Vragen voor 2 miljard extra uitgaven: Vivaldi warmt zich op om 1,2 miljard te besparen, maar de zeven coalitiepartners staan gretig om nog meer uit te geven

Vandaag roept premier Alexander De Croo (Open Vld) zijn regering opnieuw samen om over de begroting te praten, nu één week voor de State of the Union. De inzet is bekend: De Croo zou graag nog 1,2 miljard euro van het tekort wegwerken, met nieuwe taksen, nieuwe besparingen en varia. Maar tegelijk wijzen regeringsbronnen erop dat er liefst 2 miljard euro aan nieuwe bijkomende financiële vragen op tafel liggen, van alle vakministers. Daarbij onder meer nieuw geld voor de politie, voor de asielopvang, voor de btw op sloop die moet verlaagd worden, voor de verlaging van ‘groene accijnzen’. “We gaan eerst de inspanning doen, dan pas kijken we naar eventuele meeruitgaven”, klinkt streng bij de partij die de begroting in handen heeft, Open Vld. Tegelijk wil men ook heel grondig gaan kijken naar de miljoenen van Bpost, waar 75 miljoen schadevergoeding als “veel te weinig” wordt omschreven. En het moet gezegd: de sfeer is niet slecht. “Stukken beter dan bij de fiscale hervorming. We gaan er wel uit raken”, zo is te horen. De Vlaamse regering, die ook harmonieus naar een akkoord ging, is voor één keer het voorbeeld.

In het nieuws: Vivaldi begint aan haar laatste begrotingsopmaak.

De details: De Croo wil nog altijd 1,2 miljard van het tekort afdoen, maar er is een bijkomend shoppinglijstje van 2 miljard euro.

Vanmiddag om 16 uur komen de vicepremiers van Vivaldi samen voor begrotingsbesprekingen. Afgelopen weekend was er al een conclaaf, en heel deze week staan momenten gepland. Maar het is volgend weekend dat het echt spannend wordt: dan wil de premier landen.
Dat geeft De Croo ruim de tijd om dan dinsdag naar de Kamer te trekken en zijn laatste State of the Union te geven als premier. Het voornemen is om er geen groot politiek theater meer van te maken, met nachtelijke marathonsessies, zoals de voorbije twee jaar telkens het geval was met de federale begroting.
Maar zoals gezegd: het gevoel is eerder positief binnen Vivaldi. De manier waarop de Vlaamse regering van Jan Jambon (N-VA) een akkoord maakte, is daarbij wel een voorbeeld, zo geeft men toe: “Elkaar iets gunnen, om te tonen dat politici oplossingen brengen, en niet altijd vechten met elkaar”, zo zegt een vicepremier.
“De sfeer is momenteel niet slecht. Veel beter dan tijdens de fiscale hervorming. Iedereen wil toch nog een akkoord halen, want men beseft dat het er anders heel slecht zou uitzien”, zo is te horen bij een lid van het kernkabinet. “En die grote fiscale hervorming is mislukt net omdat men de begroting niet in gevaar wilde brengen, door onzekere inkomsten. Dus als we nu een beetje coherent zijn, moeten we die begroting toch gaaf houden?”
Daarbij is wel duidelijk dat het monster van Loch Ness, de fiscale hervorming, niet opnieuw zal opduiken, als het van de premier afhangt. Opvallend genoeg houdt de vicepremier van Ecolo Georges Gilkinet daar vandaag in La Libre nochtans een pleidooi voor, om toch nog een deel van die hervorming uit te voeren, en de lasten op de lonen van de lagere middenklasse te verlagen. “Gaat niet meer gebeuren”, klinkt het droog, elders in de regering.

Genoteerd: Bpost mag zich opmaken voor een fikse rekening.

