VK blokkeert bestelling van 300 tot 600 miljoen euro bij FN Herstal

“Dit is niet houdbaar”, zegt een hoge regeringsbron in Vivaldi. Een bestelling bij de Waalse wapenfabrikant FN Herstal ter waarde van 300 tot zelfs 600 miljoen euro aan machinegeweren dreigt geschrapt te worden, door de Britten. De spanning loopt namelijk bijzonder hoog op over de export van een hogedrukpers, van het gespecialiseerde Antwerpse bedrijf EPSI. Het Britse leger heeft zo’n isostatische pers nodig om haar nucleair arsenaal te onderhouden. “Die zijn uniek in de wereld”, is te horen binnen de federale ploeg. Maar daar weigert Ecolo nu al weken om de export goed te keuren, tot grote frustratie van de regeringspartners én de Britten zelf. “Dit kan echt niet meer, we willen onze eigen bondgenoten binnen de NAVO niet eens bevoorraden?”

In het nieuws: De Britten dreigen een massieve bestelling te schrappen.

De details: De Waalse overheid, met PS, MR en Ecolo als aandeelhouders via de Waalse regering, is 100 procent eigenaar van FN Herstal. Dat dreigt nu een heel heftige prijs te betalen.

“Er is in Luik, bij FN Herstal, al voor meer dan 50 miljoen euro aan investeringen gedaan, net om dat contract binnen te halen. Dan wordt het toch echt te gek voor woorden, dat men nu dat dreigt kwijt te spelen, door de absurde principes van de ecologisten?” Er klinken harde woorden in de hoogste kringen van Vivaldi, over de houding van één coalitiepartner.
Want op 8 november, net toen ook beslist werd om toch minister Hadja Lahbib naar Qatar te laten gaan om een “signaal” te geven, blokkeerde de kern wel over een ander dossier: de levering van een isostatische pers aan het Verenigd Koninkrijk, om nucleair materiaal te behandelen.
“Het ene had werkelijk niets met het andere te maken, maar bij Ecolo hebben ze die verhalen aan elkaar gelinkt, als zou dat nodig geweest zijn om te ‘compenseren’ voor dat bezoek aan Qatar, dat de groenen ook eigenlijk niet wilden. De waarheid is dat zij vervolgens dat nieuws gelekt hebben”, zo is een versie die binnen de regering te horen is.
Vorige week lekte zo een deel van een dossier dat als “hoogst gevoelige militaire informatie” geklasseerd werd. Dat leidde tot grote discussies in de kern, waarbij beschuldigend met de vinger naar MR-vicepremier David Clarinval werd gewezen. Maar de who-done-it gaat verder. En de frustraties worden dieper, net als de diplomatieke rel die dreigt.
Want de Britten zijn bijzonder in hun wiek geschoten over de gang van zaken. Alles draait daarbij rond het Antwerps-Amerikaanse bedrijf EPSI, gespecialiseerd in een bepaald soort persen, voor nucleair gebruik dus ook. Dat houdt zogenaamd ‘dual use’ in, zowel civiel als militair. En het Britse leger wil zo’n pers om haar militair nucleair arsenaal te kunnen onderhouden.

The Big Picture: De historische communautaire rollen draaien om, over wapenleveringen.

