De discussie rond verloning van politici, en met name de wel erg royale pensioenregelingen, blijft woekeren in de Wetstraat. Vanmorgen gooide oppositiepartij PVDA een nieuw bommetje: ook in het Vlaams Parlement zou er sprake zijn van volgens hen “een onwettige pensioenregeling”, waardoor ook daar pensioen tot 20 procent boven het wettelijke maximum zou zijn betaald. Vlaams fractieleider Jos D’Haese (PVDA) haalde in zijn gekende cassante stijl uit: “Heel veel mensen hebben schrik van wat er nu weer uit de beerput zal komen”. Binnen de meerderheid wordt dat fel tegengesproken: “De wettelijke basis is er wél, een paarse wet uit 2004, ondertekend door Frank Vandenbroucke (Vooruit)”. “Wij hebben niets anders gedaan dan Senaat en Kamer gevolgd, maar gaan die regeling, waar een tiental oud-Parlementsleden onder vallen, meteen terugdraaien”. Het Bureau van het Vlaams Parlement kwam hier vanmiddag al over samen. Het komt bovenop een pensioenschandaal dat de Kamer op de grondvesten doet trillen, maar vooral ook een van de laatste grote werven van Vivaldi: de pensioenhervorming zelf. Daar lekte een nieuw voorstel van minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) uit, dat de tweede pensioenpijler flink wil belasten. In een politiek klimaat waarbij politici streng zijn voor de pensioenen, maar zichzelf tegelijk royaal lijken te bedienen, wordt elke hervorming zo aartsmoeilijk.

Met bijdragen van Emmanuel Vanbrussel.

In het nieuws: “In Vlaanderen zegt men graag: wat we zelf doen, doen we beter. Wat graaipolitiek betreft, is dat blijkbaar ‘vroeger’”, zo sneert Jos D’Haese (PVDA) op Radio 1.

De details: PVDA schreeuwt weer moord en brand, met de nodige portie overdrijving, zo blijkt.

• Hoe krijgt de politiek het nog uitgelegd? Een gemiddelde Belgisch wettelijk pensioen voor werknemers bedroeg vorig jaar 1.400 euro bruto. Daarbinnen zijn wel grote verschillen: ambtenaren zitten ruim boven de 2.000 euro bruto. Voor zelfstandigen is het dan weer schrapen, met 980 euro bruto wettelijk pensioen.
• Voor zichzelf hebben Kamerleden en Vlaamse Parlementsleden pensioenkassen gecreëerd. Daar worden erg royale pensioen uitgekeerd, vanaf een aantal kilometers op de teller (twee legislaturen of meer), zit men al snel aan 80.262 euro bruto per jaar als pensioen, of 6.688,5 per maand bruto.
• Dat is het maximum dat Kamerleden officieel krijgen, nog een stuk onder het wettelijk plafond Wijninckx, dat de pensioenen van ambtenaren op maximum 7.813 euro bruto per maand begrenst.
• Alleen, daar knelt het schoentje. Gisteren bleek uit een nota van de Dienst Boekhouding van de Kamer, dat liefst 49 Kamerleden die norm met 20 procent overschrijden, door ook nog andere pensioenregelingen te combineren en zo tot 20 procent boven dat plafond te gaan.
• Belangrijk daarbij: het is niet onwettig om dat te doen. Nadien past de federale pensioendienst met terugwerkende kracht dan de bedragen weer aan, als blijkt dat de overschrijding te hoog is. Het is dus veel rook, maar geen vuur zoals bij de topambtenaren en oud-voorzitters van de Kamer: daar is sprake van een onwettige regeling en mogelijk zelfs strafbare feiten.
• “Het gaat om een regeling die in 2004, in de periode van Verhofstadt II, is uitgewerkt. Het wettelijke plafond Wijninckx was een paar jaar niet meer geïndexeerd, waardoor topambtenaren een correctie moesten krijgen. Daardoor heeft men zo’n constructies voorzien, in een wet ondertekend door Frank Vandenbroucke (Vooruit) en Laurette Onkelinx (PS)”, zo stelt een insider.
• Vandaag moet het Bureau van de Kamer, maar ook meteen dat van het Vlaams Parlement, daarover beslissen: wat doen ze nu met die regeling voor alle Kamerleden? En voor de Vlaamse Parlementsleden? Alles wijst erop dat die regeling van 20 procent extra zal sneuvelen, en dat men gewoon terugvalt op het plafond van Wijninckx.
• “We kunnen dat best uitzuiveren, het gaat om bijvoorbeeld een tiental oud-Parlementsleden in het Vlaams Parlement, die ook van de oude, veel royalere pensioenregeling nog genieten. Wij hebben ondertussen ons systeem al flink hervormd”, is in de wandelgangen van het Vlaams Parlement te horen.
• Ook op de agenda in de Kamer overigens: hoe zit het met het lot van de huidige griffier, zeg maar baas van de administratie van de hele Kamer? Jan Deltour volgde de zieke Marc Van der Hulst op, die mee heel het systeem voor de topambtenaren en oud- Kamervoorzitters opzette.
• Deltour begon midden vorig jaar als griffier van de Kamer, en bracht uiteindelijk het systeem naar buiten. Maar dat was te laat, volgens een aantal kritische partijen: maandenlang bleef het dossier liggen, voor Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) er eindelijk mee naar buiten kwam.