Vorig jaar nog ging het tijdens de finale nacht urenlang over het krantencontract, dat uiteindelijk fors getrimd werd. En Bpost staat dit jaar opnieuw hoog op de agenda. Want er is nog altijd de vraag of het huidige krantencontract, dat voorligt en moet gegund worden aan 125 miljoen euro, niet toch nog met veel te veel marge wordt toegekend.
PS-minister van Werk Pierre-Yves Dermagne, die bevoegd is in het dossier, bestelde eindelijk een externe audit, maar de vraag is of die al uitsluitsel kan geven bij het begrotingsconclaaf.
Maar daarnaast kan de begroting ook opgeleukt worden met de miljoenen euro’s die de Belgische staat in het krantencontract en drie andere contracten te veel betaalde aan Bpost. Dit weekend lekte nog de interne audit van Bpost over die andere contacten, waaruit blijkt dat de marges in elk van die drie contracten over de 50 procent ging. Compleet tegen alle Europese regels, want illegale staatssteun dan. Bovendien lijkt de overheid echt opgelicht: ze betaalden alleen al voor een kantoorruimte 10 keer de marktprijs.
Bpost zelf spreekt van een maximale blootstelling van zo’n 75 miljoen euro, wat de beurs geruststelde. Maar regeringsbronnen zijn veel scherper, de schade zal wel degelijk veel groter worden: de vraag is welk bedrag er in de begroting van Vivaldi wordt gezet.
“We moeten het hoe dan ook over Bpost hebben hé, met name over wat ze te veel aanrekenden aan de Belgische staat op de overheidscontracten. Ze zeggen dat ze 75 miljoen euro gaan moeten terugbetalen. Maar iedereen weet dat dat belachelijk weinig is, het zal over veel meer gaan“, zo is bij een vicepremier te horen.

De essentie: Tegelijk heeft iedereen wel een shopping-lijstje klaar. In totaal liefst twee miljard.

Tussen droom en daad staat in de Wetstraat vaak de harde budgettaire realiteit. Dat is deze keer niet anders. Want terwijl De Croo graag in schoonheid zou afronden en dus zijn 1,2 miljard beloofde inspanning halen, staan in de gang een heleboel vakministers te trappelen met hun verlanglijstjes, en dus bijkomende middelen.
Daarbij zit er een heel logische: de asielopvang. Daarover heeft De Croo het dossier naar zich getrokken, en een ‘Taskforce’ samengesteld met alle betrokken ministers die plekken kunnen aanleveren. Onvermijdelijk is naast de zoektocht naar extra plekken ook de zoektocht naar geld: het extra personeel zal makkelijk tientallen miljoen extra gaan kosten, dat naar staatssecretaris van Asiel en Migratie Nicole de Moor moet. Alleen is dit niet echt ‘nieuw beleid’, maar eerder stijgende lopende uitgaven.
Partijgenote Verlinden op Binnenlandse Zaken is de enige die al heel expliciet haar financiële eisen op tafel legde, dit weekend in De Standaard. Ze spreekt van “tientallen miljoenen”, onder meer voor verbindingsofficieren in Latijns-Amerika in de strijd tegen drugs, meer personeel voor de stations, meer voor crisisbeheer zoals bij overstromingen én meer middelen om 1 wijkagent op 4.000 inwoners te bekomen.
Voor cd&v is dat een klein beetje gênant: vicepremier Van Peteghem trok net met de boodschap van “zuinigheid” naar de kern bij deze begrotingsbesprekingen. Het zou niet de eerste keer zijn dat die de financiële eisen van zijn partijgenote in de kern weinig of geen kracht zal bijzetten.
Maar het gaat over veel meer dan enkel cd&v-verlanglijstjes: ook de groenen zitten met verzuchtingen. Zij willen de accijnzen verlagen voor groene energie, om het verschil te maken met fossiele brandstoffen. En ook premies voor warmtepompen en dergelijke zouden circuleren.
En ook Open Vld zelf, die met Alexia Bertrand als staatssecretaris van de Begroting toch de behoeder van de kas in huis hebben, had al openlijk verzuchtingen. Zo kondigde Tom Ongena (Open Vld) aan de btw op sloop en heropbouw definitief naar 6 procent te willen verlagen. “Dat is een oud voorstel van Van Peteghem, waar wij al veel langer aan de kar trekken. Fijn te merken dat Open Vld nu plots toch mee is”, klinkt fijntjes bij cd&v.
“Ach, dat zijn die traditionele verlanglijstjes, maar iedereen komt met nieuwe zaken af. Die 2 miljard is daarom toch een cijfer waar ik niet al te veel belang aan hecht, er zijn ondertussen IKW’s geweest (interkabinettenwerking, meetings tussen de kabinetten, red.) en dat cijfer zal wel al gedaald zijn”, zo zegt een ervaren bron in Vivaldi.
“Hoe dan ook gaan we eerst aan de inspanning werken van 1,2 miljard, en pas dan gaan we naar de extra uitgaven kijken”, klinkt dan vastberaden bij blauwe bronnen. Vandaag dus nog wat meetings van de kern, dan wordt het een drukke week, en richting het weekend en zeker zaterdag en zondag wordt het dan intens overleg.

Ook gevolgd: De Staatsbon levert Van Peteghem een boost op in de peilingen. Meteen wil hij ook niet weten van een bijkomende overwinstbelasting voor de banken. “De spaarrente moet omhoog.”

