Vivaldi wil nog verder pensioenen uitbreiden: om rechts te lijmen, wil men "meewerkende echtgenotes van zelfstandigen" nu ook pensioenrechten geven, Open Vld steigert

Vivaldi houdt het tempo hoog: zondagmiddag komen de vicepremiers van de federale regering weer samen, om door te discussiëren over de pensioenen. Deze week kwam maar bitter weinig schot in de zaak: integendeel. Want aan de rechterkant wil men het debat opentrekken, verder dan de vier puntjes die premier Alexander De Croo (Open Vld) en minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) wilden regelen. Zo komen de bijzonder lage pensioenleeftijd van personeel bij Defensie en de NMBS op tafel. Maar laat dat nu net twee heilige huisjes zijn van PS- en Ecolo-ministers, waar niet aan geraakt mag worden. De linkerzijde kwam met een tegenzet: waarom niet toegang tot de pensioenen opengooien voor de meewerkende echtgenotes van zelfstandigen? “Op die manier wil men MR en cd&v lijmen”, zo is te horen. Bij Open Vld klinkt intern gemor: “De principes die destijds door Achiel Van Acker zijn uitgewerkt, ‘wie werkt, draagt bij aan zijn pensioenrechten’, worden uitgehold”, klinkt het scherp.

In het nieuws: Dit weekend moet Vivaldi weer aan de bak.

De details: De ‘zomeragenda’ van de federale regering blijft druk doorwerken, er resten nog een kleine veertien dagen.

“Uw Vivaldi-regering heeft de ambitie van een zomerakkoord intussen opgegeven, kortom quattro stagione senza l’estate, de vier seizoenen zonder de zomer. Vivaldi lanceert de tre stagione.” In zijn beste Italiaans lachte N-VA-fractieleider Peter De Roover gisteren met de ambities van de federale ploeg, in de Kamer. De oppositie moest daar alweer vaststellen dat Vivaldi-partijen elkaar voor de zoveelste keer openlijk in de haren vlogen, het leedvermaak richting Alexander De Croo was niet min.
Maar de premier gaf een minzame glimlach, bleef verder stoïcijns en herhaalde zijn mantra “dat wij met oplossingen komen”, en “dat is wat deze regering de afgelopen maanden al gedaan heeft”. Daarbij blijft ze de ambitie om voor 21 juli met nog een reeks beslissingen te komen én liefst nog een eerste begrotingscontrole. Plus een deal met Engie, die Tinne Van der Straeten (Groen), de energieminister, gisteren beloofde.
Daarbij ligt het dossier van de pensioenen bovenaan de stapel. Daarover waren deze week wel wat meetings op het kernkabinet, maar telkens duwde men niet door, en had men maar twee uur tijd om te vergaderen. De vaststelling daarbij: het water is héél, heel diep.
De strategie van de premier zelf, om in plaats van een grote hervorming maar met enkele punten te komen, wat hij met de PS en minister Lalieux zo uittekende, lijkt daarbij niet aanvaardbaar voor de eigen rechterflank in de regering: zowel de MR als cd&v, gevolgd dan door de eigen Open Vld, willen eigenlijk dat het debat breder wordt gevoerd. Het lijkt de enige manier om een akkoord te kunnen presenteren dat verdedigbaar is, als het over de betaalbaarheid van de pensioenen op lange termijn gaat.
Heel concreet legde de rechterflank een pijnpunt op tafel dat in vele rapporten over België terugkomt: de ambtenaren stoppen veel te vroeg met werken.
- Daarbij twee concrete symbooldossiers: de beroepsmilitairen bij Defensie, die op hun 56ste met pensioen moeten, ook de officieren, en het rijdend personeel van de NMBS, dat al op 55 jaar met pensioen gaat.
- Ter vergelijking: in Nederland zijn beroepsmilitairen tot hun 65ste in het leger, bijna tien jaar langer dan in België dus.
- In België is overigens al meer dan de helft van alle ambtenaren voor hun 60ste met pensioen, terwijl dat punt voor de privésector pas na 65 jaar bereikt wordt.
Gisteren kwam Eurostat met nieuwe, beschamende cijfers voor België: de gemiddelde loopbaan in dit land duurt 34 jaar, waarmee enkel Kroatië, Bulgarije, Griekenland, Italië en Roemenië nog slechter doen. Meteen hoeft men niet veel verder te zoeken, als men zich afvraagt waarom Nederland en de Scandinavische landen aan een werkzaamheidsgraad van 80 procent en meer zitten, en België tien procent lager hangt. In Nederland, nummer één in Europa, duurt de gemiddelde loopbaan ruim 42 jaar. Zweden, Denemarken, Finland, Estland en Duitsland vullen de top 6 aan in Europa: daar is men net iets minder dan 40 jaar aan de slag.
Die (noodzakelijke) verschuiving, waarbij meer Belgen langer aan de slag zouden blijven, wordt door elke binnen- en buitenlandse specialist aangeraden, om de structurele problemen van betaalbaarheid op lange termijn op te lossen. Maar die lijnen zijn dus nauwelijks terug te vinden, in wat voorlopig uitlekte.
Want zowel Ludivine Dedonder (PS) op Defensie als Georges Gilkinet (Ecolo) op de NMBS zitten allerminst te springen om die boodschap van ‘langer werken’ te verkondigen aan ‘hun’ mensen. Dedonder slaagde erin om een serieuze loonsverhoging te bekomen, en dankzij de internationale context was België verplicht om de budgetten voor Defensie fors te verhogen: de ruimte zou er zijn, en het langer in het leger houden van beroepsmilitairen zou de expertise verhogen.
Voor Gilkinet geldt dan weer dat hij nog forse besparingen zal moeten vinden op zijn NMBS, waarvan niemand weet hoe hij dat gaat doen. Maar vaststelling is dat beide instellingen schreeuwen om meer personeel, in een al moeilijke jobmarkt: langer het huidige personeel aan de slag houden zou daarbij niet zo gek zijn.