De essentie: De wind waait helemaal tegen, voor de politiek, rond de pensioenen. PVDA blaast aan.

• De beslissingen in de Kamer vandaag zijn een zoveelste episode in een breder verhaal. Heel de politieke klasse wordt meegezogen in een maelström rond de wel erg hoge pensioenen voor Parlementsleden, waarbij aan de top dan nog fraude werd gepleegd.
• Zeker zweeppartij PVDA, opvallend veel meer dan pakweg Vlaams Belang, heeft er haar thema in gevonden, en krijgt daarbij op radio en televisie een gretige afnemer van de brokjes en schijfjes waarmee het verhaal gelost wordt. Daarbij is het niet zo dat de communisten per se beter groeven in de dossiers, ze zijn vaak gewoon handiger om snel de camera’s op te zoeken, bijvoorbeeld nog terwijl de vergaderingen in de Kamer zelf aan de gang waren.
• Vanmorgen was het de beurt aan PVDA-fractieleider D’Haese, die het had over ‘zijn’ Vlaams Parlement. “Wraakroepend”, zo stelde hij over een regeling die dus ook de Vlaamse Parlementsleden via de pensioenkas van het Vlaams Parlement krijgen. “Heel veel mensen hebben schrik voor wat er nog altijd uit de beerput zal komen.”
• D’Haese haalde daarbij boven dat de vzw ‘Pensioenen van de Vlaamse Volksvertegenwoordigers’, en waar alle partijen behalve PVDA inzitten, volgens hem een systeem zou hebben uitgedokterd om het wettelijk plafond te omzeilen. “Door een deel van het pensioen als ‘rente’ uit te betalen“, zo stelt de PVDA’er.
• Die haalde ook opvallend uit naar Vlaams Belang, dat met Jan Penris (Vlaams Belang) iemand had in de vzw. “Het Vlaams Belang, die altijd beweert tegen het establishment te zijn, doet gewoon mee.”
• Volgens D’Haese is het “exact dezelfde truc dus als diegene die de Kamervoorzitters hebben gebruikt om zich een extra pensioen uit te betalen”. Hij heeft het dan ook over “geld terugvorderen”. Hij eiste opnieuw een onderzoekscommissie.
• De redenering van D’Haese blijk onjuist: van een onwettige toestand is geen sprake. De regeling werd ingevoerd in 2004 door de vzw, nadat dus federaal de paarse wet gemaakt was om Wijninckx te kunnen overschrijven. De Senaat volgde al meteen in 2004 die redenering ook. De Kamer kwam pas later met haar aanpassing. Maar het werd ook gewoon gepubliceerd in de reglementen van de Vlaamse pensioen-vzw: er is daar inderdaad sprake van ‘rente, opgebracht door de persoonlijke bijdragen’, die dus bovenop het maximum komt.
• Alleen: naast de wettelijke discussie is er ook de ethisch, meer morele afweging. De zenuw die PVDA bloot legt, is bijzonder kwetsbaar: het lijkt alsof via allerlei achterpoortjes extra vergoedingen geregeld zijn. Problematisch daarbij: het Parlement kent zichzelf die vergoedingen toe.
• Een ‘onafhankelijk renumeratiecomité‘, zoals premier Alexander De Croo (Open Vld) suggereerde als hervorming, zou de zaak al een pak neutraler kunnen doen lijken. Dan stelt men voortaan extern de lonen en andere vergoedingen van politici op, in een kader vergelijkbaar met de rest van Europa. Vraag is of die hervorming nog lukt, in deze legislatuur en deze coalitie.
• De hele heisa rond de pensioenen voor Kamerleden en Vlaams Parlementsleden komt bovenop de onverkwikkende affaire rond de oud-voorzitters: daarbij is premier De Croo onrechtstreeks ook meegesleurd, omdat vader Herman De Croo (Open Vld) daar hoofdpersonage was.
• In die zin is een zoveelste interview van vader De Croo, deze keer in Humo, andermaal geen cadeau voor de premier.
  • “Ik ben gekrenkt en gekraakt. Er is in mijn carrière nooit één negatieve zin verschenen over mijn financiële zaken. Nooit!”
  • “Ik heb mijn hele leven hard gewerkt, mij altijd ingezet voor de gemeenschap, overal pinten getrakteerd, ik had een goede reputatie.”
  • “En plots, in de herfst van mijn leven, maken ze van mij een graaier. Dat voelt zeer onrechtvaardig aan.”
  • De gedachte die mij het meest pijnigt, is dat de mensen zouden denken dat ik al die pinten met hún geld heb getrakteerd.”