Bij cd&v was dit weekend sprake van lichte euforie: er was een tijd dat dik 12 procent in de peilingen een schande zou geweest zijn voor de christendemocraten, maar die is lang vervlogen. Hele grafieken werden gemaakt op het hoofdkwartier, om de ‘relance’ te vieren, ook al zit het nog ruim 2 procent onder het kiesresultaat van 2019.
Maar wat wél opvalt: de aanpak van de ministers van cd&v lijkt beloond te worden, in de peilingen. Daar springt Vincent Van Peteghem vooruit van 23 naar 30 procent, terwijl zijn negatieve score serieus daalt. Het levert hem zes plekken winst in de ranking op. En ook Hilde Crevits (cd&v) klimt opnieuw, naar plek 4, net achter Bart De Wever (N-VA), Conner Rousseau (Vooruit) en Alexander De Croo (Open Vld) met een score van 44 procent is zij de populairste cd&v’er.
Opvallend daarbij: het beleid van Nicole de Moor (cd&v), op Asiel en Migratie, krijgt een forse goedkeuring in Noord én Zuid. 56 procent van de Belgen is ervoor om jonge mannen geen asielopvang meer te geven, als gezinnen voorrang moeten krijgen, ook in Wallonië en Brussel is 52 procent voor. Slechts 23 procent van de Belgen is tegen. Een nog hogere score over de vraag of de asielregels strenger moeten: 71 procent van de Belgen wil dat, 17 procent is tegen. En opnieuw ook ruim meer voorstanders in Wallonië (62 procent) en Brussel (59 procent).
En ook in specifieke bevragingen over de Staatsbon blijkt de populariteit van die maatregel, om de banken het vuur aan de schenen te leggen over de lage spaarrente. Of de Staatsbon dan het juiste product is, en of de fiscale korting gerechtvaardigd is of niet: 43 procent van de Belgen wil een nieuwe uitgifte van de Staatsbon, tegen maar 23 procent die tegen is.
Wat meteen duidelijk is: Van Peteghem gaat zijn strijd om een hogere spaarrente volop doorzetten. Daarbij is er meteen ook discussie met de linkerflank van Vivaldi, die aast op een nieuwe bankentaks, om hun overwinsten te gaan belasten. Vanmorgen stipte Ecolo-vicepremier Gilkinet in La Libre dat nog eens aan, als optie om zo “tot 400 miljoen aan taksen op vermogens te gaan halen”. Ook Vooruit legde zo’n overwinstbelasting voor de banken al op tafel.
Elders binnen Vivaldi wordt er fijntjes op gewezen “dat een bankentaks geen vermogenstaks is, Georges is in de war”. Maar vooral: bij cd&v klinkt een harde “njet” tegen dat voorstel om tientallen miljoenen bij de banken te gaan halen.
“We gaan de staat niet laten profiteren van die hoge rentes op leningen en lage rentes op spaarboekjes. Het zijn de banken die hun hoge winsten meer aan de spaarders moeten geven, door de spaarrente te verhogen”, zo is bij cd&v te horen.

Genoteerd: Nadia Naji gaat Open Vld op de vingers tikken over ‘negatief framen’.

Het zijn moeilijke tijden voor Groen: een belabberde peiling die hen tegen de kiesdrempel duwt, én een regeringscrisis rond de asielopvang, waar ze al meermaals bij aankondigden toch niet uit de regering te zullen stappen.
Maar in een andermaal opvallend interview in De Zondag, geeft Naji aan dat ze haar coalitiepartner streng gaat aanspreken… op de negatieve debatfiches die lekten van bij Open Vld. In die debatfiches, die wat knullig werden opgesteld door de Nederlandse adviseurs van Open Vld, werden zinnetjes en woordjes voorbereid om de andere politici negatief te ‘framen’:
- Bij Conner Rousseau (Vooruit) was dat: “Te veel met zichzelf bezig, staat graag in het middelpunt van de aandacht, mooie jongen, maar…”
- Voor Tom Van Grieken (Vlaams Belang): “Extreme haatzaaier, enge man met gevaarlijke plannen, je kunt er geen normaal gesprek mee voeren.”
- Bart De Wever (N-VA): “Rancuneuze roeper, ruziemaker, steeds op zoek naar zondebokken, roept veel maar doet niets.”
- Sammy Mahdi (cd&v) was: “Ongeloofwaardig en ouderwets. Vol tegenstrijdigheden en inconsistent.”
- En bij Groen werd Nadia Naji zelfs niet vermeld, en kreeg Jeremie Vaneeckhout (Groen) tenslotte gewoon: “Wie?”
“Dat vind ik vies. Echt vies”, zo stelt Naji daar nu over. “Dat is toch not done! Wat win je daar eigenlijk mee?”, zo vraagt Naji zich af.
Die vraag werd door een pak andere hoofdkwartieren in de Wetstraat toch helemaal anders benaderd, toen het nieuws lekte. Want, zo geeft een voorzitter mee, “iedereen doet dat, als je een debat voorbereidt zoek je toch de zwakke plekken van je tegenstander”. En een andere voorzitter: “Je moet alleen echt wel Open Vld zijn, om dat vervolgens op papier te zetten en dat te laten lekken.”
Maar Groen ziet het anders. Zij kondigden aan “daar nooit aan mee te doen”. Naji: “Wij hebben binnenkort een afspraak met Tom Ongena en ik zal dat ook op tafel leggen.”