Wat speelt: De linkerkant gooit een aanlokkelijk idee op tafel, voor MR en cd&v: de meewerkende echtgenotes van zelfstandigen in het pensioenstelsel opnemen.

Als het over “een bredere deal” gaat, kan de logica ook worden omgekeerd: waarom niet net meer mensen uiteindelijk een pensioen geven vanuit de overheid? En feit blijft dat Vivaldi iets wilde doen om “de discriminatie tussen mannen en vrouwen” in de pensioenen weg te werken. In die logica kwam het voorstel op tafel om ook de meewerkende echtgenotes van zelfstandigen in de pensioensystemen op te nemen.
Daar heeft men bij de MR en cd&v wel oren naar: organisaties als OKRA, de christelijke seniorenbeweging, pleitten er al langer voor dat vrouwen van boeren en kleine ondernemers, die jarenlang meewerkten in de zaak, en dus in feite ook ‘zelfstandige’ waren, ook pensioenrechten zouden krijgen. Vanuit de Kamerfractie van cd&v duwt men op dat dossier.
Daarbij zou een “verklaring op eer” volstaan, van de vrouwen, dat ze wel degelijk meewerkten met hun man. Dat daarbij dan geen pensioenrechten werden opgebouwd, omdat het eigenlijk om zwartwerk ging, daarvoor knijpt de overheid een oogje dicht.
“Dat systeem is te gek voor woorden. Dan gaan we de fundamentele principes van ons pensioenstelsel ondergraven. ‘Wie werkt en wie bijdraagt, creëert rechten’, was het idee waarmee Achiel Van Acker, voormalig socialistisch premier, in 1944 de hoeksteen legde voor ons huidige systeem. Gaan we dat nu onderuit halen en zomaar mensen toevoegen aan dat systeem?”, zo klinkt bij Open Vld in de wandelgangen.
Daarbij wijst men op de dubbele houding van cd&v: “Die is in de regering enerzijds bezig over de betaalbaarheid van het systeem, maar anderzijds wil ze wél dit soort ideeën ingang laten vinden? Wat is het nu?”
“De werkzaamheidsgraad wordt absoluut niet opgevoerd met zo’n voorstel. Integendeel: we zijn een gat aan het slaan dat zo groot wordt dat je de randen zelfs niet meer kan zien“, zo is bij een insider te horen.

