Verschillende landen beloofden tanks te sturen naar Oekraïne. Duitsland gaat moderne Leopard 2’s leveren, de Verenigde Staten beloofden 31 M1 Abrams-tanks te sturen. Deze wordt gezien als een van de beste tanks ter wereld, maar wat maakt de tank nu zo speciaal?

De M1 Abrams heeft het Guinness World Record van zwaarste tank op zijn naam staan, met een gewicht van 68 ton. Het voertuig werd in de jaren zeventig ontworpen als opvolger voor de M60. Pas in 1991 kende de Abrams, met de Golfoorlog en Operatie Desert Storm, zijn echte vuurdoop.
De essentie: Kolonel Johan Gallant, professor Wapensystemen en Ballistiek aan de Koninklijke Militaire School, valt meteen met de deur in huis:
- “De logistieke ondersteuning, dat gaat de uitdaging worden voor Oekraïne. Het vergt heel wat specifiek materieel en gevormd technisch personeel om zo’n tank onderhouden. We hebben gezien aan de Russische kant dat de logistiek daar toch wel serieuze steken heeft laten vallen, vooral op gebied van bevoorrading. Met Oekraïne bestaat zo’n risico ook. Zowel onderhoud, herstelling als bevoorrading die ook geleverd moet worden,… dat is toch wel een serieus omvangrijk pakket.
- Daarnaast bestaat natuurlijk ook de technische kant van een tank, en die is minstens zo belangrijk. “Een tank heeft drie belangrijke technische aspecten”, zo vertelt Johan Gallant, kolonel en professor Wapensystemen en Ballistiek aan de Koninklijke Militaire School. “Je hebt de mobiliteit, de bescherming en de vuurkracht.”
Mobiliteit
- “De mobiliteit van een gevechtstank is vrij groot. Die heeft rupsen en gaat daarmee gemakkelijker door alle terrein dan wielvoertuigen bijvoorbeeld, ookal is die vrij zwaar. Met die rupsen heeft het toch een vrij hoge mobiliteit, aangedreven door een gasturbine. De Leopard 2 en de meeste andere gevechtstanks beschikken over dieselmotoren, maar dat gaat eigenlijk even goed.”
De Amerikanen hadden tot drie maanden nodig om eigenlijk al hun eenheden naar Saoedi-Arabië te brengen, ook de logistiek, de voorraden, enzovoort. Dus het is niet dat die Abrams’ morgen operationeel kunnen zijn.
Johan Gallant, professor wapensystemen en ballistiek KMS
Gallant voert aan dat de Abrams toch wel een uitdaging zal vormen, op het vlak van mobiliteit.
- “De tank is echt wel groot en zwaar, en toch nog omvangrijker dan de meeste andere gevechtstanks. Als ze zich over grotere afstanden verplaatsen, zogeheten strategische mobiliteit, dat is wel een serieuze uitdaging. We hebben dat bijvoorbeeld gezien in ’91, in de Golfoorlog. De Amerikanen hadden tot drie maanden nodig om eigenlijk al hun eenheden naar Saoedi-Arabië te brengen, ook de logistiek, de voorraden, enzovoort. Dus het is niet dat die Abrams’ morgen operationeel kunnen zijn”, zo zegt hij.
Vuurkracht
“De vuurkracht van moderne gevechtstanks is min of meer gelijkwaardig, dus de meesten bij de NAVO hebben een kanon van 120 millimeter. De Russen hebben een iets groter kaliber, maar dat is dezelfde orde van grootte”, zo voert Gallant aan. Daarbij spreekt hij ook over de munitie, die in twee grote groepen kunnen worden onderverdeeld:
- Enerzijds heb je de pijlprojectielen: “Die wegen een vijftal kilogram. Het is eigenlijk echt een pijl, met scherpe punt en vinnetjes achteraan. De pijl wordt met een snelheid van 1.800 meter per seconde gelanceerd en bevat dus heel veel energie, waardoor die in staat is om het pantser van de vijandelijke tank te gaan doorboren”, zo verduidelijkt Gallant.
- Daarnaast zijn er de holle ladingen: Die bestaat uit een metalen kegel en een springstof. Bij contact met het doel ontsteekt de springstof, waardoor de kegel dichtklapt en een lange, smalle pijl gevormd wordt. Dit projectiel haalt heel hoge snelheden en doorboort elk type pantser, voor zover dit niet voorzien is van tegenmaatregelen. Een voorbeeld hiervan zijn de “dozen” die zichtbaar zijn op heel wat Russische tanks. Die bevatten een springstof die ontstoken wordt bij impact van een pijl, waardoor die verstoord wordt en het doorborend vermogen sterk vermindert.
De afgevuurde munitie heeft trouwens een grote invloed op het gewicht van de tank. “Als je projectielen aan zo’n hoge snelheid lanceert, is de terugslag van het kanon vrij groot. Als je zoiets probeert af te vuren vanop een vrachtwagen, dan kiept die gewoon om”, zegt Gallant.
Essentieel bij gevechten tussen tanks is de trefwaarschijnlijkheid van het eerste schot. Vaak heeft men maar één kans om te vuren. Als je het eerste schot mist, word je bijna zeker getroffen door de vijand.
Johan Gallant
Meer dan vuurkracht: De kolonel geeft wel aan dat vuurkracht meer is dan het kanon alleen.
- “Essentieel bij gevechten tussen tanks is de trefwaarschijnlijkheid van het eerste schot. Vaak heeft men maar één kans om te vuren, want de tanks aan de andere zijde zijn ook best goed. Als je het eerste schot mist, word je bijna zeker getroffen door de vijand.”
- Daarnaast speelt ook het vuurgeleidingssysteem een cruciale rol bij een tankgevecht: een tank schiet, net als een geweer, geen geleide projectielen af. “Als je verkeerd mikt, komt het ook niet op zijn doel terecht”, zegt professor Gallant. Om het eerste projectiel zijn doel te doen treffen, bevat een tank heel wat sensoren.
Waar kan Oekraïne die tanks inzetten?
Hoewel tanks wat worden gezien als een allrounder op het slagveld, kunnen ze ook niet gelijk waar worden ingezet.
- “Bos is niet goed, want daar staan bomen in de weg”, merkt Gallant op. “Golvend open terrein, dat is ideaal, maar het is altijd dubbel: wat goed is voor de aanvaller, is slecht voor de verdediger en omgekeerd. Een tank kan zijn snelheid halen in een vlak open terrein, maar daar is hij natuurlijk ook het meest kwetsbaar.”
- Oekraïne zou de tank dus kunnen inzetten bij een nieuw offensief, maar ook voor het verdedigen bij een Russische aanval kunnen de westerse tanks hun nut bewijzen. “In het defensief of gewoon als een tank stilstaat, gaat die eerder in de rand van een bos gaan staan omdat die op die manier veel minder zichtbaar is, maar nog altijd wel kan vuren als het nodig zou zijn”, zegt Gallant.
- Gallant gelooft echter niet dat Oekraïne de tanks zal gebruiken om steden te verdedigen, zoals Kyiv. Wel kunnen ze de routes naar die steden verdedigen, om de vijand op afstand te houden. “Een stedelijke omgeving is absoluut te vermijden voor een tank. Die kan daar eigenlijk zijn sterkte niet gaan ontplooien. En de stad is ideaal te verdedigen door infanterie, dus daar komt een tank in principe toch in het nadeel ten opzichte van infanterie.”
(as)