Premier Alexander De Croo (Open Vld) die er zich persoonlijk mee moeide, Vincent Van Peteghem (cd&v) die dan toch mee de deal wilde maken, en een reeks telefoontjes tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en Sammy Mahdi (cd&v): na uren hoogspanning eindigde men toch met een deal over de auteursrechten. Vivaldi kan weer even verder. Maar de wettekst die daarbij gebaard werd, is de definitie van slecht bestuur: ze blinkt net uit in onduidelijkheid, en leidt straks geheid tot conflicten met de fiscus. Het is tekenend voor de federale ploeg: kicking the can down the road. Dat gevoel overheerst bij de regeringspartners, die nu maart als nieuwste groot moment hebben moeten aanduiden in de agenda: in de aanloop probeert premier Alexander De Croo (Open Vld) via bilaterales opnieuw wat hij in de zomer ook probeerde, de ploeg weer bijeen te krijgen. Maar met ook Engie die het blijft keihard spelen (de Belgische CEO Thierry Saegeman is aan een media-tournee bezig) is er weinig prettigs in het vooruitzicht. “De Croo heeft andermaal de meubelen gered. Maar er is iets gebroken in de ploeg”, zegt een insider.

In het nieuws: Dan toch de vredespijp over de auteursrechten.

De details: Vivaldi valt terug op een techniek die eerder ook in andere knelpunten werd gebruikt: de semantische mist. Enkel zo kon men een deal maken, en weer verder strompelen.

• “Restrictieve interpretatie”. Om die twee toverwoorden draaide het gisteren urenlang, binnen Vivaldi. Zouden de nieuwe wetteksten over de auteursrechten, die het fiscaal gunstregime verder aansnoeren, net voor het begin van volgend jaar, al dan niet op die strenge manier mogen geïnterpreteerd worden? In mensentaal: zouden beroepsgroepen, zoals met name de IT-sector en de architectuur – die de laatste jaren steeds meer van dat gunstregime gebruik gingen maken, hoewel het niet voor hen bedoeld was – dat nog kunnen doen? Of zou het door de fiscus ‘streng’ of “restrictief” geïnterpreteerd worden?
• Uiteindelijk kwam de verlossende zin, in een tussenkomst iets voor de middag in de Kamer, net na het marathondebat over de begroting. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) sprak er de volgende verlossende zin uit: “Ik kan bevestigen dat de woorden restrictieve interpretatie niet voorkomen in de memorie van toelichting van de wetteksten.”
• Meteen kon de MR een overwinning claimen. In de Kamer bedankte MR-fractieleider Benoît Biedboeuf de minister, via Twitter kraaide Georges-Louis Bouchez (MR) victorie: “Van Peteghem heeft bevestigd dat geen enkele sector van auteursrechten wordt uitgesloten en dat het ontwerp geen restrictieve interpretatie bevat. We verwijzen dus naar het gemeen en Europees recht zoals geïnterpreteerd door het Hof van Justitie. IT hoort erbij! Woord gehouden!“, zo rolden de uitroeptekens eruit.
• Of dat klopt, straks in de praktijk, is maar zeer de vraag. Want het akkoord heeft er op het gebied van fiscaliteit een klassiek boeltje van gemaakt, zo reageerde onder meer fiscalist Michel Maus. “Deze wetgeving blinkt uit in onduidelijkheid en werkt met zeer wazige kernbegrippen zoals exploitatie, eerlijke beroepsgebruiken, publieke mededeling, reproductie… Wat verstaat men daaronder?” En nog meer de essentie: “Deze nieuwe regeling zal tot tal van discussies leiden en is daardoor een schoolvoorbeeld van slechte wetgeving.”
• Want wat wél zwart op wit door de regering is gestemd en afgedrukt in het staatsblad: de begroting. En daarin is het haastwerk rond de auteursrechten gebruikt als sluitpost, om snel wat extra inkomsten binnen te rijven. Die belastingverhoging is ook voorzien in de tabellen: 37,5 miljoen euro extra inkomsten in 2023 voor Vivaldi en nog eens 75 miljoen in 2024.
• Daarbij duikt de vraag op, als het niet de IT-sector, de architecten en advocaten zijn die straks hun gunstregime dichtgetimmerd zien, wie dan wel? De oppositie haalde meermaals de penibele situatie aan van freelance journalisten, die ook gebruik maken van het systeem: worden zij straks het slachtoffer van het dealtje tussen MR en cd&v? Of slikt men dan toch weer een mindere inkomst voor de fiscus, op die post? Niemand die het weet: onzekerheid troef voor de sector.

