Vlaamse regering wil Krokus-akkoord bis

De Vlaamse minister-president Jan Jambon (N-VA) zet zich schrap, om voor de krokusvakantie een akkoord te vinden rond stikstof. Zo zou exact één jaar na het Krokusakkoord, met een hernieuwing van die deal eindelijk dan de rust in zijn ploeg kunnen weerkeren. Want ondertussen is echt sprake van een open oorlog tussen zijn minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) en minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). Die eerste wil vrijdag al zijn dossier van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid op de agenda van de Vlaamse regering brengen: hij wil Europees subsidiegeld. Maar Demir duwt terug, en lijkt dat dossier mee als pasmunt te gebruiken in de bredere landbouwdiscussie rond stikstof. En dat is niet de enige manier hoe de druk wordt opgevoerd. Want specialisten in Omgevingsrecht trekken aan de alarmbel: “Geen enkel groot bouwdossier raakt er de laatste maanden nog door, stikstof wordt haast overal als argument ingeroepen. Er is zo nagenoeg nu al een vergunningsstop”, zegt advocaat Joris Geens van het gespecialiseerde kantoor GSJ.

In het nieuws: “Wij willen koste wat kost vermijden wat men in Nederland heeft meegemaakt”, zegt Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) in het Vlaams Parlement.

De details: In Nederland raakte het stikstofprobleem niet tijdig opgelost, waardoor 18.000 bouwprojecten stilvielen door een uitspraak van de Nederlandse Raad van State. Het kabinet Rutte zakte weg in diepe crisis.

Een gezamenlijke Vlaams-Nederlandse ministerraad, eerder deze week in het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch, leverde vooral veel selfies van trotse Vlaamse ministers en Nederlandse tegenhangers op, plus een heel hartelijk contact tussen allemansvriend Jambon en zijn breed glimlachende tegenhanger Mark Rutte, de Nederlandse premier.
Maar één thema overheerste toch op de achtergrond die Vlaams-Nederlandse top: hun gemeenschappelijke ervaringen rond stikstof, een aartsmoeilijk dossier, waarbij het plafonneren van die uitstoot de belangen van de industrie én de landbouw lijnrecht tegenover elkaar brengt. En hoewel er ondertussen maar 36.000 landbouwbedrijven in heel België overblijven, blijken zij zowel hier als bij de noorderburen, een heel hardnekkige belangengroep, wiens luidruchtig politiek protest zwaarder lijkt te wegen dan pakweg de witte woede van zorgverleners of protest van de dienstenchequesector.
In Nederland hield Mark Rutte ondertussen volleerd Houdini zijn kabinet recht, maar bijna een jaar lang was er wel een ‘bouwstop’: er konden gewoon geen nieuwe vergunning uitgereikt worden, omwille van stikstof. In Vlaanderen is de politieke knoop alvast nog niet doorgehakt: Jambon staat onder druk, om zijn Krokusakkoord van vorig jaar er nu eindelijk definitief door te krijgen.
“Dat onderwerp is gisteravond (dinsdagavond, red.) nog aan bod gekomen tijdens een heel constructieve vergadering met de Nederlandse regering. Wij willen zo’n algemene vergunningsstop tegengaan. Dat is mijn opdracht als regeringsleider, en we gaan dat ook doen. We zitten in de laatste rechte lijn van de twee dossiers en we zullen die tot een goed einde brengen, maar u gaat mij mezelf niet laten vastpinnen op een deadline”, zo zei Jambon, die in het Vlaams Parlement ondervraagd werd door Stefaan Sintobin (Vlaams Belang).
“Uw twee ministers, minister Demir en minister Brouns, vechten al weken, maanden een open oorlog uit in de traditionele, maar ook op de sociale media. En ook Open Vld staat lijnrecht tegenover de N-VA in verschillende dossiers. Stikstofakkoord? Open oorlog. Mestactieplan 7? Open oorlog. Het Vlaams landbouwplan met betrekking tot het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid? Open oorlog. En nu komt daar de luchthaven van Zaventem, en niet te vergeten die van Oostende, nog bovenop. Open oorlog.”
Jambon suste dus, en stelde dat er wel een oplossing zou komen. Hij had het daarbij wel onomwonden over “het moeilijkste dossier van heel deze legislatuur“. Daarbij was het volgens hem een “tijdsframe van eerder weken, geen maanden”, zo stelde hij.
Maar in de wandelgangen van het Vlaams Parlement stond op datzelfde moment Jo Brouns (cd&v) opnieuw gas te geven, bij Villa Politica. Want hij wil absoluut nu vrijdag ‘zijn’ dossier van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, en vooral de bijhorende schijf van 300 miljoen euro Europees subsidiegeld erdoor krijgen op de Vlaamse ministerraad. Hij hield bij hoog en laag vol dat hij dat zou agenderen, hoewel het kabinet Demir al fijntjes had laten weten “dat van agendering geen sprake zou zijn”, na negatieve adviezen van haar administraties.
Zo moet Jambon rond dat Europees dossier alweer een brandje blussen, nog voor de grote brand rond stikstof echt is aangepakt.