Door de Brexit moet men voortaan voor uitvoer naar het VK met exportvergunningen werken. Al jaar en dag zijn de militaire exportvergunningen regionale materie, net omdat destijds de Waalse wapenindustrie geen Vlaamse gewetensproblemen op federaal niveau meer wilde tegenkomen. Die communautarisering van de exportvergunningen kwam er na de val van de regering Martens VIII, in 1991, net over het exporteren van wapens van FN Herstal naar Saoedi-Arabië. Zowel de Volksunie als de SP (nu Vooruit) weigerden dat te tekenen.
Nu draaien de historische rollen om. Want het is Vlaanderen dat zonder problemen een exportvergunning gaf aan EPSI, maar federaal stokt het, door Franstalige gewetensproblemen.
Omdat het om nucleair materiaal gaat, is namelijk ook een federale commisie, de CANVEK, mee bevoegd. Voluit gaat het om de Commissie voor Advies voor de niet-verspreiding van kernwapens. Daarin zitten een hele reeks ministers, zowel Economie, als Defensie, en Volksgezondheid, maar ook Buitenlandse Zaken. En Energie, met groene minister Tinne Van der Straeten (Groen).
“Die ging op de rem staan, omdat er een wet uit 1981 bestaat die zegt dat we geen nucleair materiaal kunnen verkopen aan landen die kernwapens hebben. In 2010 heeft Paul Magnette (PS) die wet nog laten herzien, maar de groenen liggen toch dwars, op basis van die teksten”, zo duidt een diplomatieke bron.
“Maar dit is hallucinant. We zitten dus met bondgenoten binnen de NAVO én de context van een enorm conflict aan de grenzen van Europa. En nu gaat Ecolo dus even zeggen dat we geen wapens mogen leveren, aan een eigen NAVO-partner?”, is binnen Vivaldi te horen.
De druk komt daarmee steeds meer te liggen op Ecolo. Want die zitten ook in de Waalse regering, en die speelt een niet onbelangrijke rol in het geheel: ze zijn de enige aandeelhouder van FN Herstal. Ecolo heeft in dit dossier dus hoe dan ook twee petjes op, en het valt moeilijker uit te leggen dat een rel met het VK mogelijks banen in Luik zal kosten, dan dat het een Vlaams bedrijf schade berokkent.
Ook in diplomatieke kringen is de kritiek op de groene houding groot. “Dit is naïef gedrag tot en met. Het doet denken aan de Canadezen tegen België: je kan wel mooie voornemens hebben, maar zo win je wel niet”, zo stelt een hoge diplomaat.
Bij Ecolo, die met vicepremier Georges Gilkinet mee aan tafel zat bij de CANVEK, weigert men verdere toelichting: “De minister was erg verbolgen, omdat het over een militair geheim ging. Hij vond het ongehoord, en een ernstige fout, dat hierover werd gelekt”, zo verklaarde een woordvoerder. Ook ESPI wou geen verdere commentaar geven over de situatie.

Ondertussen in Doha: De Qatari sussen, de Duivels winnen, en Lahbib krijgt naar eigen zeggen gedaan waarvoor ze kwam: “Ik heb een goal gescoord hier, de Duivels ook”.

Een groepsfoto op de trappen van de residentie van de Belgische ambassadeur, met de minister van Buitenlandse Zaken in een gepersonaliseerd truitje van de Rode Duivels, met achterop haar naam: “Lahbib”. En stoere woorden: “Natuurlijk gaan we winnen, ik ben hier niet voor niets gekomen”, zo stelt de minister. En nog: “Wij hebben gescoord, het is nu aan de Duivels om te scoren”.
Want dat het nodig was, volgens Lahbib, om naar Qatar af te reizen, en de eerste match van de Rode Duivels mee te pikken op het omstreden WK, was wel duidelijk: “Ik heb het gevoel dat ze ons nodig hadden, want voetbal moet niet over politiek gaan, maar iemand moest wel de nodige duidelijke boodschappen komen geven”, zo zegt ze.
De minister was naar eigen zeggen “triest” over de woorden van Jan Vertonghen, de ouderdomsdeken van de Rode Duivels, die gezegd had “schrik had om vrijuit te spreken”. “Dat een speler van zo’n kaliber, met zo’n palmares, zich niet kan uitspreken, terwijl hij een rolmodel is voor jongeren, en het gaat om universele waarden als rechten van de mens, daar stel je je toch vragen bij.”, zo stelde Lahbib op de ambassade.

Wat is er gezegd: Moeilijk te achterhalen, maar volgens Lahbib was het “constructief”.

En dus stond er wel wat op het spel, voor haar ontmoeting met Mohammed bin Abdulrahman Al Thani van Qatar, de vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken, en broer van de emir en grote baas van Qatar. Voorbereidende signalen via de ambassade in Doha beloofden bovendien niet veel goeds: de Qatari zitten echt niet meer te wachten op een zoveelste show van een Europees land, die hen op de vinger komt tikken, was de boodschap.
Maar kijk: Lahbib pakte het handig aan, legde vooraf geen ronkende verklaringen af, en hield, al dan niet op vraag van de Qatari, de pers ook bijzonder ver van de eigenlijke ontmoeting.
In de debriefing aan de pers achteraf sprak Lahbib van een “groot succes” en het feit dat zij “haar job had gedaan, en dus goals gescoord”. Want de broer van de emir had haar op een speciale plek ontvangen, een historische site, waar de toeters en bellen werden bovengehaald.
Maar bovendien bleken de Qatari allerlei cijfers en data boven te halen, om hun case te maken. Daarbij ging het van homorechten (mannen mogen samen hotelkamers huren) waarvan men stelde dat “nog niemand terecht gesteld is omdat hij homo is, in Qatar”, maar ook de rechten van buitenlandse arbeiders die veel versoepeld zijn: meer dan 300.000 van hen reizen nu per jaar vlot naar huis en terug.
“Dit land zit volop in transitie, ze moeten ook vechten tegen oude gedachten en mentaliteiten. Maar de cijfers liegen niet”, zo stelde Lahbib. “Opgroeien doet pijn, maar het gaat in de juiste richting”, was de boutade.
Daarbij onderstreepte de minister dat het hier “toch om één van de meer progressieve landen in de regio gaat, dat bovendien een belangrijke partner is”. “Ze praten met Iran, ze praten met het regime in Kaboel. Als we hier de deur toedoen, dan gaat plots wel heel veel dicht.” Waarbij Lahbib ook de vraag stelde aan haar evenknie of Qatar “zich dat WK nu niet betreurt met alle kritiek”.
Maar daar zouden de Qatari wel ontkennend op geantwoord hebben: ze zouden het zo opnieuw doen, ondanks alle uitdagingen. “Maar in de regio wordt wel gekeken naar die kritiek, naar die bashing. Want een feit is: de hervormingen die ze hier gedaan hebben doen ze nergens anders in de regio, dat moeten we vaststellen. Het gaat vooruit, en het moet verder gaan. Dat is de boodschap. Niet: ‘we zijn ver van het doel’, maar ‘Rome is niet in één dag gebouwd’.”
Of Ecolo met die samenvatting nu voldoende zou hebben, wilde de meegereisde pers weten. “Kijk, die beslissing om te komen, is genomen met hen aan tafel. Ik heb echt mijn rol gespeeld, tot op het laatst gewacht om zeker met de juiste mensen bilaterale ontmoetingen te hebben. En het was een positief onthaal, met geen enkel taboe.”

