemers. Zeker als er meer wetten ter bescherming van die laatste groep worden aangenomen. De autoriteiten zullen dus moeilijke keuzes moeten maken: werknemers beter beschermen, of niets doen, zelfs als dat betekent dat de werknemers aan gevaar blijven blootstaan.
(lb/ns)
