Alle hens aan dek voor de Vlaamse regering, die met Oosterweel haar meest prestigieuze infrastructuurproject in jaren absoluut wil redden. De Raad van State zette met een arrest alle werken stop, zolang de grond vervuild is. De centrumrechtse coalitie gaat daarop dan maar de wetgeving zelf herschrijven: het bodemdecreet wordt meer dan waarschijnlijk aangepast, om het project toch te kunnen laten doorgaan. Meteen schermt men met die noodzaak, omdat anders door het nieuwe arrest een heel pak werven in vervuilde grond onmogelijk zouden worden. “Als men dit arrest zou doortrekken, en als wij niets doen, is klein, links en fundamentalistisch groen baas in Vlaanderen”, klinkt het strijdvaardig bij N-VA. “De nageboortes van Viktor Orbán, met de burgemeester van Antwerpen op kop, lopen hier zeer dik”, zo schoot Bruno Tobback (Vooruit) terug, over wat hij het “met de voeten treden van de rechtsregels” noemt. Ondertussen leggen in het groene kamp enkele invloedrijke namen hun kaarten af: ze willen gewoon Oosterweel zelf weg.

In het nieuws: Een arrest van de Raad van State zet het Vlaams Parlement in vuur en vlam.

De details: De Vlaamse meerderheid grijpt meer dan waarschijnlijk naar het meest effectieve middel om de zaak op te lossen: nieuwe wetgeving.

• De Vlaamse regering was op de afspraak, gisteren in het Vlaams Parlement, om de nodige dramatiek in het debat te pompen.
  • “De impact van dit arrest is immens. Dat geldt niet alleen voor de Oosterweelwerf, maar voor heel wat grootschalige mobiliteits- en infrastructuurprojecten”, zo stelde minister van Infrastructuur Lydia Peeters (Open Vld).
  • “We willen toch nog het een en ander kunnen verbeteren en grootschalige infrastructuurwerken mogelijk maken?”
  • Peeters vatte tegelijk ook goed samen hoe zeer het verbod van de Raad, om niet langer grondwerken uit te voeren, de hele zaak beïnvloedt: “Zonder grondverzet kun je geen tunnel bouwen. Zonder grondverzet kun je geen fly-over meer leggen en geen grootschalige mobiliteitsprojecten meer uitvoeren. Kortom, dat grondverzet is absoluut noodzakelijk.”
• Daarvoor had haar collega Zuhal Demir (N-VA), de Vlaamse milieuminister, al bijzonder heftig uitgevaren tegen het arrest van de rechters.
  • “Volgens de Raad van State zullen de gronden ook na de uitgraving bijkomende verontreiniging kunnen veroorzaken. Daarover heeft de expertencommissie een heel duidelijk standpunt naar voren gebracht: de verspreiding van de verontreiniging wordt niet groter bij het uitgraven van de bodem. De Raad hield daar geen enkele rekening mee.”
  • “Maar het meest verontrustende is dat de Raad van State de wetgeving, die toch al heel lang bestaat, sinds 2008, anders interpreteert dan hoe ze de afgelopen veertien jaar in dit land werd toegepast.”
  • “De Raad zegt dat de uitgegraven gronden als afvalstoffen moeten worden geïnterpreteerd, zolang ze tijdelijk zijn opgeslagen, omdat er geen termijn is vastgelegd. Deze interpretatie is een nieuwe interpretatie die de Raad van State aan de wetgeving geeft, met wel heel verregaande gevolgen.”
  • “Nu gaat het over PFOS, maar er is historische vervuiling in heel Vlaanderen. Dat gaat veel verder dan Oosterweel, denk maar aan wegenwerken, bouwwerken, het aanleggen van bufferbekkens, of gewoon natuurherstel: dat valt daar ook allemaal onder.”

De essentie: De Vlaamse meerderheid gaat de rechters terugfluiten via het Vlaams Parlement.