De essentie: We zitten al aan een quasi-bouwstop, zo zeggen experts.

Het hele stikstofdossier schoot gisteren omhoog op de aandachtsradar van media én Wetstraat, door het nieuws dat een milieueffectenrapport over een nieuwe vergunning voor de luchthaven van Zaventem ook botst op stikstof. Meteen werd zo de zaak scherpgesteld: landbouw versus de tweede economische pool van Vlaanderen, leek de frame.
Dat leverde een pak reacties op, ook van binnen de meerderheid, waar zowel cd&v als Open Vld zich openlijk ergerden aan de manier waarop Demir dat dossier “gijzelt”, om haar gelijk te halen in de stikstofdiscussie.
Maar op het terrein trekt men aan de alarmbel: “De facto is er vandaag al nagenoeg een vergunningsstop, rond dat stikstof”, zo zegt Joris Geens, van het gereputeerde advocatenkantoor GSJ. Als specialist in omgevingsrecht ziet hij dat het aantal zaken dat strandt op stikstof-bezwaren exponentieel toeneemt. “Telkens sneuvelt het daarop.”
“Het is overal zo, in haast elk groot dossier. We zitten met de handen in het haar. Buitenlandse investeerders, die vallen van hun stoel, als ze dit meemaken. Ik vrees dat er sprake is van een verrottingsstrategie, die men toepast, om alles te doen stranden”, zo zegt Geens, die met zijn advocatenkantoor constant grote procedures in omgevingsrecht begeleid.
De politieke deal rond het ‘Krokusakkoord’ moet daarom, aangepast of niet, hoe dan ook juridisch in veel steviger beton gegoten worden, zodat het kader dat er straks ligt, niet kan sneuvelen op een lawine procedures die mogelijks nog volgen. Alleen al de oorlog die zich straks aankondigt over de luchthaven van Zaventem, waar actiegroepen met argusogen de uitbreidingsplannen hebben moeten lezen, zal ook en vooral voor de rechtbanken uitgevochten worden.

The Big Picture: Zowel cd&v als N-VA hebben manifest belang bij een akkoord, dus het zal er wel komen.