Opgemerkt: Hoog bezoek in Kyiv: De ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie komen voor het eerst bijeen buiten de grenzen van de Unie.

“Dit is een historische gebeurtenis. Voor het eerst komt de raad van ministers van Buitenlandse Zaken van de EU samen buiten de huidige grenzen, maar binnen de toekomstige grenzen”, zo stelt Oekraïens minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba. Josep Borrell, de buitenlandminister van de EU is al even enthousiast, over de meeting van de 27 in Kyiv.
Op de agenda van de raad staan, nogal logisch, vooral EU-Oekraïense thema’s, zoals de militaire en humanitaire steun, de heropbouw van het land na de oorlog en het tienpunten-vredesplan van Oekraïne. Belgisch minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR), ook aanwezig in Kyiv, voor de tweede keer nu, liet alvast weten dat België dat vredesplan volledig steunt.
Maar de meeting kent nog een ander doel: de anti-Oekraïense houding van enkele lidstaten wegwerken. Hongarije verzet zich tegen militaire steun aan het belegerde land, en houdt 500 miljoen euro aan Europees budget tegen dat bedoeld is voor de European Peace Facility, een geldpot die gebruikt wordt om lidstaten te vergoeden voor aan Oekraïne geleverde wapens. Minder geld in die pot betekent dus de facto minder donaties vanuit de westerse landen. Volgens Kyiv werd met Hongarije een deal bereikt, waarbij het de boycot van het Europees geld stopt; in ruil haalt Oekraïne de Hongaarse OTP-bank van de lijst met “internationale oorlogssponsors”.
Het akkoord, waarbij Hongarije minder sterk gekant is tegen militaire steun, komt op het ideale moment: in Slowakije mocht Robert Fico, leider van de populistische SMER-partij, zichzelf afgelopen weekend uitroepen tot winnaar van de verkiezingen. Fico voerde een uitgesproken anti-Europese en anti-Oekraïense campagne, wat hem bijna 24 procent van de stemmen opleverde. Gevreesd wordt nu dat het anti-Oekraïense sentiment aan kracht wint binnen Europa; nu Hongarije zijn verzet afzwakt, lijkt Fico echter alleen te staan op de felle pro-Russische lijn.

Onderliggend: Voor Kyiv is meer militaire steun vanuit Europa meer dan ooit nodig, nu Amerikaans geld en wapens niet langer een evidentie zijn.

Als gekeken wordt naar de totale steun aan Oekraïne, loopt Europa mijlenver voor op de Verenigde Staten. Alleen gaat het vooral om financiële steun, in de vorm van leningen, garanties en steun voor de heropbouw van het land. Maar qua militaire steun alleen kan geen land tippen aan de VS: het land leverde al voor 42 miljard euro aan wapens, uitrustingen en munitie.
Alleen, naar de toekomst toe is het niet zeker of er nog heel veel meer wordt geleverd. Zaterdag stevende het land af op een government shutdown, omdat het Congres niet uit de begrotingsonderhandelingen raakte. Last minute werd een tijdelijke deal goedgekeurd, waarbij men nog 45 dagen respijt krijgt om tot een akkoord te komen. De tijdelijke deal zorgt dat overheidsinstellingen gewoon worden doorbetaald, maar er is enkel geld voor de echt noodzakelijke zaken: de hardliners binnen de Republikeinse partij slaagden erin om 6 miljard dollar aan extra militaire steun aan Oekraïne uit dat pakket te halen, tot grote onvrede bij de Democraten.
In Washington DC is men erop gebrand Oekraïne toch te blijven steunen, al toont de zaak dat het stoppen van militaire steun steeds meer terrein wint aan Republikeinse kant. De vraag is maar of het euvel opgelost raakt, als het Congres binnen 45 dagen opnieuw moet stemmen over de begroting, en dus ook de leveringen aan Oekraïne. Op langere termijn lijkt de steun allerminst zeker: Donald Trump, ex-president en nu terug aanvoerder van de peilingen om Biden op te volgen volgend jaar, gaf al aan de leveringen te willen stoppen en aan te sturen op onderhandelingen. Dat Oekraïne daarbij riskeert om tot 25 procent van het totale grondgebied kwijt te raken aan Rusland, is niet iets waar Trump van wakker ligt.