• De frustratie binnen de meerderheid, met name bij de N-VA-top, liep gisteren hoog op: er staat voor de partij van Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) dan ook bijzonder veel op het spel, als Oosterweel zou omvallen.
• “Als men dit arrest zou doortrekken, dan is het game over. Dan stopt Oosterweel. Maar meer nog: als wij nu niets doen, en dit zo laten, is klein, links en fundamentalistisch groen de facto baas in Vlaanderen“, zo klinkt het hard bij de N-VA-top. Daar spreekt men van “rechterlijk activisme”.
• Meteen was tijdens het debat, ook bij een reeks tussenkomsten van Parlementsleden uit de meerderheid, tussen de lijnen de oplossing heel duidelijk. De Vlaamse regering wil, via het Parlement, het nodige doen om de rechters in de pas te laten lopen. “Ik ben gaan terugkijken naar de bedoeling die de wetgevende macht in 2008 had, het decreet werd hier toen ook gestemd”, zo stelde Demir.
• Met andere woorden: als de Raad van State het bodemdecreet van 2008 niet toepast “zoals het bedoeld was”, volgens de meerderheid, dan moet er een ‘verduidelijking’ of aanpassing van dat decreet komen. Dat plan was gisteren hoorbaar, in de wandelgangen van de meerderheid. En het is niet alleen een ‘politiek’ plan: ook de administraties en bouwheer Lantis zitten op diezelfde lijn. Volgens hen is de Raad van State veel te ver gegaan.
• Er zijn meerdere opties: er zou een complete aanpassing van het bodemdecreet kunnen komen. Maar misschien is een minder drastische weg ook mogelijk: een simpele ‘verduidelijking’, een die de interpretatie van de tekst nog eens duidelijk maakt voor de rechters die ze moeten toepassen.
• Daar zit behoorlijk wat tijdsdruk op: de werf van Oosterweel kan voorlopig, met trekken en sleuren, nog wel een tweetal maanden verder. Maar tegen de zomer valt de zaak onherroepelijk stil, als er geen grondwerken meer mogelijk zijn.
• Parlementair is dat niet onmogelijk: met N-VA, CD&V en Open Vld is er een ruime meerderheid waar de coalitie op kan teren om dat erdoor te krijgen. Maar het kan wel een gênante parlementaire veldslag worden, want elegant is het allemaal niet juridisch gezien, waarbij de oppositie hoge woorden zal hanteren. Een voorafname volgde al.

Het debat: Plots ging het over Viktor Orbán.

• Net zoals in het PFOS-dossier, waarbij een heuse Onderzoekscommissie het Vlaams Parlement weken in de ban hield, om dan op een sisser (want geen politieke verantwoordelijken) te eindigen, trok de linkse oppositie fel van leer. Daarbij doken de gekende namen op.
• “Bovenal slaat deze Vlaamse Regering hier een onwaarschijnlijk slecht figuur. Jullie wijzen naar de boodschapper, maar het zijn jullie die er de kantjes van afgelopen hebben en die jullie eigen milieuregels niet gerespecteerd hebben. Dat is een rechtsstaat onwaardig”, zo stelde Groen-Parlementslid Mieke Schauvliege.
• En ook Jos D’Haese (PVDA), naast Schauvliege de vaste prik van de oppositie in dit dossier, haalde hard uit: “Vandaag loopt men tegen de muur. Kom niet zeggen dat jullie niet gewaarschuwd zijn. Kom niet zeggen dat er niet keer op keer op keer gezegd is wat de problemen waren. Kom vandaag niet met de vinger wijzen naar diegenen die daarvoor hun recht uitputten, en naar de rechters die daar dan uitspraken over doen. Lees dat arrest eens goed, kijk wat daarin staat, wat je eruit kunt leren en hoe je daarmee dit project opnieuw vlot kunt krijgen.”
• Maar verrassend genoeg stal oud-s.pa-voorzitter Bruno Tobback (nu Vlaams Parlementslid van Vooruit) de show en ging hij helemaal crescendo.
  • “U gaat dus verder zoeken naar ‘truken van de foor’, die op het randje van de wettelijkheid balanceren? En u gaat vervolgens, wanneer mensen terecht opkomen voor hun rechten en rechtbanken terecht uw eigen wetgeving toepassen, schande roepen?”
  • “De nageboortes van Viktor Orbán, met de burgemeester van Antwerpen op kop, lopen hier zeer dik. Als u uw eigen wetten overtreedt, en daar door de rechtbank voor veroordeeld wordt …”
  • “De essentie van ons West-Europees rechtsstaatsysteem is dat burgers wier rechten met de voeten worden getreden, zich kunnen wenden tot een rechtbank, en dat een rechtbank, los van wat een overheid of een regering wil, die rechten correct zal toepassen. Dat is het verschil tussen ons systeem en de dromen van Viktor Orbán en nog een paar anderen.”
• Het leidde tot een even heftige repliek, van Open Vld-fractieleider Willem-Frederik Schiltz, met luid applaus van heel de meerderheid, maar ook van Vlaams Belang.
• Opvalland, want Schiltz is niet altijd de meest hartelijke aanhanger van de regering-Jambon I geweest, en zelfs in Antwerpen persoonlijk uit het schepencollege van De Wever gehouden, na uitgerekend druk van coalitiepartner Vooruit. Veel kwam dus samen, toen hij terugschoot naar Tobback: “Het is natuurlijk een grotesk circus dat u hier aan het opvoeren bent over nageboortes van Orbán met Antwerpse burgemeesters, uw eigen coalitiepartner in Antwerpen, trouwens. Dat tart alle verbeelding”, zo sneerde die.