De essentie: Veel ruis dus, maar in essentie blijft het gaan over hoeveel jaar effectief gewerkt moet worden, voor men recht heeft op een minimumpensioen.

Over één aspect is de regering het al lang eens: hoe men meer geld gaat uitgeven aan de zogenaamde ‘pensioenbonus’. Dat is een stimulus voor mensen die na vervroegd pensioen toch nog twee derde doorwerken: die zou tot 500 euro netto per extra gewerkt jaar bedragen, voor werknemers, ambtenaren én zelfstandigen.
Tot zover de consensus. Voor de premier is het nu, met de drang om meer elementen toe te voegen aan het potentieel akkoord, een moeilijke afweging: een ‘grotere deal’ krijgt straks ongetwijfeld veel meer lof, van de buitenwereld. Dan kan Vivaldi zeggen dat het “echt hervormt”.
Maar het risico dat die deal er nooit komt, is veel groter: de PS onderhandelt vanuit een zetel, omdat haar grote trofee, het minimumpensioen op 1.500 euro, er al lang door is. “Deals maken, gelijk wat dan het resultaat is, goed of slecht, het wordt na een tijd de ziekte van elke premier“, zo zucht een lid van het kernkabinet, die vreest dat het toch maar een minimalistisch scenario zal zijn.
Want het manoeuvre van de ambtenarenpensioenen, en zelfs het voorstel rond de meewerkende echtgenotes van zelfstandigen: het lijken rookgordijnen, om toch maar de echte discussie te kunnen lijmen. Die draait nog steeds rond de vraag over wie toegang krijgt tot dat fameuze minimumpensioen van 1.500 euro, en dus de vraag wie in aanmerking komt voor de term “effectieve tewerkstelling”. Daarbij blijft de discussie onbeslecht.
Overigens is door de inflatie dat symboolbedrag, dat dateert van 2020, vandaag al helemaal niet meer zo spectaculair: de socialisten zien hun ‘grote trofee’ elke dag een beetje meer wegsmelten. Maar of dat hen tot grote toegevingen zal doen bewegen, is maar zeer de vraag.
“De premier werkt hard, vooral via bilaterale contanten, om iedereen bij elkaar te brengen. De vraag is of er tegen zondag meer bereidheid is om naar een akkoord te gaan. Het moet op het eind toch allemaal nog uit te leggen zijn”, zo klinkt bij een betrokkene.

Genoteerd: De PS bezweert andermaal: “Handen af van onze index.”

Het leek wel een vakbondsmeeting, gisteren in de Kamer. En deze keer, opvallend, niet van PDVA-PTB, maar wel van Vooruit en de PS. Die trokken gisteren fel van leer tegen het voorstel van het VBO, de werkgeversorganisatie, om net als in buurland Luxemburg de stijgingen van de index één tot twee jaar uit te stellen. Daar voerde een paars-groen kabinet die maatregel door, Pieter Timmermans, de VBO-baas, wil dat hier ook.
“Toen de bedrijven recordwinsten maakten, werd dat geld aan de beleggers en aan de aandeelhouders gegeven. Maar nu de prijzen stijgen, geven de bedrijven niet thuis”, zo stelde Anja Vanrobaeys (Vooruit) ferm.
Maar in decibels ging Christophe Lacroix (PS) over alles en iedereen: “Sinds de Zweedse regering zijn de tijden veranderd: het is gedaan naar de pijpen te dansen van het patronaat, met socialisten in de regering. Het groot feest van het VBO, dat van de Zweedse regering een indexsprong kreeg, is voorbij!”
Vervolgens mocht Pierre-Yves Dermagne, de PS-vicepremier en minister van Werk antwoorden. Daarbij herhaalde ook hij de slogan, zowel in het Frans als in het Nederlands: “Wij zullen niet raken aan de automatische indexering van de lonen!”, onder luid applaus en gejoel van Vooruit, PS, Groen en Ecolo, maar ook PVDA. De banken van Open Vld en MR zaten er wat beduusd bij, bij N-VA pookte men de PS nog wat verder op.

