Vlaanderen zoekt limiet niet-Europese studenten aan de universiteit

De drie onderhandelende Vlaamse partijen N-VA, cd&v en Vooruit leggen een subsidiestop voor universiteiten en hogescholen op tafel. Als een onderwijsinstelling een te groot aandeel aan niet-Europese studenten zou hebben, krijgt het geen subsidie meer.

Key takeaways

De Vlaamse onderhandelaars stellen voor om geen subsidies meer toe te kennen aan universiteiten en hogescholen als de studentenpopulatie meer dan 2 procent niet-Europese studenten telt. De subsidies worden herverdeeld.
De VUB en de KU Leuven zouden het hardst getroffen worden. De rectoren van beide universiteiten reageren afwijzend. De UGent zou er geld bijkrijgen en is dan ook meer te vinden voor het idee.
Dit past binnen de eerdere lijn die N-VA uitzette in de nota over onderwijs. Nederlands komt daarbij op het voorplan te staan.

In het nieuws: De toekomstige Vlaamse regering stelt voor om geen financiering meer toe te kennen als het aandeel niet-Europese studenten aan de universiteit of hogeschool groter wordt dan 2 procent.

Dat aandeel wordt berekend op basis van de studenten die niet uit de Europese Economische Ruimte (EER) komen. Het zijn studenten van buiten de EU, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland.
Als de regering er komt, incasseren de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de KU Leuven de grootste klappen. De VUB telt nu 7 procent studenten van buiten de EER, dat zijn er 2.000. Aan de KU Leuven studeren 4.500 jongeren die afkomstig zijn van buiten de EER, wat een aandeel van 8,4 procent vertegenwoordigt.
Het zou daarbij niet gaan om een besparingsmaatregel, merkt De Tijd op. De subsidies die de VUB en de KU Leuven zouden verliezen, zou de UGent kunnen winnen. Die universiteit telt veel minder internationale studenten. Het gaat dus om een verschuiving van de subsidies.
De nieuwe maatregel is dan ook ideologisch geïnspireerd. Met name N-VA hekelt de grote mate van internationalisering van de Vlaamse universiteiten. Tegenstanders van veel niet-Europese studenten aan universiteiten zien drie argumenten:
- De verengelsing van de universiteiten zou niet in het voordeel zijn van de Vlaamse student.
- Een te grote toestroom van buitenlandse studenten zou de al krappe kotenmarkt verder onder druk zetten.
- Universiteiten en hogescholen mogen hoger inschrijvingsgeld vragen aan studenten van buiten de EER. Daarnaast nog eens subsidies ontvangen zou dubbelop zijn voor de instellingen.
Tegelijk zijn er ook voorstanders van internationalisering. Daarbij zijn veel gehoorde argumenten dat het hoger onderwijs studenten moet aantrekken over de hele wereld om meer samen te kunnen werken rond innovatie en ontwikkeling. Bepaalde sectoren zijn juist internationaal gericht, klinkt het.

De reacties: De rectoren van de KU Leuven en VUB wijzen het plan af, de UGent ziet er brood in.

In zijn openingsrede bij de start van het academiejaar heeft Luc Sels, de rector van de KU Leuven, het over “de brug kunnen slaan naar de mondiale agenda van wetenschap en innovatie”. Volgens hem lukt dat niet meer als de Vlaamse regering een dergelijke maatregel invoert. De plannen “draaien de klok terug”, volgens Sels. “Dat is triest voor onze economie en samenleving, maar ook voor onze universiteit en haar Europese toppositie in onderzoek en innovatie”.
Sels wil erover in debat gaan met de beleidsmakers, “maar we stellen vast dat elke poging tot opening van het debat beantwoord wordt met ontmoediging en ontrading”, tekent De Standaard op. “Het beeld dat internationaal talent ons belastinggeld komt opeten, blijft bestaan. Dat is niet zo. De blijfratio is dermate hoog dat ze onze taart niet opeten, maar net groter maken”, legt Sels uit aan de krant.
Jan Danckaert, de rector van de VUB, pleit ook voor internationalisering. “De focus op het Nederlands is bovendien geen argument in deze discussie omdat Vlaanderen sowieso al strenge taalvereisten en restricties oplegt”, meent hij tegenover De Tijd.
Een ander geluid klinkt er bij de UGent. Rector Rik Van de Walle snapt de achterliggende gedachte. “Door de financiering uit belastingen, inclusief via Europese financiering, betalen Belgen en Europeanen gezamenlijk mee voor het hoger onderwijs. Niet-EER-studenten of hun ouders doen dat niet, dus is het te begrijpen dat de overheid de financiering van deze studenten op de agenda plaatst”.

“Verstaatsing is de weg naar onbetaalbaar onderwijs”

Uitgezoomd: Een aanpak van niet-Europese studenten past in het bredere onderwijsplaatje van N-VA.

N-VA wil blijvend inzetten op de kennis van het Nederlands. Dat blijkt ook uit andere delen uit de nota over onderwijs. Zo stelt de partij voor dat de schooltoeslag van kinderen wordt gekoppeld aan de bereidheid van hun ouders om Nederlands te leren. Een eerder voorstel had het ook over extra verplichte uren Nederlands in het secundair onderwijs als de kennis ervan onvoldoende blijkt.
N-VA en Vooruit pleiten ook voor een strenger toezicht van de overheid op lagere en secundaire scholen, bijvoorbeeld door een striktere opvolging van de inspectie en de onderwijskoepels. Cd&v is tegen die maatregelen. Ook Sels vindt het geen goed idee: “Er is die onderhuidse trend naar uitholling van de vrijheid van onderwijs. Er wordt openlijk gesproken over verstaatsing. Uniform onderwijs is de snelste weg naar voor velen onbetaalbaar privéonderwijs”, geeft hij aan tegenover De Standaard.
Ook voor het hoger onderwijs heeft onderhandelaar en ontslagnemend minister Ben Weyts (N-VA) een plan klaar. Hij wil een stevige vereenvoudiging voor de financiering en verschillende subsidies. Verder moet er ook een oplossing komen voor de tweejarige praktijkgerichte graduaten, weet De Tijd. Die krijgen nu geen werkingsmiddelen.
Of ook het algemene werkingsbudget voor het hoger onderwijs stijgt, is nog niet geweten. Normaal moet dat meestijgen wanneer de studentenpopulatie met 2 procent stijgt. Dat is sinds 2015 niet meer gebeurd, ondanks dat het wel al 4 keer had gemoeten.