The Big Picture: Het sentiment rond Oosterweel is gekanteld bij de donkergroene achterban, en dat levert ook bij Groen discussie op.

• Schiltz zette zich als Antwerpenaar, en felle voorstander destijds van de oplossing van het mobiliteitsdossier via het zogenaamde ‘Toekomstverbond’ dat uitmondde in Oosterweel, nog eens recht: “Los het probleem op. Zorg dat de Antwerpse mobiliteit geen infarct wordt voor de Vlaamse welvaartsmotor. En zorg ervoor dat onze volksgezondheid niet bedreigd wordt met PFAS.”
• Daarop kwam een opvallende repliek van Björn Rzoska, de fractieleider van Groen: “Iedereen blijft achter het Toekomstverbond staan. Schrijf maar op, collega Schiltz, dat iedereen daarachter blijft staan. Maar waar je natuurlijk niet mee solt, is met de gezondheid van mensen. En ik vind, net zoals een aantal collega’s hier, dat jullie nu, in het nauw gedreven door dat arrest, rare sprongen maken. Het zijn activistische rechters, hoor ik langs de zijde van de N-VA. Het zijn activisten.”
• Dat de fractieleider van Groen nog eens expliciet zijn geloofsbelijdenis in het Toekomstverbond herhaalde is geen toeval: het maskeert een breuk die binnen de groene beweging al langer loopt. De ‘realo’s’ zitten daar op de oude lijn, dat het Antwerpse compromis rond Oosterweel, waar ook actiegroepen als Ringland en Ademloos deel van uitmaakten, te verdedigen blijft.
• Maar de ‘fundi’s’, met onder meer parlementslid Mieke Schauvliege, bewandelen een veel hardere lijn: Oosterweel wordt te vuur en te zwaard bestreden in haar Parlementaire aanpak, daarbij gesteund door de lokale actiegroepen in Zwijndrecht. En wie even de moeite neemt om bijvoorbeeld de Twittercommentaren van lokale activist Thomas Goorden te bekijken, weet dat hier weinig nuance overblijft in het hele dossier.
• In De Morgen vandaag bekennen twee invloedrijke stemmen in de groene beweging ook opvallend kleur over Oosterweel zelf:
  • Zo is er Kris Peeters, voormalig schepen van Groen in Herentals en mobiliteitsexpert: “Oosterweel is al achterhaald nog voordat het er ligt. Dat is een kwestie van voortschrijdend inzicht. Dingen die destijds onbespreekbaar waren, zijn dat vandaag wel.”
  • Hetzelfde verhaal bij professor Dirk Lauwers: “Zelfs als dit probleem wordt opgelost, zullen de werken aan Oosterweel nog duurder worden en nog langer duren. Dan is het zinvol om ook na te denken over een scenario zonder Oosterweel. Hoe kunnen we Antwerpen op een andere manier bereikbaar houden?”

Opvallend: MR-kopstuk Sophie Wilmès geeft Buitenlandse Zaken tijdelijk aan Open Vld door.

• Het was onverwacht nieuws, dat ze zelf vanmorgen verspreidde: MR-vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès zet tijdelijk een stevige stap terug. Ze legt minstens tot de zomer al haar functies neer, zonder vergoeding, om zich te focussen op de ziekte van haar man.
• Daarbij worden haar taken opvallend genoeg verdeeld. De belangrijkste post, die van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, gaat naar de premier, Alexander De Croo (Open Vld). Een opvallende beslissing want zo vergroot Open Vld plots de facto heel sterk haar pakket bevoegdheden binnen de regering. Maar de post van Buitenlandse Zaken is bijzonder cruciaal op een moment dat er een heuse oorlog in Europa woedt, en haast dagelijks internationaal en Europees overleg gepleegd wordt. Daarom valt de premier tot de zomer in voor Wilmès.
• De twee andere MR-functionarissen in de federale Vivaldi-ploeg nemen haar kleinere taken over: zo zal David Clarinval buitenlandse handel krijgen. Mathieu Michel, vandaag staatssecretaris voor Digitalisering, krijgt er de federale culturele instellingen bij, zoals Bozar. Maar Clarinval neemt wel de post van vicepremier over, zodat de MR in het kernkabinet nog netjes op post blijft: die deed dat al vaker, als Wilmès door haar functie in het buitenland zat.
• “Door de oorlog in Oekraïne zijn het moeilijke tijden. De premier kent dat dossier het best, dat is dus logisch”, is bij de MR te horen over de herschikking en het het tijdelijke doorschuiven van Buitenlandse Zaken naar de premier.