Andermaal: Rood versus blauw.

Ook de Vlaamse socialisten hadden gisteren zelf nog een nummertje te goed in de Kamer. Daar lieten ze zich erg opvallen over de fiscale hervormingen. Joris Vandenbroucke (Vooruit) herhaalde zijn pleidooi van op sociale media, en viel de MR en Georges-Louis Bouchez frontaal aan.
“Wij weten wat ons te doen staat en dat is de belastingen op arbeid eindelijk verlagen om de koopkracht te versterken. (…) De tijd van studeren en profileren is voorbij. Het is tijd om te regeren en om samen beslissingen te nemen, mijnheer de premier. Zo niet is deze regering geen haar beter dan de Zweedse regering, die werd geleid door MR en N-VA”, zo stelde hij.
Opvallend: in de Kamer was eigenlijk geen enkele Vivaldi-partij tegen de op komst zijnde hervormingsplannen (die minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) nog moet voorstellen) en de conclusies van professor Marc Delanote (Ugent) op zich. Ook de MR en Open Vld toonden zich plots veel gematigder dan hun partijvoorzitters, die de afgelopen dagen felle kritiek hadden op het expertenrapport van Delanote. Maar kijk: de professor had blijkbaar een meeting met Bouchez. “Bijgepraat en plooien gladgestreken”, zo tweette Delanote bij een selfie met de MR-voorzitter.
Voor de oppositie waren de woorden van Vandenbroucke uiteraard wél een geschenk, om nog eens uit te halen naar de coalitie.
- “Wil u alstublieft uw belastingschalen indexeren, zoals de experten ook suggereerden? Daar hebt u geen belastinghervorming voor nodig, maar zo kan de Vlaamse middenklasse eindelijk ook koopkrachtverhoging krijgen. Weet u wat u dan doet? U doet dan wat Vandenbroucke vroeg. Regeren”, zo stelde Peter De Roover (N-VA).
- “De gevolgen van deze regering, met ook blauwe, groene en rode partijen, voor de hardwerkende Vlamingen zijn duidelijk. We zullen ons blauw blijven betalen aan nieuwe belastingen, we zullen ons groen blijven ergeren aan nieuwe ecologische pestmaatregelen en we zullen ons rood blijven opwinden over de onophoudelijke instroom door de massamigratie”, zo zei Wouter Vermeersch (Vlaams Belang).
- “De realiteit van ons fiscaal systeem is dat de allerrijksten vandaag weg komen met nul belastingen op hun fortuin: De familie Wittouck, 10,8 miljard, nul belastingen, de familie Van Damme, 10,5 miljard, nul belastingen, de familie Frère, 6,9 miljard, nul euro belastingen, de familie de Spoelberch, 6,8 miljard, nul euro belastingen. Wanneer doet u daar iets aan”, zo sneerde Marco Van Hees (PVDA).

Hard tegen onzacht: Een verbale boksmatch over het verdrag met Iran.

