Het verwoestende neerstorten van Air India vlucht AI171 op 12 juni 2025 in Ahmedabad, India, heeft schokgolven door de wereldwijde luchtvaartgemeenschap gestuurd. Minstens 269 levens werden geëist en slechts één man overleefde de crash. Deze tragedie, in combinatie met een reeks recente Amerikaanse crashes eerder dit jaar, heeft opnieuw vragen doen rijzen over het feit of vliegtuigcrashes in veelvouden van drie plaatsvinden binnen korte periodes. Statistische modellen suggereren dat dergelijke clusters niet ongebruikelijk zijn, gedreven door de willekeurige aard van zeldzame gebeurtenissen.

Een catastrofaal verlies

Op donderdag 12 juni 2025 stortte Air India vlucht AI171, een Boeing 787-8 Dreamliner op weg naar Londen Gatwick, neer slechts 30 seconden na het opstijgen van Ahmedabad’s Sardar Vallabhbhai Patel International Airport om 13:38 uur lokale tijd. Met 230 passagiers en 12 bemanningsleden aan boord, waaronder 169 Indiase staatsburgers, 53 Britse staatsburgers, zeven Portugese staatsburgers en een Canadees, stuurde het vliegtuig volgens Flightradar24 een mayday-call uit voordat het op 625 voet het signaal verloor. Het toestel stortte neer in de woonwijk Meghani Nagar en raakte een doktershostel van het B.J. Medical College en Civil Hospital, wat een enorme explosie en brand veroorzaakte mede door de volle brandstoftanks voor de langeafstandsvlucht.

Bij de crash kwamen 241 van de 242 mensen aan boord en minstens 28 mensen op de grond om het leven, waardoor het een van India’s ergste luchtvaartrampen in decennia werd en de eerste fatale crash van een Boeing 787 Dreamliner. De enige overlevende, Vishwash Kumar Ramesh, een 40-jarige Brit van Indische afkomst die naast een nooduitgang zat, beschreef aan de Hindustan Times hoe de lichten van het vliegtuig flikkerden voordat het fataal crashte. Ramesh, die meerdere verwondingen opliep maar buiten levensgevaar is, belde zijn familie vanuit het wrak en wist niet hoe hij kon ontsnappen.

De Indiase premier Narendra Modi bezocht de plaats van de crash op 13 juni en coördineerde de hulpinspanningen, terwijl Air India en haar moedermaatschappij, de Tata Group, ongeveer 100.000 Euro per familie van het slachtoffer en medische hulp voor de gewonden toezegden. De National Transportation Safety Board (NTSB) en de Britse Air Accidents Investigation Branch (AAIB) helpen het Indiase Aircraft Accident Investigation Bureau bij het onderzoek naar de oorzaak, waarbij de eerste speculaties op X wijzen op een mogelijke fout van de piloot of motorproblemen.

Recente Amerikaanse ongevallen

De crash van Air India volgt op een cluster van Amerikaanse luchtvaartincidenten eerder in 2025, wat speculaties aanwakkert over opeenvolgingen van drie crashes binnen korte periodes. Tussen 29 januari en 6 februari vonden er drie grote crashes plaats in de Verenigde Staten, met 84 doden tot gevolg.

29 januari 2025: Bij een botsing tussen een regionale jet van American Airlines en een Black Hawk helikopter van het Amerikaanse leger in de buurt van Washington D.C. kwamen 67 mensen om het leven.
31 januari 2025: Een medisch vliegtuig stortte neer in een wijk in Philadelphia en eiste zeven levens, waaronder één op de grond.
6 februari 2025: Een Bering Air Cessna 208B Grand Caravan stortte neer in Alaska, zonder overlevenden onder de tien inzittenden.

Deze incidenten, die binnen acht dagen plaatsvonden, passen in het patroon van drie opeenvolgende crashes. Newsweek rapporteerde 250 Amerikaanse luchtvaartincidenten op 24 april 2025, waarvan ongeveer 215 met dodelijke afloop, wat duidt op een turbulent jaar, maar deze vroege cluster valt op.
De crash van Air India, doet de vraag rijzen of er in zich in 2025 nog zo’n reeks kan voordoen…

Statistische modellen voor zeldzame gebeurtenissen

Om na te gaan of deze clusters ongewoon zijn, vertrouwen experts op het Poisson proces, een statistisch model voor zeldzame, onafhankelijke gebeurtenissen zoals in dit geval: vliegtuigongelukken.
Het Poisson-proces voorspelt dat korte intervallen tussen gebeurtenissen waarschijnlijker zijn dan lange, vanwege de exponentiële verdeling van de tijd tussen gebeurtenissen. Deze verdeling heeft een “geheugenloos” karakter, waarbij de kans op een gebeurtenis in een kort tijdsinterval relatief hoog is vlak na een vorige gebeurtenis. Dit leidt tot clustering van zeldzame gebeurtenissen, zoals vliegtuigcrashes, ondanks hun lage gemiddelde frequentie.