En nu: Tot de zomer is premier De Croo dus nog meer op reis.

• Bij de andere coalitiepartners is het wel even de wenkbrauwen fronsen, over het doorschuiven van die bevoegdheid van Buitenlandse Zaken. “Hij speelde toch al minister van Buitenlandse Zaken ook, nu kan hij zijn internationale carrière nog beter voorbereiden”, zo klinkt het cynisch binnen de federale coalitie. Daar merkt men al langer op hoeveel liefde de premier toont voor het internationale aspect van zijn job. “Hij was toch al aan zijn internationale profilering bezig, dus ja … Denk maar aan zijn recente tour door Oost-Europa”, is bij een andere regeringspartij te horen.
• De bedoeling is wel dat het vertrek van Wilmès hoe dan ook tijdelijk is: tot de zomer zou ze voorlopig wel wegblijven. “Het leven neemt soms pijnlijke wendingen, helaas. Vandaag is ziekte plots ons leven binnengedrongen, in het bijzonder dat van mijn man, Christopher. Hij moet, zoals veel te veel mannen, vrouwen en zelfs kinderen, de strijd aangaan met een agressieve hersenkanker”, zo schrijft ze zelf.
• “Deze zware beproeving blijft niet zonder gevolgen voor mijn gezin, en dus ook voor mijn rol binnen de Belgische regering. Minister zijn vereist discipline, beschikbaarheid en een totale toewijding, waardoor ik niet de hulp en troost zou kunnen bieden die Christopher en onze kinderen in deze moeilijke periode nodig hebben. Ik wil er voor hem zijn zoals hij er altijd voor ons is geweest en deze strijd met hem en onze kinderen voeren”, zo stelt ze. “Zorg goed voor jezelf”, zo sluit ze af.
• Premier De Croo reageerde ook al met een boodschap: “Mijn gedachten zijn vandaag bij Sophie, haar man Chris en hun kinderen. Het siert Sophie dat zij de uitdrukkelijke keuze maakt om haar man bij te staan en er te zijn voor haar kinderen. Haar keuze draagt mijn grootste respect weg. Op een moeilijk moment als dit ben je in de eerste plaats partner en mama. Ik wens Sophie, Christopher en hun kinderen heel veel moed en kracht toe.”
• In Franstalig België werd Wilmès razend populair als premier in de coronacrisis. Die populariteit blijft tot vandaag nazinderen: ze staat op nummer één in de peilingen. Haar erg menselijke zet, om nu tijdelijk een stap opzij te gaan, past helemaal in het meer zachte imago van de vicepremier, zeker ten opzichte van haar erg assertieve partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez (MR).
• Maar dat imago is tegelijk een onderschatting van haar politieke handigheid, die ze de laatste jaren aanscherpte: insiders onderschatten haar rol binnen Vivaldi allerminst.

Om te volgen, of niet: Straks een partijraad bij CD&V, die plots wordt opgepompt tot “het” moment. Wat het meer dan waarschijnlijk niet wordt.

