De Amerikaanse inlichtingendiensten geloven dat Jevgeni Prigozjin, de leider van de Wagner Group, al langer van plan was om in opstand te komen. Vrijdag en zaterdag had de Wagner-topman zich tegen het Kremlin gekeerd, maar intussen heeft hij, na onderhandelingen met de Wit-Russische dictator Aleksandr Loekasjenko, rechtsomkeer gemaakt.

In het nieuws: Verschillende ongenoemde regeringsbronnen vertelden aan Amerikaanse media dat Prigozjin al midden juni in opstand wou komen.

• De inlichtingendiensten hielden de Wagner Group de voorbije weken in het oog, en merkten daarbij op dat het huurlingenleger zich leek voor te bereiden op een opstand. Het was echter niet duidelijk wanneer dat zou gebeuren.
• Eerder deze week, op woensdag, werd aan functionarissen binnen de regering Biden duidelijk gemaakt dat Prigozjin snel actie zou ondernemen.
• De voorbije weken was er veel bezorgdheid binnen de Amerikaanse regering over de toekomst van Rusland, en vooral over wie de controle zou krijgen van het nucleaire arsenaal van het land indien de regering van Vladimir Poetin zou vallen. Rusland heeft naar schatting zo’n 6.000 kernwapens, hoewel die wellicht niet allemaal operationeel zijn.
• Volgens een analyse van het Institute for the Study of War, een Amerikaanse denktank op het gebied van defensie, zag Prigozjin de deadline van 1 juli van het ministerie van Defensie om huurlingen te dwingen contracten te tekenen met het reguliere leger als een existentiële dreiging. Hij wilde er, door in opstand te komen, alles aan doen om zijn Wagner Group onafhankelijk te houden.

Wat gebeurde er?

Samengevat: Prigozjin heeft zich vrijdag openlijk tegen het Russische regime gekant, nadat die beweerde dat het Russische leger een militair kamp van de Wagner Group had gebombardeerd. Daarna ging het snel.

• Zaterdagochtend beweerde de Wagner-baas dat zijn huurlingenleger het hoofdkwartier van de stad Rostov aan de Don had overgenomen. Dat is een van de belangrijkste economische centra van Zuid-Rusland. Later werden ook andere sites overgenomen.
• Enkele uren later zou het Wagner-leger ook infrastructuur in Voronezj hebben ingepalmd, een stad die zich op slechts zo’n 500 kilometer van Moskou bevindt.
• Later werd duidelijk dat de Wagner Group naar Moskou probeerde te trekken. Een colonne van honderden militaire voertuigen zou uiteindelijk tot op slechts een paar honderd kilometer van de hoofdstad zijn geraakt.
• Maar net zo snel als de opstand begon, stopte die weer. Zaterdagnamiddag plaatste Prigozjin audioberichten op Telegram, waarin die beweerde dat hij rechtsomkeer zou maken. Later beweerde het Kremlin dat Prigozjin ermee had ingestemd om Rusland te verlaten en om als banneling in Wit-Rusland te leven, na onderhandelingen die bemiddeld waren door de Wit-Russische dictator Alexandr Loekasjenko. 
• Het is nog niet duidelijk wat er tijdens het gesprek werd gezegd, of wat de voorwaarden van de deal zijn. Intussen is de rust in Rusland grotendeels teruggekeerd, hoewel sommige veiligheidsmaatregelen nog altijd van kracht zijn. 

Concessies

Wat krijgt Prigozjin? Het lijkt duidelijk dat Prigozjin niet heeft besloten om de vooruitgang van Wagner te stoppen zonder concessies van het Kremlin te krijgen. Het is nog niet duidelijk welke concessies dat zijn.

• Volgens verschillende Russische media is hem beloofd dat er veranderingen zullen plaatsvinden op het niveau van de topfiguren van de Russische verdediging. Onder andere de posities van minister van Defensie Sergei Shoigoe en de chef van de generale staf van de strijdkrachten Valery Gerasimov zouden in gevaar zijn.
• Er zouden ook dingen aan Wagner beloofd zijn. Dit kan zijn:
  • Veiligheidsgaranties voor de groep.
  • Een verplaatsing van de troepen ver weg van Rusland en Oekraïne, waarschijnlijk naar Afrika.
  • Financiële beloften aan Prigozjin zelf, mogelijk zelfs een zetel in Sint-Petersburg om “invloedscampagnes voort te zetten, met name tegen Frankrijk”, volgens generaal François Chauvancy, een geopolitiek consultant die door Franceinfo werd geïnterviewd.
• Ook op te merken: Het Kremlin heeft verzekerd dat geen enkele strijder van de Wagner Group vervolgd zal worden voor de staatsgreep, “gezien hun verdiensten aan het Oekraïense front”. De strafrechtelijke vervolging tegen Prigozjin is ook stopgezet.