De essentie: Vivaldi hangt nog maar aaneen met spuug en paktouw.

• Bronnen bevestigen dat het uiteindelijk de premier was, die met de nodige moeite toch MR én de partij van de vakminister, cd&v, kon tot rede brengen. Daarbij gingen ook telefoontjes heen en weer tussen de mannen achter de schermen: partijvoorzitters Bouchez en Mahdi, die het goed lijken te vinden met elkaar. Opvallend, want beide hebben niet gigantisch veel vrienden in de Wetstraat.
• De zaak werd ter elfder ure ontmijnd, maar zeker het feit dat een meerderheidspartij eerst wel openlijk tegen de eigen coalitie stemde, leidde tot een groeiend gevoel van op een zinkend schip te zitten, binnen de meerderheid. “Als het één keer gebeurt, en niemand kijkt er eigenlijk van op, wat is dan het volgende?”
• “De Croo heeft de meubelen nu andermaal gered, met hulp van de partijvoorzitters dan nog. Maar er is iets gebroken.” Uiteraard ontkennen de partijhoofdkwartieren daarbij on the record vandaag aan de kranten dat ze verkiezingen voorbereiden, maar onze bronnen blijven achter de schermen formeel: het plan B ligt klaar bij een aantal.
• Dat het bijzonder weinig elegante compromis gisteren uit de koker van Vivaldi rolde, uitgerekend op de fiscaliteit – waar minister van Peteghem nu al twee jaar meer ‘rechtvaardigheid’ en ‘meer logica’ en ‘minder koterijen’ predikt – moet tegelijk pijnlijk zijn voor de Oost-Vlaming. Want in plaats van de vereenvoudiging en hervorming die hij zo graag wil realiseren, komt er nu rechtsonzekerheid voor de 50.000 gebruikers van de regeling.
• Tegelijk moet gezegd dat het niet de minister van Financiën was, die deze aanpak wilde: Van Peteghem pleitte net ervoor om de auteursrechten mee te nemen in zijn grote fiscale hervorming, maar zag met lede ogen in oktober al hoe die eruit gehaald werden, om versneld door te voeren en de begroting toch een tikje te redden vanaf volgend jaar al.
• Met het compromis van gisteren gebruikte Vivaldi overigens een techniek die Bouchez wel vaker al prefereerde: in een patstelling terugvallen op vaagheid. Het schoolvoorbeeld is de kernuitstap, die bij de start van Vivaldi in 2020 opgenomen werd in het regeerakkoord en zo ook door zes coalitiepartners gelezen werd. Maar de MR bleef gebruik maken van de vaagheid in de tekst, om toch maar de voet tussen de deur te houden. De veranderde energiecontext in Europa deed vervolgens de rest: plots kreeg Bouchez zo een grote overwinning beet.
• Het is heus niet de enige vaagheid in het regeerakkoord, dat na meer dan een jaar patstelling over de regeringsvorming op amper 10 dagen werd uitonderhandeld, in een weinig sluitende tekst. Net dat leidt er vandaag toe dat de grote hervormingswerven open blijven staan: er is nooit een akkoord over gemaakt, en het dreigt er ook niet te komen. 80 procent werkzaamheidsgraad staat ingeschreven als het ultieme doel om ook het land financieel op orde te zetten. Maar in geen velden of wegen is er een route daarheen te bekennen.
• Alleen, andermaal schuiven daarvoor de deadlines op. Een poging van de premier om de pensioenen als thema nog in 2020 aan te snijden, onder grote druk van de Europese Commissie – die geen relancegeld dreigt uit te keren – eindigde op een sisser. En ook de fiscale hervorming durft Van Peteghem nu niet te lanceren. Over de arbeidsmarkt zwijgt men zelfs in alle talen. Alles is verschoven in de aanloop naar maart, naar de begrotingscontrole, zo blijkt.
• De Croo kwam gisteren op de kern namelijk een werkagenda overeen voor 2023, kwestie van de route toch wat uit te stippelen. Daarbij staan pensioenen, fiscaliteit en een budgettaire aanpassing wel op de agenda. Maar ook de kwestie van de btw-verlaging, de accijnzen en de sociale tarieven moet aangesneden worden om tegen die begrotingscontrole met concrete cijfers te kunnen werken: de fameuze struikelsteen waarover Eva De Bleeker (Open Vld) viel.
• “Men gaat weer werken met bilaterales, de premier zal net zoals in de zomer dus met iedereen eens een koffie gaan drinken. Leuk allemaal, maar wat heeft dat toen opgeleverd?”, zo zucht een hoofdrolspeler.