• Sneuvelt straks Joachim Coens (CD&V)? Die sfeer hing vanmorgen plots in de Wetstraat, nadat zowaar het radionieuws van de VRT haar bulletin opende met een partijraad bij de christendemocraten, die vanavond doorgaat, na een bericht in Het Nieuwsblad.
• Maar het zou sterk verbazen, als er straks iets spectaculairs gebeurt op die bijeenkomst van het brede partijkader. Integendeel: daar zou vooral aangekondigd worden wat men binnen de G7 eigenlijk al langer weet, en wat voorzitter Coens ook zelf al aankondigde in De Zondag: dat de top van de partij straks met één consensuskandidaat naar de voorzittersverkiezingen wil. En dat die kandidaat evengoed ook Coens zelf kan zijn, dat is nog helemaal niet beslist. Want dat daarnaast ook de rest van de opstelling, met boegbeelden die evengoed staatssecretaris zijn vandaag, maar straks misschien kopman, een deel van de discussie zijn.
• Het is die consensus, die de partijtop bereikte: om niet te beslissen nu, maar ook expliciet niet Coens te steunen, als hij opnieuw voorzitter zou willen worden. Daardoor gooit Coens zich zelf niet voor een tweede termijn, wat hij nochtans wel zou willen.
• Maar tegelijk wil ook niemand van de huidige G7, de partijtop van de ministers en de voorzitter, openlijk een dolk in de rug van Coens steken, en zichzelf plots lanceren.
• Het voorzitterschap is bovendien straks ook een vergiftigd geschenk: de huidige malaise in de peilingen raakt niet zomaar gekeerd. Om maar te zeggen: het is allemaal veel minder evident dan het lijkt.
• Die onopgeloste situatie weegt uiteraard, op de basis, maar ook bij de Parlementsleden. Daar is wel wat ongenoegen. Maar of dat genoeg is om Coens vervroegd te laten gaan, is maar zeer de vraag. Zeker als er geen duidelijk alternatief is.
• Want ook mogelijke outsiders buiten de G7, om het als voorzitter over te nemen, hebben geen consensus rond zich. Dat geldt zeker voor Koen Geens (CD&V), wiens naam nu al een tijdje circuleert: de oud-minister van Justitie ligt niet bij iedereen even goed, om straks breed gedragen de fakkel over te nemen van Coens.
• Hoe dan ook blijft CD&V zo haar eigen miserie organiseren: dit weekend had net in het teken van de heropstanding moeten staan, met een partijcongres ‘&NU’ in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. Op dat zogenaamde ‘boostercongres’ zijn er workshops gepland, waarna voorzitter Coens dan de nieuwe huisstijl zal presenteren. Maar de ‘boost’ bestond er vooral in dat met een hapje en drankje een feeststemming werd gezocht: eindelijk zou de voorzitter mensen “van vlees en bloed” rondom hem hebben, en terug kunnen aanknopen met zijn partij.
• Maar nu dreigt het hele gedoe rond een ‘consensuskandidaat’ alle aandacht naar dat gebrek aan net die ene sterke leider te zuigen. 

Beetje pijnlijk: Hoeveel geld geeft België nu aan Oekraïne? Premier De Croo corrigeert een Duitse Denktank, die de cijfers vergeleek.

• Was het nu 800 miljoen euro, het bedrag waarmee premier Alexander De Croo (Open Vld) uitpakte, op de grote Donorconferentie voor Oekraïne, opgezet door Justin Trudeau en Ursula von der Leyen? Of is het nu 76,9 miljoen euro, een cijfer waar zijn woordvoerder vandaag mee schermt?
• Feit is dat België er maar bekaaid vanaf kwam, in een studie van het Kiel Institut für Weltwirtschaft (IfW), dat alle giften, zowel humanitair, financieel als militaire optelt, en een zogenaamde ‘Ukraine Support Tracker’ bijhoudt. Want daar kwam men aan ‘maar’ 19,7 miljoen militaire steun en amper 230.000 euro humanitaire steun.
• Dat cijfer maakt dat we bijzonder slap scoren, zelfs erger dan Hongarije, in de stand. De VS leidt die ranking overigens spectaculair: zij zouden meer geven dan heel de EU samen.
• Maar opvallend: het kabinet van De Croo reageert nu om te zeggen “dat die cijfers onvolledig zijn”. Daarbij herhalen ze niet langer de 800 miljoen euro die De Croo in de videoboodschap aan de wereld uitsprak, op de conferentie. Dat bedrag bleek om een provisie in de Belgische begroting te gaan, grotendeels bedoeld om de Oekraïense vluchtelingen in België op te vangen.
• “Volgens de laatste stand van zaken staat de teller in totaal op 76,9 miljoen euro steun aan het Oekraïense leger, waaronder wapens, beschermingsmateriaal en brandstoffen”, zo stelt het kabinet aan Belga.
• “Daarnaast werd tot nu toe ook 13,09 miljoen euro geoormerkte humanitaire hulp vrijgemaakt voor humanitaire programma’s binnen Oekraïne en 2,1 miljoen euro geoormerkte hulp voor Oekraïense vluchtelingen in de buurlanden van Oekraïne. Bovenop deze humanitaire hulp komt de algemene humanitaire financiering via de core funding van humanitaire partnerorganisaties zoals het Internationale Rode Kruis en de financiering van flexibele fondsen die in Oekraïne worden ingezet”, zo klinkt het.