Opvallend: Toch een ‘gele kaart’, maar dan voor de FIFA.

Iemand moest dan toch een paar ferme tikken krijgen van Vivaldi in Qatar, en dat bleek meer de FIFA dan de Qatari zelf. Want die laatsten zouden informeel ook hebben aangegeven aan Lahbib allemaal niet zo “opgezet” te zijn met de harde houding van de Internationale Voetbalbond over onder meer de OneLove-armband. “Onnodige polemiek”, zou dat volgens hen zijn.
Zo kwam dus FIFA-baas Gianni Infantino in het vizier, die aanwezig was op de match België-Canada. Lahbib had nog een actie in haar mouw zitten, of beter op haar mouw: onder haar jas had ze opnieuw haar truitje van de Rode Duivels aangetrokken, met daarop dan de omstreden OneLove-armband.
Tijdens de match trok ze haar vestje uit, en stond ze dus plots op twee zitjes van Infantino met de bewuste band die hij verboden had. Dat tot ontzetting van enkele Qatari, die kwamen vragen aan een meegereisde RTBF-journalist “of die vrouw wel goed besefte wat ze aan het doen was”. Dat het een Belgische minister was, bleek hen niet meteen te sussen in hun ongerustheid: toch veelzeggend over wat voor autoritaire staat Qatar blijft.
Dat de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser enkele uren eerder hetzelfde had gedaan, het mocht voor de Belgen dan weer de pret niet bederven: de Duitse zat bovendien ook in de tribune met Infantino. Lahbib ging bij hem verhaal halen, over waarom de FIFA-baas het in godsnaam nodig had gevonden om die armband te verbieden. We weten niet 100 procent hoe het gesprek liep, omdat we enkel de versie van Lahbib kennen, maar de lichaamstaal sprak boekdelen: het was zelden ijziger in de woestijn.
“Hij heeft me uitgelegd waarom hij die armband heeft verboden, volgens de regels van de FIFA. Maar die regels gelden niet in de tribune, en ik heb mijn vest uitgedaan en hem mijn OneLove-armband getoond. Ik vertelde dan dat dat een duidelijke boodschap was, dat België durft te communiceren. Ik weet dat Eden Hazard hem wilde dragen, dat ik een woordvoerder ben in de tribunes van hen, een boodschapper die dit signaal wél kan brengen”, zo stelde ze.

Wat we meenemen uit Qatar: Lahbib straalt van zelfvertrouwen. Gevleide winst, net zoals de Rode Duivels.