Opvallend: Groen dreigt met de stok, voor Engie. De PS deed het eerder al.

• Het openhouden van Doel 4 en Tihange 3 is een ander groot dossier dat De Croo en co echt heel graag hadden afgewerkt voor het eind van het jaar. Maar via zijn Belgische CEO Thierry Saegeman laat Engie weten dat het helemaal niet hoeft, op die deadline. De man is bezig aan een mediatoer: na de kranten deed hij gisteren de tv-studio’s aan om zijn uitgebreide eisenpakket nog eens te belichten. Dat jarenlang miljarden euro’s naar Parijs vloeiden, uit het Belgische wingewest, deed niets af aan de schaamteloosheid waarmee de federale regering openlijk werd afgedreigd, gisteren opnieuw in Terzake.  
• Uitgerekend Groen duwde gisteren wel het gaspedaal in op het dossier, en gaf Engie en Saegeman wat wederwoord. Hun minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) vormt het onderhandelingsduo, samen met premier De Croo. “Die verlenging willen wij er écht doorkrijgen”, zo stelde Vaneeckhout bij Villa Politica. Opvallend, want lang bewandelde Groen een heel andere koers, die opvallend gelijkliep met die van Engie.
• “Het zal met Engie zijn als het kan, en zonder als het moet. Er zijn scenario’s die dat mogelijk maken”, zo wees Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout naar een piste die PS-voorzitter Paul Magnette al weken geleden op tafel legde. Die stelde toen al heel expliciet om Engie gewoon te dwingen, via de Europese regels die zeggen dat overheden de bevoorradingszekerheid mogen inroepen om maatregelen op te leggen.
• “Dat is niet ons ideaal scenario. Want dat is juridisch nog nooit gedaan en je zit met een privébedrijf dat je dan tot bepaalde zaken moet gaan dwingen. Dus onze voorkeur is een onderhandelde oplossing. Maar dat is niet de enige piste”, zo dreigde nu ook Vaneeckhout.
• “Ik weet niet echt waarover hij het heeft”, zo stelde Saegeman bij Terzake als reactie. “Wij zijn vooral gericht om een oplossing te vinden en een akkoord te sluiten, zodat we dit heel hoofdstuk kunnen afsluiten en werken aan de toekomst”, draaide hij rond de pot.
• Ook Engie staat onder druk om de zaak af te ronden: op de beurs houdt men niet van de blijvende onzekerheid in het dossier. Het nucleaire is al lang geen core business meer van de Franse energiereus, maar de Belgische centrales bleven jarenlang bijzonder rendabel. Afwachten wat er nu uit de bus komt, en of dat voor 31 december haalbaar is.

Genoteerd: Nog een onprettig eindejaarsrapport.

