China, Rusland en andere landen die onder sancties vallen of sancties vrezen, willen uit de dollar stappen. De Wall Street Journal schreef eerder deze week dat Saoedi-Arabië betalingen voor olieleveringen in yuan zou aanvaarden. India en Rusland zouden op hun beurt aan een roebel-roepie betalingsmechanisme werken.

Het overlijdensbericht van de dollar is al meermaals vroegtijdig gepubliceerd. Ook nu weer. Wat vandaag met Rusland gebeurt, moedigt andere “risicolanden” aan om niet van de Verenigde staten afhankelijk te zijn voor hun inkomsten of reserves. Steeds minder landen willen de dollar als pasmunt gebruiken. Maar hoe meer het aandeel van de dollar in de internationale handel krimpt, hoe sterker de munt zich op de valutamarkten manifesteert.

Wapenstilstand op valutamarkten is voorbij

Tijdens de covidcrisis waren de valutamarkten opmerkelijk kalm. De reden was niet ver te zoeken. Niet enkel de Amerikaanse centrale bank drukte dollars bij. Ook in Frankfurt, Londen, Tokio en andere metropolen draaide de gelddrukpers overuren.

Covid had ons allemaal bij het nekvel en daarom ondernamen we allen dezelfde stimulerende acties. Dat is vandaag niet langer het geval. De grote economieën evolueren in andere richtingen. De Amerikaanse economie is oververhit geraakt, de Chinese vertraagt omdat de lokale zero-covidstrategie niet heeft gewerkt en in Europa dreigt stagflatie, zijnde een vertragende groei gekoppeld aan galopperende inflatie. Die verschillen manifesteren zich nu ook op de valutamarkten.

De dollar noteerde in mei 2021 rond de 1,23 euro. Tien maanden later is daar bijna een volle 10 procent af. Ook de yen noteert 10 procent lager.

De sterke dollar heeft gevolgen voor de rest van de wereld. Vaak wordt met het argument geschermd dat een zwakke munt de export stimuleert. Maar om daarvan te profiteren moet je een grote exporteur zijn, zoals Duitsland bijvoorbeeld. Verder exporteren we met een concurrerende munt, terwijl we importeren met een gedevalueerde munt. Wat de geïmporteerde inflatie doet toenemen. Voor België is dat niet zozeer een probleem. De Belgische handelsbalans sloot in januari met een overschot van 400 miljoen euro. Vorig jaar was dat nog 2,1 miljard euro.

Waarde van een munt weerspiegelt het vertrouwen van investeerders

De waarde van een munt weerspiegelt het vertrouwen dat investeerders in die munt hebben. Dat de dollar vandaag sterk staat, komt dat omdat de Verenigde Staten een aantal grote voordelen heeft, die door investeerders belangrijk worden geacht. Ondanks dat het een schuld van 30.000 miljard dollar torst (125 procent van het bbp), is het land is zo goed als energie- en voedselonafhankelijk, beschikt het over het sterkste leger ter wereld en herbergt het ook de grootste techbedrijven ter wereld.

Worden Club Med-landen straks weer het probleem?

Europa heeft geen van voormelde voordelen. Komt daarbij dat boven Frankfurt de schaduw van de schuldfinanciering hangt. Indien sommige lidstaten in de problemen komen, zou de Europese Centrale Bank een nog groter deel van de leningen van die landen moeten absorberen, terwijl haar balans nu al beangstigend is. Wat de discussie over de “Club Med-landen” weer zou aanwakkeren. Tot die groep behoort naast Griekenland, Italië, Portugal, Spanje, Cyprus en Frankrijk ook België, met een staatsschuld die rond de 110 procent van het bbp noteert. Een schril contrast met Duitsland, dat na Covid op een schuld van 69 procent van het bbp zit en wij die vóór Covid op 96 procent zaten. Die covidcrisis was in dat opzicht al de crisis te veel. Nu komen daar nog eens de gevolgen van de oorlog in Oekraïne bovenop. 

“Zuinige” landen als Nederland, Duitsland en Finland er niet voor terugdeinzen om tekorten en schulden aan de kaak te stellen als de euro verder verzwakt en dat bij internationale beleggers wantrouwen begint te wekken.

De ontkoppeling is op de valutamarkt al ingezet. Straks volgen ongetwijfeld de rentetarieven en de financiële markten.

(kg)