Dat het een aartsmoeilijk dossier is, los van elke persoonlijke of karakteriële afweging die sommigen in de Wetstraat wel eens maken over de betrokken ministers, bewijst heel de saga in Nederland. Ook daar zaten diepe spanningen in het kabinet, met die onderliggende uitgesproken tegenstellingen tussen landbouw en industrie, die naar een hoogtepunt gingen.
Tegelijk heeft men in de Vlaamse regering de les geleerd, zo lijkt. Want niet alleen is er de figuur van Jan Jambon, die hoe langer hoe meer onthecht zijn job doet: hij weet dat het na deze legislatuur eindigt, maar hij wil er nog het beste van maken. De partij is daarbij niet meer het hoogste goed, wel zijn eigen palmares, zijn legacy. Een vernedering zoals in september? Dat nooit meer.
Voor cd&v geldt hetzelfde, althans in de regering: de Vlaamse christendemocraten blijven, los van kenmerken als ‘ouderen’ en ‘het platteland’ toch ook de partij die één USP, een unique selling proposition heeft, namelijk ‘goed bestuur’ of ‘rentmeesterschap’. “Dat is en blijft toch de essentie voor ons hoor, en daar moeten we op scoren, meer dan op al het andere”, zo vertrouwde een cd&v-minister ons deze week toe.
Het dossier van de boeren mag dan vanuit het cd&v-hoofdkwartier aangejaagd worden, en met nieuwkomer Jo Brouns die zich als trouwe luitenant van Sammy Mahdi opwierp de afgelopen maanden, er is tegelijk ook nog de viceminister-president Hilde Crevits (cd&v). Die is meer dan ooit de leading lady van cd&v, staat hoogst van alle christendemocraten in de peilingen, en wil vooral een Vlaamse regering, die draait, die beslist, die bestuurt. Ook voor haar is heel de heisa rond de Septemberverklaring een zwarte bladzijde die best omgedraaid wordt. Het mag dus intern keihard gaan, straks over stikstof, maar er moet wel een deal volgen.
En ook Demir kan wel proberen het keihard te spelen, maar het pokerspel past niet in de bredere partijstrategie die de N-VA heeft uitgezet naar 2024 toe. Die is helder in haar eenvoud: tegenover de malgoverno en de ruziemakers van Vivaldi, moet een ordentelijke Vlaamse regering staan, die de cijfers wél op orde heeft, zo is de N-VA-framing die is uitgezet. Nog eens een regeringscrisis zoals in september, is daarbij dodelijk.

Beetje pijnlijk: In de Kamer is het dossier van de partijfinanciering niet begraven. Maar het is wel weer op de lange baan.

Is de politiek in staat om zichzelf wat minder middelen te geven, en in eigen vel te snijden? Die vraag ligt behoorlijk stevig op tafel voor Vivaldi, en diens meerderheid van zeven partijen in de Kamer. Daar lijkt, zeker aan Vlaamse kant, wel een consensus dat er te veel belastingsgeld naar de partijen vloeit, dat de zogenaamde partijdotaties echt veel te hoog geworden zijn.
Daarbij wordt er te pas en te onpas gewezen op het uitgeven van (te) veel geld op sociale media, met campagnes op Facebook. Handig voor Vivaldi is natuurlijk dat de drie grootste spendeerders op die platformen toevallig de voltallige oppositie uitmaken: Vlaams Belang, N-VA en PVDA. Niet toevallig stelt de PS voor om niet de dotaties te plafonneren, maar enkel het stuk dat partijen aan sociale media uitgeven.
Tegelijk trok Groen-kopstuk Kristof Calvo fors het dossier naar zich. Hij onderhandelde tijdens de regeringsvorming hoofdstukken rond ‘politieke vernieuwing’ in het regeerakkoord, maar vervolgens raakte hij niet in de regering: zijn partijbasis koos voor Petra De Sutter (Groen) in zijn plaats.
Vanuit de Kamer blijft hij hameren op het dossier, hij krijgt er ook veel media-aandacht mee. “Maar dat is eerder nefast allemaal. Want Calvo slaagt er allerminst in bruggen te bouwen rond het dossier, integendeel. Hij stoot eerder zijn coalitiepartners af, en heeft zelfs binnen zijn fractie niet altijd steun. En hij eist dat zijn naam bij elk wetsvoorstel komt te staan, waardoor het vastloopt”, zo is in de regering te horen over het dossier.
Hoe dan ook: gisteren boog de Commissie Grondwet in de Kamer zich over de zaak, en Het Laatste Nieuws wist een toch wel hallucinante reportage op te tekenen. “Chance dat het niet gestreamd werd”, zo vertrouwden twee Kamerleden van de meerderheid elkaar toe, na afloop van de zitting. Want die kwam erop neer dat men alsnog het advies van een rondje experts wil gaan inwinnen, nadat er al eens een hele stoet experts passeerden. Het lijkt een zet om het dossier niet helemaal openlijk te begraven, maar het tegelijk wel opnieuw voor zich uit te schuiven. Zowel bij MR als PS is men gewoon niet happig op een hervorming van het systeem. En de Franstalige pers ligt gewoon veel minder wakker van de noodzaak ervan.
Calvo blijft ondertussen strijdbaar. Dat hij het dossier persoonlijk lastiger zou maken, wuift hij helemaal weg. “Het is geen reden tot euforie, maar de druk zal daar de nieuwe ronde experts alleen maar toenemen. Een begrafenis is vandaag opnieuw afgewend. Hopelijk komt er nadien nog een doorbraak. Het zou moeten.”
Hij lijkt alvast de steun te hebben van de bevoegde minister van Institutionele Hervormingen binnen Vivaldi, Annelies Verlinden (cd&v): “De hervorming van de partijfinanciering moet op de agenda blijven. Blij dat het Parlement dit debat verderzet. Meer transparantie en bescheidenheid in besteding van publieke middelen is noodzakelijk.”