Om te volgen: Carl Devos (UGent) test een nieuwe formule, een voorzittersdebat met vier.

De openingscolleges van professor politicologie Devos aan de UGent hebben ondertussen een ongeëvenaarde reputatie in de Wetstraat: elk jaar gebeurt er wel iets en komt er nieuws uit de sessie, voor een bomvolle zaal studenten.
Dit jaar gaat Devos voor een onuitgegeven debat tussen twee linkse voorzitters en twee rechtse, twee bestuurspartijen (eentje federaal en eentje Vlaams) en twee anti-systeempartijen en twee centrumpartijen en twee radicale partijen. Met wat goede wil zou men kunnen zeggen dat dit het politieke landschap zou kunnen zijn, als er zich een hertekening/samensmelting zou voltrekken. Hoe dan ook: De Wever, Rousseau, Van Grieken en Hedebouw kruisen dus de degens.
In het vorige verkiezingsjaar had Devos toen de zeven voorzitters nog elk een soort korte ‘Tedx Talks’-speeches laten geven, waar ze hun visie kwamen brengen. Toen ontbrak alleen wat vinnige interactie.
Deze keer is het vertrekpunt het lage vertrouwen in de politiek, de ontevredenheid die zich ook vertaalt in veel stemmen voor de anti-systeempartijen. “Zelfs de politiek zelf vindt dat de politiek niet meer goed functioneert. Dus gaan we het niet hebben over de essentie, het beleid, maar over de machine die die essentie moet produceren: de politiek zelf. Eerste vraag is: waar gaat het mis? Waarom is er zoveel wantrouwen in de politiek?”, zo stelt Devos.
Bedoeling is dat de studenten zelf veel aan bod komen, de “leiders van morgen”, met vragen aan het viertal. “Velen van hen trekken hun neus op voor de politiek, zelfs studenten Politieke Wetenschappen. Waarom zouden zij dit nog willen doen? Dus laten we het daarover eens hebben”, zo zegt de professor.
Het debat is morgen live te volgen op de site van de VRT.

Ook te bekijken: Eindelijk een nieuwe studio. Rood en paars aan de Reyerslaan.

Een verkiezingsjaar, en dus wil de openbare omroep ook op zijn ‘paasbest’ voor de dag komen. Daarbij heeft de nieuwe studio bloed, zweet en tranen gekost, zo is te horen, maar eindelijk zijn ze zover: vanavond gaan Terzake en De Afspraak voor het eerst in het nieuwe decor door.
Kroonjuweel in de nieuwe set is een gigantische, U-vormige ledwand, 33 meter op 4 meter hoog: de Vlaamse versie van de ‘Sphere’ in Las Vegas, zou men met veel goede wil kunnen zeggen. Dat moet volgens de VRT zorgen voor “extra visuele duiding bij de gesprekken en verhalen, met sterke beelden en grafische elementen”.
De basiskleur van de studio is violet of paars, De Afspraak heeft rood als themakleur. Enige associatie met politieke lijnen en hun bijhorende kleuren, is er enkel voor de kwaden van geest.

Exit: Vivaldi verliest twee ervaren woordvoerders.

Zowel bij Tinne Van der Straeten (Groen) als bij Hadja Lahbib (MR) vertrekt ervaren personeel. Woordvoerder Jonas Dutordoir, die bij Vivaldi drie jaar het groene energiebeleid met vuur verdedigde, trekt naar de Duitse energiereus RWE, één van de grootste energiebedrijven van Europa, dat volop de ‘Groene wende” wil maken. Pittig detail: vandaag geldt RWE wel nog als een van de grotere Europese energiespelers die fors met steenkool- en zelfs bruinkoolcentrales werkt.
En ook Elke Pattyn, voormalig VTM-anchor en daarna woordvoerder bij eerst Sophie Wilmès (MR) en nu Hadja Lahbib op Buitenlandse Zaken, gaat een andere richting uit. Zij gaat in de diplomatie en is begonnen aan haar stage als diplomaat. Ze werkt met Lahbib wel nog een paar buitenlandse reizen af.