The Big Picture: De heisa rond de eigen pensioenen van de politiek komt bijzonder ongelegen voor Vivaldi.

• Op de agenda van de federale regering: van zodra de deal met Engie over de kerncentrales en het afval eindelijk rond is (vorige week nog kwam er opnieuw een stroomversnelling) dan is het de beurt aan de pensioenen, nog voor de fiscale hervorming.
• Dat men daar naar een ideologische clash gaat, staat in de sterren geschreven. Europa legt op dat de hervorming “minstens budgetneutraal moet zijn”, ten opzichte van 2020. Dat wordt erg lastig om te halen, want dan zou meer dan 1 procent van het bbp moeten bespaard worden op de pensioenen van vandaag.
• In La Libre lekte ondertussen een nieuw openingsbod van minister van Pensioenen Karine Lalieux en de PS uit, om ergens geld te gaan halen. Weinig verrassend zit dat niet in minder hoge wettelijke pensioenen, of langer werken, maar in de aanvullende pensioenen progressief te belasten.
• Dit aanvullend pensioen – ook wel de tweede pensioenpijler genoemd – is het pensioen dat opgebouwd wordt via het werk, als aanvulling op het wettelijk pensioen. Dat de PS dus extra taksen klaar heeft, om de hele zaak budgetneutraal te maken, was in februari al duidelijk.
• Maar deze keer zijn er concrete cijfers. Die aanvullende pensioenen genieten immers van een fiscaal gunstregime, om de opbouw van een complementair pensioen te stimuleren. Wie als werknemer actief blijft tot 65 jaar, betaalt bij een uitkering in kapitaal slechts 10 procent belasting. Lalieux wil dat vanaf een uitgekeerd kapitaal van 319.000 euro optrekken:
  • Tussen 319.000 euro en 478.000 euro: 20 procent belastingen;
  • Tussen 478.000 euro en 679.500 euro: 25 procent.
  • Boven 679.500 euro: 33 procent.
• De reactie van het VBO, de werkgeverskoepel, was al vernietigend. Pieter Timmermans: “Eerst bedrijven en werknemers aanmoedigen om te investeren in aanvullend pensioen. Als ze het gedaan hebben, dan belasten. De sociale partners vragen unaniem in hun recent akkoord om dit niet te doen en de verdere uitbouw van het aanvullend pensioen niet te hypothekeren.”
• Maar ook in de Wetstraat is deze optie dynamiet. Zowel bij de liberalen, waar de MR dan weer nieuwe belastingen zal moeten slikken, als bij cd&v, waar men fors op het terrein komt van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v).
• Bovendien is het beeld voor de politiek dodelijk: wel gaan andermans pensioen taxeren, terwijl de eigen pensioensystemen een wel heel royale eigen regeling blootleggen.