• Mark Horton, de assistent-directeur van het IMF, het Internationaal Monetair Fonds, streek neer in Brussel, om daar het traditionele eindejaarsrapport van zijn organisatie te komen brengen. En dat leest enigszins voorspelbaar.
• Om te beginnen is het IMF meer pessimistisch dan de Nationale Bank, over volgend jaar: die laatste voorspelt voor volgend jaar wel 0,6 procent groei van het bbp, en een korte recessie in Q1. Het IMF ziet nauwelijks 0,2 procent groei voor heel het jaar, en toch een recessie die ze ‘mild’ noemt, maar die wat langer zal nazinderen in 2023.
• Horton dringt aan op (u raadt het vast) “ingrijpende hervormingen”. Die moeten er komen voor de verkiezingen van 2024. Want onder meer de ontsporende begroting baart het IMF zorgen. Bij het IMF gaan ze uit van een begrotingstekort dat in 2023 verder zou stijgen naar 5,5 procent, en ze stellen voor dat België daar 0,8 procent van afdoet, of een kleine 5 miljard euro aan besparingen of hervormingen. Het mikpunt moet, ook niet toevallig, net onder de 3 procent liggen, zo zegt het IMF. Net dat is ook het Europese plafond voor een begrotingstekort.
• Wel loven ze België over de aanpak van de energiecrisis, al moeten die maatregelen “tijdelijk zijn, en in 2024 uitdoven”.
• Daarnaast duwen ze op alle voorspelbare knoppen:
  • Ze drukken erop dat België één van de weinige landen is met een onbeperkte werkloosheidsuitkering in de tijd. Dat willen ze zien veranderen.
  • Daarnaast kijken ze naar de automatische index voor de vaste contracten. Die maatregel willen ze niet, zoals voorgaande jaren, afschaffen: ze zien ook de voordelen op een moment van grote inflatie. Maar ze willen de gezondheidsindex wel aanpassen, door onder meer de energieproducten gas, stookolie en elektriciteit eruit te halen, en zo geen al te grote stijgingen te krijgen. De redenering is dat ook benzine en diesel er nu al niet meer inzitten.

Gevolgd: Een stevige discussie over de manier waarop de Vlaamse regering met subsidies strooide.

• In het kader van het Europese relanceplan na de corona-crisis kwam de Vlaamse regering met het ‘Vlaams Veerkracht’-plan. Het ging uiteindelijk van 4,3 miljard euro uit om extra in de Vlaamse economie te pompen. Daarvan was er 120 miljoen euro in 2021, specifiek voorzien voor universiteiten, labo’s en onderzoekers: zij konden zo hun infrastructuur gaan verbeteren.
• Maar Het Laatste Nieuws lanceerde een heel onderzoeksdossier, waarbij wel erg fel met de vinger naar toenmalig minister van Innovatie Hilde Crevits (cd&v) en haar kabinet werd gewezen. Die zou geen openbare oproep hebben gelanceerd, de krant noemde het “politieke lobbying”, op basis waarvan geld verdeeld zou geweest zijn. Dat moet blijken uit honderden mails die de krant kon inkijken. Daarbij maakte men gewag van een waterstoflabo in Genk, dat via het kabinet op de subsidielijst terecht kwam. En de krant vond het ook opvallend dat de rector van de UGent, in een mail naar de minister Crevits aansprak met “Beste Hilde”.
• Vandaag zit Crevits op Welzijn en is Jo Brouns (cd&v) haar opvolger. Die kreeg in het Vlaams Parlement dan ook een hele reeks kritische vragen van de oppositie over de gang van zaken bij de toekenning van die subsidies. Brouns verdedigde Crevits fel.
• Hij wees erop dat het geen bevoegdheid van haar alleen, was “maar heel de voltallige Vlaamse regering”, kwestie van iedereen in bad te trekken. “Wat gebeurd is, is volledig conform de regels van deugdelijk bestuur”, zo stelde hij. Dat het geen open oproep was, maar de “techniek van een strategische deal”, was doelbewust, zo stelde Brouns. “Het is belangrijk, collega’s, dat die werkwijze is afgetoetst, gevalideerd en goedgekeurd door de Europese Commissie.”
• Maar de oppositie nam daar geen vrede mee. “Ik vind dit niet ‘perfect normaal’, zoals u zegt”, zo sneerde Groen-fractieleider Björn Rzoska naar Brouns. “Want de dossiers die u oplijst, of diegene waarover het gaat, zijn niet via de geijkte procedure gelopen. Die zijn wel degelijk eerst op het kabinet geweest, en die worden door het kabinet in de procedure geduwd. Vindt u dat echt normaal dat wij miljoenen euro’s subsidie, belastinggeld van Vlamingen, op deze manier verdelen over projecten? Gewoon, via diegenen die toegang hebben tot het kabinet? Ik vind dit du jamais vu.”
• Eenzelfde reactie bij Vooruit, met fractieleider Hannelore Goeman: “U kunt hier komen beweren dat er niets mis is met de procedures en dat de adviezen allemaal positief waren, maar heeft het Rekenhof die mails ooit gezien? U hebt mij in ieder geval totaal niet overtuigd. Want lobbying, minister Brouns, is één zaak, maar directe inmenging vanuit een kabinet waarbij procedures worden overruled en subsidies worden uitgedeeld ‘à la tête du client’, is iets helemaal anders. Dat ruikt naar vriendjespolitiek en dat kan niet.”
• Ook Jos D’Haese van PVDA nam geen vrede met de uitleg: “In de krant staan zwart op wit mails waaruit blijkt dat er beïnvloeding is van de politiek op de administratie. De hele keten van minister naar kabinet, van kabinet naar administratie, van administratie naar de aanvrager en van de aanvrager weer terug: overal blijkt politieke beïnvloeding.”
• Vlaams Belang kaartte via Parlementslid Ilse Malfroot ook aan dat er een breder probleem is met die ‘Vlaamse Veerkracht’: “De eindontvangers van dat fonds Vlaamse Veerkracht staan niet transparant op één lijst. We krijgen die niet omdat die niet kan worden opgemaakt, omdat de verschillende systemen op dit moment niet compatibel zijn, om een volledig overzicht te geven. Volgens de regering zou er wel gewerkt worden aan een register van eindbegunstigden, maar daar moet dan rekening gehouden worden met de GDPR-wetgeving. Een democratische controle op het aantal ontvangers is dus niet mogelijk.”
• Opvallend was dat zowel Andries Gryffroy (N-VA) en Maurits Vande Reyde (Open Vld) vanuit de meerderheid vroegen om toch opnieuw met een open oproep te werken voor dat soort subsidies, “dan heeft iedereen gelijke toegang”. 

