Verwacht niet veel meer van de federale ploeg: de kiesstrijd is ook binnen de regering volop losgebarsten. De premier zelf stapt in de ring en legt de accenten op rechts: de werkloosheid moet beperkt worden in de tijd, tot twee jaar, voor de pensioenen vallen nog allerlei uitzonderingen van mensen die op 55 of 58 jaar stoppen, te schrappen. En de uitgaven in de gezondheidszorg moeten minder snel groeien. Die besparingen koppelde hij expliciet aan hogere defensie-uitgaven. Niet onlogisch: vandaag zit hij in Parijs op een Franse top over Oekraïne en defensie en afgelopen weekend trok hij naar Kiev met de groten der aarde. Maar tegelijk geeft België nauwelijks militaire steun aan Oekraïne, en voldoet het helemaal niet aan de NAVO-norm: er moest dus toch een uitleg komen om het geloofwaardig te houden. Alleen staat dat diametraal tegenover de positie die zijn grootste coalitiepartner neemt. PS-voorzitter Paul Magnette ging zelf nog eens fors naar links. “Ik heb het nodig om groots te kunnen dromen”, zo stelt hij over zijn voorstel van een vierdagenwerkweek én een minimumloon van 2.800 euro: “Als ik de kritiek van het VBO en rechts-conservatieven hoor, ben ik gerustgesteld: dan sta ik recht in mijn schoenen.”

In het nieuws: Vandaag is Alexander De Croo in Parijs, samen met 20 Europese leiders, op een grote conferentie van Emmanuel Macron ten voordele van Oekraïne. 

De details: Het gaat hard voor de premier, die als EU-voorzitter volop z’n steun voor de Oekraïners, maar ook voor een Europese defensie blijft herhalen. Alleen duikt daarbij onvermijdelijk de vraag op: hoe gaat België haar beschamende achterstand binnen de NAVO bijbenen? Dat brengt het sociaal-economische weer naar het voorplan.

• “Misschien wel mijn beste speech ooit.” Zo omschreef de eerste minister afgelopen weekend in verschillende kranten zijn toespraak voor het Oekraïense Parlement: “Europa moet meer en beter doen”, zo donderde De Croo. Het was een vurig pleidooi om Oekraïne niet los te laten, en tot op het bittere einde Volodymyr Zelensky en zijn troepen te blijven steunen, ook nu het aan het front minder gaat. 
• De Croo voelde zich duidelijk in z’n sas op de trip, onder de groten der aarde, richting Kiev, voor de tweede verjaardag van het conflict. Op de luchthaven van Hostomel, vlakbij Kiev, waar in de eerste dagen van de oorlog heroïsche gevechten geleverd werden tussen Oekräiners die de Russische elitetroepen terug dreven, kwam er een groots opgezet persmoment. 
• Zij aan zij, met elk een spreekgestoelte op de tarmac van de luchthaven stond De Croo daar met Zelensky, maar ook met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, Justin Trudeau, de Canadese premier en Giorgia Meloni, de Italiaanse premier die de G7 leidt op dit moment. De Belgische premier was er in de hoedanigheid van tijdelijk voorzitter van de Raad van de Europese Unie, een rol waar hij zichtbaar van geniet. 
• Met de ‘IJzeren trein’ was het gezelschap van de Poolse grens van Przemysl tot Kiev gereisd, in de iconische ‘wagon 14’, waarin altijd de regeringsleiders reizen, en waar ze traditionele Oekraïense gerechten geserveerd krijgen. De verbinding via nachttrein is nog steeds noodzakelijk: het luchtruim wordt als ‘niet veilig’ beschouwd.
• Maar die voluntaristische positie, met een staande ovatie van De Croo in dat Oekraïense Parlement, waarbij België zich schouder aan schouder zet met de ‘grote’ landen, is tegelijk kwetsbaar. In praktijk zit België in elke vergelijking tussen Europese landen in de kelder van donateurs, als het gaat om militaire steun: landen als de Baltische staten, Denemarken, Duitsland, maar ook buurland Nederland gaven relatief gezien al veel meer voor de verdediging van Oekraïne.
• Frankrijk zit ook wat moeilijk op dat vlak: het heeft militair wél veel capaciteiten, maar was tot nu toe eerder schaars met steun. Vandaag organiseert de Franse president Emmanuel Macron wel nog een nieuwe top over Oekraïne in Parijs, met Amerikaanse gezanten en zo’n 20 Europese leiders, waaronder De Croo. 