Opvallend: De Kamer blokkeert TikTok.

• Actieve TikTok’ers ministers Ludivine Dedonder (PS) en Petra De Sutter (Groen) blijven videootjes posten op de app, via een toestel dat ze verder voor niets gebruiken, maar ook in de Kamer zullen ze voortaan niet meer op de Chinese app kunnen, net als alle Kamerleden.
• De Kamer besliste immers om op haar wifi-verbindingen de app van de Chinezen, die een open kanaal zou zijn voor spionage, geen toegang meer te geven. Alle medewerkers moeten ook de app verwijderen op hun toestel.
• De Kamerleden krijgen geen verbod, maar het Bestuurscomité van de Kamer wijst op de mogelijke veiligheidsrisico’s en dringt er eveneens op aan om TikTok te verwijderen van alle privéapparaten waarop applicaties zijn geïnstalleerd die je gebruikt voor doeleinden verbonden aan jouw professionele activiteiten binnen de Kamer”.

Genoteerd: De Vlaamse regering is het eens, om het oneens te zijn met de federale, over de Europese natuurherstelwet.

• Voor de verandering is het eens peis en vree, in de Vlaamse regering, over een milieudossier van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). Want de drie regeringspartijen, N-VA, Open Vld en cd&v, zijn het erover eens dat ze niet kunnen leven met de nieuwe Europese natuurherstelwet.
• Europa legt voor het herstellen van natuur immers een nieuw kader op: tegen 2030 al moet 20 procent van de ecosystemen in elke lidstaat hersteld zijn, tegen 2050 alle ecosystemen. Dat is wel heel scherp, voor een erg dichtbevolkte, geïndustrialiseerde regio als Vlaanderen. “Too much” is dus de boodschap van de drie partijen, die minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) nu mag gaan uitdragen.
• Daarbij zit Vlaanderen overigens op de lijn van Nederland, waar sinds de BBB de verkiezingen won, alleen maar meer stekels tegen milieunormen van Europa, met name rond stikstof, worden opgezet. De Vlaamse regering heeft allerminst zin in een herhaling van dat debacle.
• Vlaanderen wil dus een niet te streng kader en overlegt vandaag met de federale regering over het Belgische standpunt. Maar daar wordt een klassiek conflict verwacht: tegenover de centrumrechtse Vlaamse regering staat een paars-groene Vivaldi, met minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) als Nemesis van Demir.
• Plus ook in de Brusselse en Waalse regering zitten ecologisten, en die zouden allen graag die Natuurherstelwet realiseren. Zo eindigt België meer dan waarschijnlijk op het enige wat dan in Europa rest: een onthouding in zo’n cruciaal Europees dossier.
• Al eerder kwam er over de nieuwe Europese CO2-taks een soortgelijke patstelling. Daar wil Europa vanaf 2025 een nieuwe taks gaan opleggen, op brandstof en op huizen. Maar voor Vlaanderen was vooral de netto-transfer van middelen richting Oost-Europa in die nieuwe taks onaanvaardbaar. Uit het Europees klimaatfonds zal immers wel 1,7 miljard naar België komen, maar er moet 2,1 miljard vanuit België aan nieuwe taksen worden aangerekend: we zijn duidelijk netto-betaler dus.
• “Het zijn niet Frans Timmermans of Zakia Khattabi die dat moeten ophoesten, maar de belastingbetaler”, zo haalde Demir vanmorgen uit op Radio 1. “De socialisten en groenen moeten dit maar gaan uitleggen aan de burger. Zij zeggen dat het klimaatbeleid sociaal moet zijn, ik vind dit niet sociaal. Iemand betaalt de rekening.” 

Gevolgd: De experten rond abortus waren scherp voor cd&v, in de Kamer.