In de pijplijn: Er komt nog bijkomende militaire steun uit België. Al is dat niet evident.

• Oekraïne schreeuwt ondertussen om nieuw militair materiaal, nu de Russen een nieuw offensief in de Donbas-regio zijn gestart. Daarbij willen ze vooral zware wapens: pantserwagens, tanks en artillerie.
• België wil daaraan meehelpen: het kernkabinet vergaderde al over de zaak en doet dat morgen opnieuw. Maar evident is dat niet: zoveel zwaar materiaal is er immers niet in de depots van de Defensie, laat staan dat het zomaar zou gemist kunnen worden.
• Tanks zijn er überhaupt niet meer, en de pantserwagens die er zijn, worden allemaal zelf gebruikt. De Standaard signaleert de optie van oude houwitsers te leveren, zogenaamde M109’s, met een 155mm-kanon. Bijkomende moeilijkheid is dat die niet meer in bezit zijn van Defensie, maar opnieuw zouden moeten aangekocht worden van OIP, een bedrijf uit Oudenaarde en Doornik, thuishaven van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS).

Opvallend bij de wapenleveringen: De Duitse kanselier Scholz komt in eigen land in de miserie over de wapens.

• Een voorpagina van Bild, het meest toonaangevende Duitse blad, beschuldigt de Duitse bondskanselier rechtstreeks van leugens. Het Duitse leger had immers een lijst van 48 pagina’s opgesteld, van ook zwaar materiaal, dat het zou kunnen leveren aan de Oekraïners. Maar bondskanselier Olaf Scholz zijn kabinet herleidde die lijst tot slechts 24 pagina’s en schrapte dus de helft van “wat beschikbaar was”. Het lijkt bewijs dat de Duitse regering niet doet wat het zou kunnen doen, om Kiev te helpen, in de strijd tegen Moskou.
• De Oekraïners dringen al weken aan op meer initiatief van Duitsland, waarbij ze niet nalaten heftige signalen te sturen. Zo was de president van Duitsland, Walter Steinmeier, botweg niet welkom in Kiev voor een bezoek.
• Overigens verdedigde Scholz zich op een persconferentie gisteren nog hevig tegen die beschuldigingen. En zijn groene coalitiepartner lijkt ook verder te gaan: de minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zette gisteren alvast het licht op groen om op korte termijn wél een embargo op Russisch olie af te kondigden. Binnen de Duitse coalitie zijn het de groenen, die een veel feller standpunt tegen Rusland willen innemen.

Ten slotte: Wat leren we uit het presidentiële debat in Frankrijk?

• Om te beginnen: Macron won. Dat zegt tenminste een peiling van BFMTV en L’Express, vlak na het debat. Hij was voor 59 procent van de gepeilden de winnaar, Marine Le Pen slechts voor 39 procent.
• Dat was ook niet echt verwonderlijk voor wie het debat zag: net zoals vijf jaar geleden bleek Le Pen wankel bij momenten over haar dossierkennis, en kwam ze soms hakkelend en aarzelend over. Macron daarentegen ging stevig in het offensief, soms op het arrogante af, en zette Le Pen behoorlijk vast.
• Meest memorabel moment was de aanval van Macron op Le Pen over haar lening bij een Russische bank die dicht tegen het regime van Vladimir Poetin aanleunt. “U spreekt dus tegen uw bankier, zoals u tegen Rusland spreekt”, zo deed Macron Le Pen helemaal dood. Die lening van 9 miljoen heeft Le Pen ook nog niet terugbetaald, en dat kreeg ze maar moeilijk uitgelegd. Dat Le Pen bovendien ook de annexatie van de Krim erkende, liet Macron niet na te onderstrepen.
• Anders dan vijf jaar geleden ging Le Pen niet in de felle tegenaanval: ze sprak eerder presidentieel, was erg rustig en probeerde zich vooral zo dicht mogelijk tegen “de modale Fransman” te zetten.
• Slotconclusie voor België was vooral hoe anders onze zuiderburen hun electorale debatten organiseren. Tweeënhalf uur open discussie, met kundige leiding van journalisten Léa Salamé en Gilles Bouleau, zonder dat die zich al te veel moeiden in het geheel.
• Geen overbodige filmpjes ter begeleiding, geen onderbrekingen voor vox pops of ‘jan modaal’ die ook een stem moest krijgen. Soberheid troef, waardoor de twee kandidaten veel zuiverder kunnen afgerekend worden op hun dossierkennis, maar ook hun grote plannen met het land.