Voor grote ongelukken (met meer dan 40 doden) is de gemiddelde tijd tussen ongevallen ongeveer 36 dagen, zoals vermeld in Freakonometrics. Dit betekent dat de kans op drie ongevallen binnen 45 dagen statistisch aannemelijk is, vooral over een periode van 35 jaar (1990-2025).
Met een gemiddelde frequentie van bijvoorbeeld één groot ongeval per 36 dagen, is de kans op drie ongevallen binnen 45 dagen ongeveer 23,2 procent per periode, zoals berekend in eerdere analyses. Over 35 jaar (1990-2025) zijn er ongeveer 284 periodes van 45 dagen, wat betekent dat clusters van drie ongevallen binnen 45 dagen statistisch verwacht zijn.

In Elizabeth, New Jersey, vonden van 1951 tot 1952 binnen 57 dagen drie crashes plaats in de buurt van Newark Airport. Deze cluster, met in totaal 119 doden, leidde tot de tijdelijke sluiting van Newark Airport
16 december 1951: Een vlucht van Miami Airlines stortte neer, waarbij 56 doden vielen.
2 januari 1952: Een vlucht van American Airlines stortte neer, waarbij 30 doden vielen.
11 februari 1952: Een vlucht van National Airlines stortte neer, waarbij 33 doden vielen.

Specifieke voorbeelden van clusters binnen 45 dagen sinds 1990 zijn onder meer:
Juli 2014: Drie grote crashes binnen acht dagen:
17 juli: Malaysia Airlines Vlucht 17 (298 doden).
23 juli: TransAsia Airways (48 doden).
24 juli: Air Algérie (116 doden).
Een duidelijk voorbeeld dat een opeenvolgingen van drie binnen korte periodes statistisch aannemelijk zijn.

Januari-februari 2025: Drie crashes in de VS binnen acht dagen:
29 januari: Midair botsing nabij Washington, D.C. (67 doden).
31 januari: Medisch vliegtuig in Philadelphia (7 doden).
6 februari: Bering Air Cessna in Alaska (10 doden).

Publieke perceptie en cognitieve vooroordelen

De crash van Air India, breed uitgemeten door kanalen als The Guardian en CNN, heeft de publieke bezorgdheid versterkt, vooral op X, waar gebruikers speculeren over oorzaken als een verkeerde configuratie van de flaps of problemen met de brandstoftoevoer. De cluster-illusie, een cognitieve vertekening waarbij mensen patronen zien in willekeurige gegevens, versterkt de perceptie dat crashes in drieën voorkomen, vooral bij emotioneel beladen gebeurtenissen. De New York Times merkte op dat de aandacht van de media voor recente incidenten dit versterkt, maar toch blijft de luchtvaart veiliger dan autorijden, met een kans van 1 op 11 miljoen om bij een ongeval om het leven te komen.

Seizoensgebonden en oorzakelijke factoren

Kunnen het weer of andere factoren deze clusters veroorzaken? De BBC suggereert dat onweersbuien kunnen bijdragen, maar het Poisson model houdt rekening met dergelijke variaties in de gemiddelde crashpercentages. De crash van Air India vond plaats tijdens warm weer, maar er is geen specifiek verband tussen het weer en de incidenten in de VS, die plaatsvonden onder verschillende winterse omstandigheden. Vroege rapporten over AI171 wijzen op mogelijke technische problemen-X berichten vermelden een mayday-oproep met “geen stuwkracht, verliest vermogen”, maar het onderzoek is nog gaande.

Gevolgen voor reizigers

De crash van Air India, in combinatie met het Amerikaanse cluster, heeft de ongerustheid onder reizigers doen toenemen, maar deskundigen roepen op tot kalmte. De NTSB, FAA en Indiase autoriteiten zijn bezig met een onderzoek, maar er is nog geen bewijs voor systemische problemen. De veiligheidsreputatie van de Boeing 787 was onberispelijk tot AI171, en het algemene dodental in de luchtvaart blijft laag. De Washington Post meldde dat de luchthaven van Ahmedabad beperkt de activiteiten hervat en dat Air India assistentiecentra heeft opgezet op meerdere luchthavens.

Voorlopig suggereert het bewijsmateriaal dat deze crashes, inclusief AI171, overeenkomen met willekeurige statistische patronen in plaats van een gecoördineerde oorzaak. Terwijl het onderzoek wordt voortgezet, ligt de nadruk op het ondersteunen van de families van de slachtoffers en het verbeteren van de veiligheid, net als bij de wijzigingen in de regelgeving na de Elizabeth-crashes in 1951-1952.

Conclusie

Het neerstorten van vlucht AI171 van Air India is weliswaar een op zichzelf staande tragedie, maar de statistische realiteit onderstreept dat vliegtuigcrashes kunnen voorkomen in opeenvolgingen van drie, zoals gezien in het Amerikaanse cluster van begin 2025 en andere historische gevallen. Het Poisson-proces verklaart dit als toevalligheden, niet als systeemfouten. Terwijl de wereld rouwt om de meer dan 269 levens die verloren gingen in Ahmedabad, kunnen reizigers troost putten uit de robuuste staat van dienst van de luchtvaart op het gebied van veiligheid en de voortdurende inspanningen om van elke tragedie bij te leren om de toekomst veiliger te maken.