Zelden hebben we voetbalmatchen meegemaakt zoals gisteren in het Ahmed Ben Ali-stadion, waar het bij momenten muisstil werd: de toeschouwers zijn gewoon zo weinig opgewonden dat een enkele Belgische fan, die Martinez toeschreeuwde om Carrasco te vervangen, gewoon over de tribunes schalde. Om maar te zeggen: het is geen kennerspubliek of een enthousiaste bende, daar in Qatar. Het leek wel alsof de Duivels hun niveau daaraan prompt hadden aangepast: het was bij momenten echt niet om aan te zien. De winst viel alsnog in de schoot, niet geheel verdiend.
Zo vertrekt ook Lahbib met een zekere euforie uit Qatar. Haar assertiviteit viel op: op een paar maanden is ze zichtbaar gegroeid in haar rol. “Ik denk dat de gesprekken met de Qatari oprecht waren. En dat ze het bij de FIFA verstaan hebben. Ik heb m’n job gedaan”, vatte ze het blitzbezoek wel erg zelfbevestigend samen.
Daarbij maakte ze optimaal gebruik van haar kans om zich dankzij de Rode Duivels in de kijker te zetten, nadat de premier en de koning bedankten voor te veel eer voor de Qatari. In Franstalige België haalde ze de journaals zonder problemen. En ook op sociale media kreeg ze breed lof toegezwaaid voor haar “moedige actie”.
Een broodnodige herinnering aan potentiële Franstalige kiezers dat de voormalige tv-ster tegenwoordig België op de wereldkaart moet zetten. Een volgende kans volgt zonder twijfel, wanneer Lahbib en premier De Coo nu eens eindelijk de wel al heel lang uitgestelde trip naar Kyiv aanvatten: dat kan niet lang meer op zich laten wachten.

Genoteerd: Cd&v gooit de ruiten van De Croo in over de begroting en de btw-verlaging.

Genoeg theater rond de begroting, zo lijkt cd&v-kamerfractieleider Servais Verherstraten gedacht te hebben. De begrotingsspecialist ontdeed in de Kamercommissie Financiën zo wel een beetje de keizer zijn kleren: “De btw-verlagaing op energie zal volgend jaar niet budgetneutraal zijn”, zo stelde hij zonder omwegen. En meer: die oefening wordt in de toekomst ook niet per se “budgetneutraal”, maar eerder een taxcut.
Dat lieten in de wandelgangen de socialisten en groenen al uitgebreid verstaan, maar Verherstraeten is de eerste belangrijke speler binnen de meerderheid die openlijk de ballon doorprikt.
Een week geleden liet premier De Croo in de Kamer niet na meermaals te hameren op die ‘budgetneutraliteit’ rond de btw-verlaging. Quod non dus, volgens eigenlijk al zijn coalitiepartners. Dat is meteen pijnlijk voor Open Vld, omdat uiteindelijk net over die discussie hun staatssecretaris Eva De Bleeker (Open Vld) moest opstappen.
Binnen de liberale partij zindert dat ontslag nog altijd na: zeker omdat ze gold als een absolute getrouwe van Lachaert die haar “een vriendin” noemde.
Ten gronde zullen de liberalen in cd&v nochtans een bondgenoot vinden: ook cd&v wil eigenlijk in 2023 al beginnen met geleidelijk de accijnzen te verhogen, om een andere inkomstenbron aan te boren, ter vervanging van de verlaagde btw.

Ook meegeven: De onderhandelingen met Engie blijven stroppen. De MR gaat dan maar doodleuk een wisselmeerderheid zoeken.

“Het zit gewoon muurvast, en blijkbaar lijkt dat niemand te deren. Maar we gaan wel in de blessuretijd zo”. Aan het woord is een vicepremier over de onderhandelingen rond de verlenging van de levensduur van Doel 4 en Tihange 3. Daarover is dus wel ongerustheid, omdat het maar niet vooruit gaat.
De gesprekken worden gevoerd door het duo van de premier Alexander De Croo (Open Vld) en Tinne Van der Straeten (Groen), de minister van Energie. Maar dat levert niet echt vorderingen op, ondanks een indrukwekkend en vermoedelijk zeer duur team van onderhandelaars dat Vivaldi bijstaat: adviseurs en zakenadvocaten van Eubelius, Clifford Chance en Lazard. Volgens verschillende bronnen speelt Engie het “keihard”.
Op het kabinet van Van der Straeten verloor men volgens La Libre een belangrijke pion: de adjunct-kabinetschef en man van het nucleaire dossier Carl Malbrain is eind oktober met pensioen gegaan.
Bij de MR, waar men onophoudelijk campagne voert voor het openhouden van de kerncentrales, verliest de top elk geduld. Marie-Christine Marghem (MR), die zich meer als oppositielid dan als iemand van de meerderheid gedraagt, heeft een nieuwe zet bedacht: ze heeft een wetsvoorstel klaar om de kernuitstap via de Kamer tegen te houden. En dat liet ze ondertekenen door de N-VA, met Kamerleden Theo Francken en Bert Wollants.
Hoogst ongebruikelijk en ook van weinig tel voorlopig: ze heeft het voorstel nog niet ingediend. Het is een stok achter de deur, maar toch een zoveelste uitval, die van een Kamerlid ondertussen over het deloyale zit, qua houding. Bij N-VA wrijven ze zich in de handen: het is de zoveelste keer dat de MR hen op een gouden blaadje een podium biedt om ‘hun’ dossier, het terugdraaien van de kernuitstap, te kunnen scoren.