De essentie: België kan én wil nauwelijks militaire steun geven. Het hoopt via Euroclear het gezicht te redden.

• Voor België is er de bittere realiteit dat er op defensief vlak weinig overschot is: al twee decennia lang, sinds de paars-groene coalities van Verhofstadt I en II, is het defensiebudget drastisch afgebouwd, en zijn vooral de ‘zware wapens’ voor de landcomponent zoals pantserdivisies of artillerie zo goed als uitgefaseerd. De focus lag veel meer op vredesmissies, bij voorkeur in Afrika en het Midden-Oosten, dan defensieve taken in Europa.
• Vandaag moeten die delen van Defensie dus zo goed als heropgebouwd worden, wil België opnieuw in staat zijn om tanks en artillerie in eigen beheer te gebruiken. Er is dus op dit moment gewoon praktisch gezien geen stok om aan Zelensky te geven. 
• Dat legt meteen ook pijnlijk een ander groot issue bloot voor België in de internationale context: het defensiebudget van dit land blijft zwaar onder het gemiddelde van de NAVO. En nog pijnlijker: ook zwaar onder de 2 procent van het bbp, wat de minimumnorm is van de defensieclub.
• Maar daarnaast speelt ook de politieke wil wel degelijk een rol. Want voor de luchtmacht is er wel degelijk dat zwaar wapentuig: de F-16’s die vervangen worden door F-35’s de komende jaren. Daar stak Vivaldi zich lang weg achter Defensie zelf, dat een soort rookgordijn optrok om toch maar te herhalen dat het “onmogelijk” was om de jachtbommenwerpers te schenken. 
• Dat verhulde dat de groenen, en met name Ecolo, grote bezwaren hadden tegen dergelijke levering. Finaal duwde de MR door en kwam er een belofte van De Croo om tegen 2025 tot 4 oude F-16’s te schenken. En om in de tussentijd piloten op te leiden. 
• De vraag van Oekraïne blijft om die levering te vervroegen naar dit jaar. De Croo zelf staat daar niet weigerachtig tegenover, maar ook hier is de vraag of hij dan zijn kabinet meekrijgt, en zijn groene coalitiepartners, in een dergelijk verhaal. 
• Vivaldi probeert tegelijk al maanden een andere piste aan te bieden aan de Oekraïners: het geld van Euroclear. Daar staat meer dan 190 miljard aan Russisch waardepapier bevroren, sinds de start van het conflict. Dat geld brengt geld op: op zich al miljarden per jaar aan dividenden en andere coupons. 
• Via de vennootschapsbelasting krijgt België daarvan al honderden miljoenen “extra” belastingen binnen: de integrale Belgische steun is haast alleen via die ‘superbelasting’ naar Oekraïne gesluisd, een bijzondere meevaller voor de noodlijdende begroting.
• Maar de G7 wilde al meer: die denken aan de inbeslagname van heel de som (wat België dan weer helemaal niet ziet zitten), of minstens de integrale miljardenwinst. Een taks van 100 procent dus daarop, die via de EU opgelegd zou worden. 
• De EU bereikte al een akkoord om dat geld af te zonderen, die winsten. “Binnen enkele weken”, wil De Croo daarover een finale beslissing en dus een juridisch kader, binnen de EU. Dat zou dan weer een pluim op de hoed van de EU-voorzitter zijn. 