• Kan een foetus van 18 weken pijn hebben? Die vraag dook gisteren behoorlijk prominent op, tijdens de hoorzitting in de Kamer, waar de experten tekst en uitleg kwamen geven bij hun wetenschappelijk rapport rond abortus.
• Dat bevat een behoorlijk duidelijke conclusie: de abortustermijn zouden zij optrekken tot minstens 18 weken na de bevruchting of 20 weken zwangerschap. Ook de wettelijk verplichte wachttijd van 6 dagen zouden zij schrappen. En de wetenschappers verdedigden dat stevig, zeker ten opzichte van cd&v, dat plots van 12 weken in het verleden, deze week opschoof naar 14 weken. Ze riepen de partij op om “niet de emoties maar de wetenschap te volgen”.
• Cd&v staat moederziel alleen binnen Vivaldi met haar standpunt: alle andere partijen in de regering willen 18 weken, als nieuwe limiet.
• Daarbij wordt de mogelijke pijn die een foetus kan ervaren, als nieuw argument aangedragen door cd&v-Kamerlid Els Van Hoof. Maar zij kreeg lik op stuk. De algemene wetenschappelijke consensus is 22 tot 26 weken, voor fysieke pijn kan gevoeld worden. Met een bijhorende sneer: “Ook tijdens de coronapandemie zagen we dat, je vindt altijd artikels die het omgekeerde zeggen.”
• En ook de andere argumentatie die cd&v aanhaalde om plots de grens op 14 weken te leggen, werd vakkundig onderuitgehaald. Want Van Hoof had het over een curettage, waarbij de foetus wordt weggezogen, tot 14 weken. Daarna zou de foetus volgens haar “in stukken worden gesneden”, wat ze “gynaecologisch geweld” noemde. “Ook in zo’n scenario van curettage maken we de foetus kapot”, zo stelden de wetenschappers zonder omdraaien.
• Politiek gezien wordt het zaak van de regering om te vermijden dat abortus zo op hun bord terecht komt. Want in het regeerakkoord staat dat enkel een consensus binnen de regering kan, maar niemand, ook de cd&v-vicepremier niet, zit te wachten op een crisis daarrond.
• Tegelijk kan het in de Kamer onrustig worden daarover: voorlopig houden de Franstalige partijen stoïcijns hun mond over de zaak. Maar de overtuiging bij alle Franstalige paars-groene partijen leeft dat dit eigenlijk deze legislatuur nog wel geregeld mag worden: de tijd en het geduld zijn op.

Ook nog: Belgische EU-diplomaat op humanitaire missie in Sudan neergeschoten.

• Wim Fransen leidde de DG European Commission Humanitarian Aid Office (ECHO), de Europese humanitaire missie in Soedan. Zondagavond nam het geweld in de hoofdstad Khartoem toe, waarna Fransen vermist bleek. Hij werd dinsdag teruggevonden met ernstige verwondingen, maar is buiten levensgevaar, zo weet Belga.
• Dit weekend kwamen al drie medewerkers van het World Food Programme van de Verenigde Naties om het leven tijdens hun dienst. Hierop werd de humanitaire hulp tijdelijk gestaakt. Fransen vertrok in 2019 naar Soedan, en had al tien jaar ervaring bij het leiden van humanitaire missies in onder meer Burkina Faso en Niger op de kilometerteller staan. De woordvoerder van de EU verzekerde dat het welzijn van het personeel de hoogste prioriteit heeft.
• De onrust in de streek lijkt er niet op te verbeteren. Ambassades vroegen het personeel om te schuilen, terwijl een Amerikaanse ambassade werd beschoten. Eerder afgesproken wapenstilstanden werden door beide partijen niet gerespecteerd.
• Het gaat om de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) die tegen het Soedanese leger vecht. Het rebellenleger bestaat al sinds 2003, zij het onder een andere naam. Het conflict is al jaren aan de gang en bereikte dit weekend weer een kookpunt. Het land wordt sinds een staatsgreep in 2021 door militairen bestuurd en mensenrechtenschendingen, moord en verkrachting zijn er schering en inslag.