Heel opvallend: Paul Magnette (PS) trapt zijn campagne af?

Het is wel heel vroeg, we zijn nog maar begin februari 2023, maar we hebben al een kandidaat-premier: Paul Magnette (PS). Die zette in Le Soir zijn kandidatuur om opnieuw PS-voorzitter te worden kracht bij, al lijkt dat een schoonheidsoefening: hij zal zonder veel kleerscheuren opnieuw verkozen raken als grote PS-baas.
Het echte nieuws zat hem in het feit dat Magnette straks in 2024 niet langer de Europese lijst trekt, maar de Kamerlijst in Henegouwen. Daarmee maakt hij meteen z’n ambities duidelijk: die zitten straks op het federale niveau, waar hij in 2020 het premierschap op een haar na miste.
Vanmorgen maakte Ivan De Vadder op de VRT daarover nog eens de analyse: een regering waarin het niet de sterkste partij is die de premier levert, die is kwetsbaar. Want die ontbreekt het electorale gewicht, én de zetels, die de grootste wel brengt. Dat was het probleem voor de Zweedse coalitie, maar ook nu voor Vivaldi, waar volgens die logica eigenlijk Magnette altijd eerste minister had moeten worden, in plaats van als schaduwpremier over de coalitie te blijven hangen.
“De logica is dat je regeringen maakt met een meerderheid in het noorden en het zuiden van het land, en dat de post van premier naar de eerste partij van de eerste politieke familie gaat. Dat was in 2019-2020 om een aantal redenen niet het geval, laten we daar niet meer bij stilstaan. In 2024, als de socialistische familie aan het langste eind trekt en de PS vooraan staat, zal ik de verantwoordelijkheid niet afwijzen, maar assumeren”, zo zegt hij nu al.
Op RTL kreeg hij vanmorgen meteen dan ook de vraag of Conner Rousseau in zo’n geval dan niet logischer zou zijn, als “jonge, dynamische premier?” “Conner is mijn goede vriend en collega, maar hij zit aan 16 procent en de extreme partijen van N-VA en Vlaams Belang blijven groter in Vlaanderen”, zo serveerde Magnette dat meteen af.
Verder kondigt Magnette nu al aan “zo links mogelijke coalities te willen maken”, “liefst in Wallonië zonder de liberalen”, zo stelde hij. Benieuwd of Elio Di Rupo (PS) dat straks ook zo ziet. En uiteraard wil hij liefst federaal zonder N-VA, “dat spreekt voor zich”, zo gaf hij mee. Hij was overigens niet onder de indruk van de recente uitspraken van Bart De Wever (N-VA) over de staatshervorming. “La N-VA pédale dans la choucroute”, zo hanteerde hij een mooie Franstalige uitdrukking, om te zeggen dat de N-VA “doortrapt”, volgens hem.

Genoteerd: Geen beslissing rond het krantencontract. Wel een doorlichting van de winst van Bpost op dat contract.

