Onder immense druk van China, dat op alle mogelijke manier de Verenigde Naties en hun Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Michelle Bartelet probeerden tegen te werken, komt er een stevig rapport uit over de heropvoedingskampen in de provincie Xinjiang, in het uiterste westen van China. In die provincie woont een grote moslim-minderheid, de Oeigoeren.

Die krijgen volgens het VN-rapport te maken met bijzonder zware schendingen van de mensenrechten. Dat signaal van de Verenigde Naties is van uiterst belang, omdat het zo voor China erg moeilijk is om de aantijgingen weg te zetten als een zoveelste ‘westerse aanval’ op de binnenlandse Chinese activiteiten. De Verenigde Staten bestempelden die opsluitingen in kampen eerder al als niets minder dan ‘genocide’.

Niet toevallig moest Bachelet drie jaar werken aan het rapport, en wachten tot de laatste dag van haar mandaat, voor ze dergelijk document kon neerleggen. Bij een eerder bezoek aan China toonde ze zich veel voorzichtiger, wat tot felle kritiek leidde. Maar nu blijkt dat ze op dat moment zoveel mogelijk informatie wilde inwinnen, vandaar een veel vriendelijkere houding richting de Chinezen.

VN-onderzoekers wijzen op pure marteling van de moslimminderheid, ze hebben het verder over willekeurige opsluitingen, mishandelingen en gedwongen sterilisatie en geboortebeperkingen. Ook is er sprake in de heropvoedingskampen van seksueel geweld tegen de gevangenen.

Het rapport kan niet zomaar weggezet worden, wat China uiteraard probeert: zij spreken over “desinformatie en leugens” en “anti-Chinese krachten, die het imago van China willen besmeuren”, zo is op Reuters te lezen. Maar het rapport zelf heeft sterke getuigenissen uit eerste hand: Oeigoeren die in de kampen opgesloten waren.

Niemand weet precies om hoeveel gevangen het gaat, maar de cijfers zijn immens: men schat dat er meer dan één miljoen gevangengehouden wordt. China labelt die gevangenissen, waarvan ze het bestaan niet kan ontkennen, als “noodzakelijk in de strijd tegen terrorisme”.

Niet alleen met de VS en de EU krijgt China problemen door hun onmenselijke aanpak. De kampen leidden tot gespannen relaties met buurlanden van China, onder meer Kazachstan, Kirgizië en Azerbeidzjan, die zich verwant voelen met de Oeigoeren. Maar geen van die landen is een democratie, en niemand heeft veel zin om China frontaal voor het hoofd te stoten.

In Europa is er al veel langer een erg kritische beweging: onder meer in het Europees Parlement zetten met name de groenen en socialisten zich in om het lot van de Oeigoeren onder de aandacht te brengen. Dat heeft ook tactische redenen: het brengt onrechtstreeks ook de communisten van de PVDA in België in verlegenheid. Zij hebben de grootste moeite om het regime in Peking te veroordelen over de aan de gang zijnde genocide.