Ondertussen: De Vlaamse regering is ook wat gehavend. Letterlijk.

• Minister-president Jan Jambon (N-VA) staat wat wankel tegenwoordig. Politiek gezien niet meteen, want na z’n rel rond de Septemberverklaring en de comeback van Hilde Crevits (cd&v) is zijn regering heel wat stabieler geworden. Maar wel letterlijk: hij loopt op krukken, nadat hij pijnlijk ten val kwam op een ijzige oprit in Brasschaat en z’n enkel brak. Een operatie later is hij weer te been, maar beperkt dus.
• Binnen de Vlaamse regering is er een soort kerstbestand afgesloten: het aartsmoeilijke dossier van de stikstof wordt niet meer behandeld voor het verlof. Dat moet volgend jaar dus gebeuren. Daar had bevoegd minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) nochtans op aangedrongen.
• Ten gronde zijn er ondertussen toch wel sussende geluiden over het dossier te horen. Bij cd&v is het wel duidelijk dat minister van Landbouw Jo Brouns, maar vooral Crevits zelf ook in die kern van de regering, gaan aandringen op een aanpassing van die deal, die in februari in het Krokusakkoord van de Vlaamse regering werd gemaakt. “Het moet toch echt mogelijk zijn om een aantal ingrepen te doen en bij te sturen”, zo is bij cd&v’ers aan de top te horen.
• Daarbij rekent men bij cd&v expliciet op minister-president Jambon, om zijn partijgenote Demir wat in te tomen. “Jan is altijd honderd procent correct, en we hebben het gevoel dat hij ook nu naar een consensus gaat zoeken en die zal vinden.”
• Bij N-VA eenzelfde vredevol geluid, aan de top. “Die regering gaat daar wel uitraken, zonder al te veel problemen. Want men heeft toch ook gezien dat het geen enkele zin heeft om zich te associëren met de permanente vorm van ruzie die de federale ploeg teistert? Wij moeten het anders doen, en dat hebben zowel Crevits als Bart Somers (Open Vld) wel begrepen”, zo is daar te horen.