“Ons land heeft van niemand lessen te krijgen als het gaat over de opsporing, inbeschuldigingstelling, veroordeling en gevangenzetting van terroristen, zelfs als het diplomaten zijn.” Met dat harde statement ging premier Alexander De Croo (Open Vld) in de Kamer de kwestie helemaal niet uit de weg.
Alles draait daarbij rond een verdrag dat België wil afsluiten met Iran, om gevangenen uit te kunnen wisselen. Dat zet de deur open om een ngo-medewerker, Olivier Vandecasteele, een Belg die al maanden in een Iraanse cel zit en wiens toestand ernstig is, terug naar hier te halen.
Maar het verdrag is omstreden, omdat het ook de mogelijkheid geeft om Assadollah Assadi, een hier veroordeelde terrorist, terug naar Iran te sturen. Onder meer het Amerikaanse State Departement gaf kritiek op die mogelijke ruil, net als Amnesty International.
De N-VA voert al dagen harde oppositie in het dossier, en achter de schermen doen haar Parlementsleden hun uiterste best om het ook internationaal aan te wakkeren. Vervolgens ging Peter De Roover in de Kamer de premier bevragen over “internationale reputatieschade”. “Mensenrechtenorganisaties, gewezen rechters van Europese en internationale hoven, academici, gewezen ministers van diverse Europese en West-Europese landen en zelfs het State Department … U hebt het wereldnieuws afgelopen week gehaald.”
Maar De Croo was even scherp: “Ik heb u de voorbije twee dagen vaak gehoord. Eén vraag bent u echter steeds uit de weg gegaan. Wat is uw boodschap aan de heer Vandecasteele? Aan zijn familie? Wat is uw oplossing voor Belgen die onschuldig in het buitenland in de gevangenis zitten? Mijn boodschap aan landgenoten die in het buitenland in de problemen zitten: we laten hen niet in de steek.”
Waarop De Roover nog eens de grote woorden bovenhaalde: “Wanneer u Amerika vraagt zich niet te moeien met onze zaken over internationaal terrorisme, zeg ik u: u staat aan de verkeerde kant van de geschiedenis.”

Genoteerd: Inflatie is een zege voor de overheid, zoveel is nu wel duidelijk.

Wie schulden heeft, liefst veel, profiteert bij geldontwaarding: de reële schuld verdampt immers zienderogen. In die zin is de huidige periode van inflatiecijfers die tegen de 10 procent pieken, een godsgeschenk voor elke overheid die schulden heeft: in België dus iedereen.
Maar er is meer aan de hand, voor de deelstaten. Want Vlaanderen, Brussel en Wallonië hangen voor een groot deel af van de dotaties, die ze krijgen via de Financieringswet en dus de federale overheid: die lopen mee met de index.
Het effect op de inkomsten van die overheden is er dus veel vroeger in Vlaanderen en Wallonië, dan voor de federale overheid, die wat achter loopt, via belastingen. Al is ook daar een groot effect merkbaar: op de accijnzen aan de pomp en ook de belastingen (via de schijven) zijn er allerlei positieve effecten door de inflatie op de inkomsten. Alleen zijn ook de uitgaven, door onder meer de koopkrachtmaatregelen, navenant.
Hoe dan ook: voor Vlaanderen geldt dus dat er een “zeer significant effect is” op de begroting, zo concludeert de SERV, de Sociaal Economische Raad van Vlaanderen.
Die berekende dat er weliswaar 2,4 miljard meer uitgaven zijn door inflatie voor de Vlaamse begroting, maar ook dat er zo’n 3,6 miljard meer inkomsten zijn in 2023, en 3,4 miljard in 2024.
Dat betekent dat de regering van minister-president Jan Jambon (N-VA) in 2024 wel heel dicht tegen een evenwicht komt, er zou nog zo’n 260 miljoen euro tekort zijn, zeker omdat ze in haar boekhouding de uitgaven van Oosterweel en andere grote bouwprojecten niet meeneemt.
Meteen is dus een evenwicht politiek weer realistisch, op het einde van de legislatuur. Tegenover een stuitend tekort op federaal niveau, zouden Jambon en co dus Vlaamse zwarte cijfers kunnen neerleggen: politiek gezien niet oninteressant, als men nog een “winnend verhaal” over die Vlaamse ploeg in de markt wil zetten.