Nog geen beslissing om het krantencontract opnieuw uit te schrijven, voor de periode van 2024-2027. De federale regering moest daarbij de aanvraag van Pierre-Yves Dermagne (PS), de bevoegde minister van Werk bekijken: de PS wil graag dat dat contract zo snel mogelijk opnieuw wordt uitgeschreven, om de procedure open te stellen voor mogelijke kandidaten, om kranten te bussen.
In 2014 en 2022 was er telkens maar één kandidaat: Bpost. Een contract op maat dus, zo leek. Een onderzoek van de BMA, de concurrentiewaakhond, lijkt dat te bevestigen: verschillende mensen bij de top van Bpost gingen aan het biechten, en de kop van CEO Dirk Tirez rolde uiteindelijk.
Maar tegelijk besliste Vivaldi om het bedrag naar beneden te brengen, tot 125 miljoen euro per jaar, om papieren kranten te bussen en dat de subsidiëren. Alleen, de kogel is nog niet door de kerk. “Er deden te veel verhalen de ronde dat Bpost daar toch enorme marges op pakt. Dat moesten we nu toch laten onderzoeken”, zo klinkt binnen de federale regering.
Zeker bij de liberalen hadden ze grote vragen bij berichten van “tientallen miljoenen nettomarge die Bpost op het contract zou gepakt hebben, de afgelopen jaren”. Daarom beslisten men om het Rekenhof op de zaak te zetten, én ook een externe bedrijfsrevisor in te roepen om de zaak uit te spitten. Op die manier moet er klaarheid komen op de vraag of er jarenlang te veel betaald geweest is door de overheid.
Ondertussen loopt ook nog steeds het onderzoek van de BMA, bij Bpost, maar ook bij DPG Media en PPP. Zeker bij het grootste mediabedrijf van de Benelux is het opvallend stil rond de zaak: een interne audit is ook daar gaande. Maar er zou sprake van zijn dat ook de top van het bedrijf daar op de hoogte was van afspraken met Bpost, die illegaal waren.
Zolang dat onderzoek niet afgerond is, lijkt het moeilijk, politiek gezien dan, om het dossier er helemaal door te krijgen, en opnieuw voor drie jaar subsidies uit te delen. De forensische audit van het Rekenhof zou alvast enkele maanden in beslag nemen.

Opletten: Europa heeft haar antwoord op de IRA klaar. Maar vooral Frankrijk en Duitsland kunnen juichen.

Het is eigenlijk net dat waar kleine EU-landen, waaronder ook premier Alexander De Croo (Open Vld) voor hadden gewaarschuwd: maak van de handelsoorlog met de VS rond hun ‘Inflation Reduction Act’ geen race to the bottom in Europa. Maar net dat doet de Duitse Commissievoorzitter Ursula von der Leyen schijnbaar wel.
Want de Commissie heeft haar “Green Deal Industrial Plan for Net-zero Age’ klaar, en dat is het antwoord op die IRA van de VS. In dat pakket overheidssteun van de Amerikaanse president Joe Biden hebben de VS voor honderden miljarden dollars (369 miljard in totaal) ondersteuning klaar, om groene industrie naar daar te halen. De laatste weken werden al erg actief hele industrieën in Europa aangezocht, om te verkassen over de Atlantische Oceaan.
Het antwoord is een pak geld van Europa, zo’n 270 miljard, die in het Europees staatssteunfonds zou gepompt worden. Maar vooral: de Commissie wil de regels voor nationale staatssteun in Europa gaan versoepelen. En dat speelt uiteraard in de kaart van diegene met de diepste koffers: Duitsland, en in mindere mate Frankrijk. Die kunnen met eigen miljarden zwaaien om hun nationale industrie te gaan ondersteunen, in de oorlog met de VS.
Zeker de armere Europese landen dreigen zo slachtoffer te worden van heel de handelsoorlog: zij hebben niet het geld om met overheidssteun te gaan zwaaien. Hun industrie verkast dan straks evengoed, zij het naar Duitsland of Frankrijk.
En meteen wordt zo ook de Europese interne markt, waar net streng werd opgetreden tegen allerlei vormen van staatsinmenging, verder uitgehold.
Komt daar nog bij dat de Europese kas straks gespekt moet worden met gezamenlijke obligatieleningen, maar ook daar is Duitsland niet zo happig meer op. De financiering van de supranationale steun is dus hoogst onzeker, voor de kleine lidstaten alweer geen leuk vooruitzicht. Het laatste woord over heel het initiatief lijkt zo nog niet gezegd: de kleinere lidstaten dreigen zich zo tegen Duitsland, Frankrijk en de Commissie te keren.