De Vlaamse onderhandelaars bereikten een begrotingsakkoord, maar dat wil niet zeggen dat er geen knelpunten op tafel blijven liggen. Zo blijft cd&v vechten voor de landbouwers en de landelijke gemeenten. Vooruit wil dan weer dat de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen weer wordt ingevoerd.

Key takeaways

• De Vlaamse onderhandelaars zijn vastbesloten om de laatste horde te nemen, die meer ideologisch is.
• Cd&v blijft ijveren voor de landbouwers en de lokale gemeenten. Ook onderwijs wordt nog lastig.
• Vooruit legt de opkomstplicht weer op tafel, maar vindt geen steun.

In het nieuws: De Vlaamse onderhandelaars zijn hoopvol, maar dat wil niet zeggen dat alles al rond is.

• De moeilijkste horde is genomen: door het begrotingsakkoord is er beslist waar het geld van de toekomstige Vlaamse regering naar toe gaat. Alleen blijven er nu nog een aantal ideologische punten over. Dat is ook de teneur bij Vooruit-voorzitter Conner Rousseau. “Er moeten nog een paar harde noten worden gekraakt, maar als we door het budget raken, kunnen we de rest ook wel aan”, zegt hij in Villa Politica.
• Bij formateur en toekomstig Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) klinkt het zo: “We hebben een grote stap genomen, maar het is nog lang niet rond”. Er wordt constructief gewerkt, luidt zijn boodschap: “De mensen thuis zitten niet te wachten op een trofeeënkast. Ze willen een regering die werkt en die dingen aanpakt die nog beter kunnen. Wie wat binnenhaalt, is daaraan ondergeschikt”.
• Voor de camera van Villa Politica focust ook cd&v-voorzitter Sammy Mahdi vooral op wat er nu al is afgesproken: “Voor ons was het belangrijk dat we verder investeren in het welzijn van jonge gezinnen, kinderopvang, betaalbaar wonen: die elementen zitten wel in het akkoord”. Dat is hoe het voor de schermen klinkt. In de coulissen blijken er toch nog een aantal struikelblokken, waarbij zowel cd&v als Vooruit hopen om nog iets van hun eisen in de nota-Diependaele binnen te krijgen.

Landbouw blijft struikelblok

Wat cd&v vraagt: Landbouw, landelijke gemeenten en onderwijs

• De onderhandelaars spraken al af dat 500.000 hectare aan landbouwgrond voorlopig zijn bestemming blijft houden en niet omgezet wordt in natuurgebied. De aanpak van de stikstofuitstoot ligt nog volledig open. Sommige Cd&v’ers willen dat het Stikstofakkoord herbekeken wordt. Ontslagnemend minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) gaf eerder aan dat hij dat toch niet van plan zou zijn. “De stikstofuitstoot van de landbouwsector moet halveren. Dat staat buiten kijf”, zei hij. Maar tegelijk plaatste cd&v wel bemerkingen bij een bemestingsverbod voor de landbouw.
• Voor de landelijke gemeenten komt er extra geld, zo is er afgesproken. Op ideologisch vlak verdwenen de verplichte fusies van de kleinere gemeenten al, maar cd&v wil ook dat de provincieraden behouden blijven. N-VA wil dat niveau laten verdwijnen en stelt een uitdoofoperatie voor tegen 2030.
• Ook onderwijs blijft een heikel punt. Zowel N-VA als Vooruit pleiten voor meer controle vanuit de overheid op een aantal overkoepelende organen zoals de onderwijsinspectie of de onderwijskoepels. Cd&v vreest voor de autonomie van de schoolbesturen en wil zo min mogelijk overheidsinmenging. Ook een tussenstructuur zoals de onderwijskoepels vindt cd&v nuttig. N-VA-onderhandelaar Ben Weyts had het in zijn nota over “het niet meer toelaten dat scholen systematisch middelen moeten afdragen aan tussenstructuren”.

Vooruit staat alleen over de opkomstplicht

Wat Vooruit vraagt: De opkomstplicht toch weer invoeren.

• Een opmerkelijk punt van Vooruit: de partij wil dat de opkomstplicht voor de lokale en provinciale verkiezingen weer wordt ingevoerd. De ontslagnemende regering besliste dat men straks niet langer verplicht is om te gaan stemmen. De verkiezingen van 13 oktober zijn de eersten waarbij de opkomstplicht is opgeheven. Cd&v was geen grote voorstander van die afschaffing, maar na aandringen van Open Vld gebeurde het toch.
• Vooruit legt de afschaffing nu weer op tafel, zo meldt persagentschap Belga. Maar de partij zou daar alleen in staan. N-VA zou geen vragende partij zijn en ook bij cd&v is de herinvoering van de opkomstplicht “geen must”, weet De Standaard. De beide partijen zouden eerst de afschaffing willen evalueren.
• Ook onderwijs levert mogelijk nog knelpunten op voor Vooruit. In de nota van Weyts stonden een aantal punten over de focus op het Nederlands, waarbij bijvoorbeeld ouders premies voor hun kinderen kunnen verliezen als zij zelf te weinig inspanningen leveren om Nederlands te leren. Ook vindt N-VA dat de opvoedkundige taak voornamelijk bij de ouders moet liggen. Vooruit ijvert ervoor om ook scholen verantwoordelijkheid te geven. Eind juli liet men bij de socialisten dan ook verstaan dat “de concrete N-VA-maatregelen in de tekst niet wetenschappelijk bewezen zijn”. Vooruit noemde ze dan ook “symboolmaatregelen”.