Vlaams Belang nog steeds aan boord: sneuvelt cordon sanitaire tegen 2024?

De Vlaamse formatie, en de gesprekken tussen N-VA en Vlaams Belang, zijn helemaal niet zo vrijblijvend. Niet dat de kans groot is dat extreemrechts nu al in het beleid stapt. Veel logischer is dat Vlaams Belang haar politieke maagdelijkheid eerst verliest op het gemeentelijk niveau. Daar mikt de partij ook op: in 2024 de muren van het cordon sanitaire slopen.

Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken heeft vijf jaar in alle stilte z’n partij van nauwelijks 5 procent naar nu bijna dubbele cijfers gebracht. Zijn horizon ligt nu op nog eens vijf jaar, om z’n partij definitief in de kamers van de macht te brengen.

Vijf jaar in politiek is een eeuwigheid: de meeste politici zijn vooral bezig met morgen, of hoogstens deze week. Maar wat er in de Vlaamse formatie aan het gebeuren is, echoot meer dan waarschijnlijk vijf jaar verder: tot de volgende verkiezingen in 2024. Want meer dan ooit maakt de huidige Vlaamse formatie dat het cordon sanitaire in vraag gesteldwordt.

Vlaams Belang ook nog in ‘derde ronde’

Bart De Wever, de Vlaamse informateur, is ondertussen bezig z’n ‘derde ronde’ af te werken: officieel zagen alle nog deelnemende partijen (iedereen behalve PVDA) de informateur nu al drie keer voor langere gesprekken. Zelfs Groen, dat met lange tanden een coalitie met N-VA zou tegemoet zien, blijft de lippen op elkaar houden, en gaat braafjes op de koffie.

Tom Van Grieken
epa

Maar meest opvallend is dat ook Vlaams Belang nog steeds aan boord is. Zelf is de partij daar bijzonder trots op: ze laten geen kans voorbij gaan om te onderstrepen hoe serieus de gesprekken verlopen, hoe ernstig De Wever het meent. Voorzitter Tom Van Grieken en Chris Janssens , de fractieleider van Vlaams Belang, zijn zowat de enige in heel de Vlaamse formatie-oefening die af en toe een interview geven, om die boodschap te onderstrepen: kijk eens, wij zijn hier nog, wij zitten mee aan tafel.

“De kans is niet groot, maar ze is niet nul”

Toevallig is dat allerminst. Want bij Vlaams Belang zijn ze lucide genoeg over hun kansen: “Ik kan geen procenten plakken op de kans dat we in de regering zitten. De kans is niet groot, maar ze is niet nul. En als er een kleine kans is, dan zal ik er het beste van maken”, zo stelde Van Grieken zondagmiddag bij VTM.

Vlaams Belang kijkt vooruit. Want de generatie Van Grieken, met Janssens en de fractieleider in de Kamer Barbara Pas als trouwe luitenanten, wil absoluut uit het cordon weg, en voelt zich klaar om mee te gaan regeren. Maar tegelijk zijn Van Grieken en co realistisch genoeg om daarbij in de eerste plaats te mikken op het gemeentelijk niveau, eerder dan de Vlaamse, laat staan de federale regering.

Bart De Wever en Tom Van Grieken
Bart De Wever (N-VA) en Tom Van Grieken (Vlaams Belang): in 2024 samen in een aantel gemeenten gaan besturen?

Vlaams Belang: “We mikken op 2024”

Daarbij gaat het niet over het hier en nu. “Wij hebben geen enkele ambitie om nu te gaan ‘inbreken’, zoals sommigen opperden over het Antwerpse stadsbestuur. Dat leidt tot chaos en onstabiele constructies. Neen, wij mikken op 2024”, zo is binnen Vlaams Belang te horen.

De combinatie van N-VA aangevuld met Vlaams Belang heeft in een pak gemeenten vandaag makkelijk een meerderheid. Zo is in de gordel van gemeenten in de Antwerpse rand een hele reeks combinaties N-VA-VB mogelijk. Nu De Wever al een paar weken aantoont dat onderhandelen met Vlaams Belang kan, zal het in 2024 veel moeilijker worden voor de N-VA om haar lokale burgemeesters te verbieden om met het Belang in zee te gaan. “We zijn ons zeer bewust van die opportuniteit”, klinkt het bij Vlaams Belang.

In 2018 sneuvelde het cordon expliciet niet op gemeentelijk vlak. N-VA mag dan sinds haar stichting dat fameuze cordon sanitaire niet aanvaarden, in praktijk hebben ze nog geen enkele keer een bestuur opgezet met Vlaams Belang. De facto is er vanuit de partijtop ook altijd stevige druk op de lokale afdelingen gelegd om geen enkele coalitie in de gemeenten te maken met extreemrechts.

De symboliek van Ninove

In 2018 was er zo de symbolische discussie in Ninove, waar Guy D’Haeseleer met z’n lokaal afkooksel van Vlaams Belang, Forza Ninove, een verpletterende kiesoverwinning haalde. De twee N-VA-gemeenteraadsleden hadden D’Haeseleer aan een meerderheid kunnen helpen, maar kozen met de steun van nationaal kopstuk Matthias Diependaele voor ‘oppositie’. Dat was een beetje semantiek: N-VA zat met z’n twee gemeenteraadsleden gewoon ‘op de wip’, zoals dat heet: ze konden ofwel Vlaams Belang ofwel een bonte coalitie onder leiding van de zittende burgemeester in het zadel helpen. Uiteindelijk stapte één N-VA’er mee met die laatste coalitie, officieel tegen z’n partij in. In praktijk een handigheidje dat maakte dat N-VA niet diegene was die nu plots Vlaams Belang aan de macht had geholpen.

Maar dat moet dus anders in 2024. Alleen is de kans veel groter dat het Vlaams Belang meegenomen wordt in gemeenten waar N-VA groot is, dan dat het omgekeerd gebeurt. En op dat moment valt zeker niet uit te sluiten dat ook lokale politici van CD&V en Open Vld zich laten verleiden: het cordon doorbreken, zou plots in veel gemeenten allerlei andere coalities mogelijk maken, waarbij het Belang de lat niet al te hoog zal leggen.

En het moge duidelijk zijn: hoe langer Vlaams Belang nu blijft mee rondjes rijden met De Wever, en mee aan teksten met de N-VA kan schrijven, hoe groter de kans dat bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen iets mogelijk wordt.

Manier waarop mislukking bij de Vlaamse regeringsvorming in de markt gezet wordt is bijzonder belangrijk

Dus uiteraard wordt straks de manier waarop een mislukking bij de Vlaamse regeringsvorming in de markt gezet wordt ook bijzonder belangrijk. Ook daar toonde 2018 hoe het misschien beter niet verloopt. In Ninove reageerde D’Haeseleer razend, en verweet de lokale N-VA “verraad”, en stelde dat het “om de poen te doen was”. Niet meteen de manier om binnen vijf jaar wél een coalitie te maken.

Maar anderzijds wil Vlaams Belang ook absoluut niet de zwarte piet krijgen bij het afspringen van gesprekken met de N-VA. Voor beide partijen zou het handig zijn als een derde partij de zaak opblaast, liefst na een ‘redelijk’ voorstel van N-VA en Vlaams Belang. Het verklaart meteen waarom De Wever en Van Grieken aan teksten werken: dan kan zwart op wit worden aangetoond dat er niets extreem zit aan de plannen van beiden.

Meer