Waarom dit er allemaal toe doet: De focus op Oekraïne en Defensiebudgetten verplicht De Croo om in de ring te stappen. 

• “Meer uitgeven aan defensie en aan een aantal andere zaken minder uitgeven en hervormen, wordt voor mij het debat van de komende maanden. De volgende regering heeft als prioriteit meer uitgeven aan onze collectieve veiligheid. En daar moet iedereen maar eens zijn kaarten op tafel leggen”, zo vertelde De Croo, die veilig en wel terug was van Kiev, zondag aan VTM. 
• Daarbij stapte de premier voor het eerst echt uit zijn rol van regeringsleider en toonde hij zich voor het eerst als blauwe campagneleider. Het kon moeilijk anders, de kritische vragen over de gretigheid om telkens maar op het podium te klimmen over Oekraïne, contrasteert anders te veel met de realiteit van de Belgische defensie:
  • “We hebben drie generaties lang met elkaar in vrede kunnen samenleven. Ik wil dat de volgende generaties dat ook kunnen, maar dan moeten we ons beter bewapenen.” 
  • “Dat kunnen we enkel betalen als we een aantal zaken minder gaan doen en inspanningen vragen.” 
  • “Bijvoorbeeld dat je in de werkloosheid nog een stuk dwingender gaat moeten zijn om mensen aan een job te helpen. Langdurige werkloosheid zou na twee jaar kunnen stoppen.” 
  • En ook de uitgaven in de gezondheidszorg wil De Croo onder controle houden. Daarvoor is er vandaag een wettelijke groeinorm van 2 procent, maar in werkelijkheid groeiden door de coronacrisis de uitgaven binnen Vivaldi met meer dan 5 procent per jaar. “Dat moet onder controle gehouden worden. Maar je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat de kwaliteit van de zorg dezelfde blijft.’ 
• Opvallend: in De Zevende Dag sloot zijn voormalige rechterhand Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zich aan bij het donkerblauwe offensief. Hij haalde daarbij nog een gevoelig dossier aan: “In de pensioenen kun je alle uitzonderingen van mensen die op pensioen gaan op 55 jaar, of 58 jaar, ook schrappen.” En ja, dat kan ook mét de PS, gelooft Open Vld. “We hebben in 2011 de pensioenen hervormd mét de PS in de regering”, zo stelde Van Quickenborne. 

De conclusie: De strijd is nu wel echt begonnen. De betaalbaarheid van zeker het federale niveau, met uitdagingen op Defensie én het budget van de sociale zekerheid, wordt een groot thema.

• Bij de PS antwoordde Paul Magnette dit weekend spontaan op de vele kritiek die er, zeker vanuit Vlaanderen, gekomen was op zijn voorstel om een vierdagenwerkweek in te voeren. “Je signe et je persiste”, zo liet Magnette aan Sud Info weten in een lang weekendinterview: hij zet nadrukkelijk zijn voet. 
• Daarbij haalde hij nog eens aan dat hij “grote dromen nodig heeft om aan politiek te doen”, en dat voorstel heel ernstig doorgerekend en bestudeerd is. Net zoals het verhogen van de lonen met 300 euro netto. Dat betekent een verhoging van het minimumloon van 2.070 euro nu naar 2.800 euro bruto in de toekomst. “Dat moeten de werkgevers zeker niet allemaal betalen,” zo suste Magnette “Een taks op de 1 tot 2 procent grootste vermogens zou de solidariteit tussen sectoren kunnen garanderen.”
• Bij de N-VA reageerde begrotingsspecialist Sander Loones vlijmscherp op de uitspraken van De Croo: “Deze regering-De Croo heeft bewezen dat ze niet in staat is om te hervormen. Al jaren gebeurt er niets. Geen arbeidsmarkthervorming, geen pensioenhervorming, geen fiscale hervorming. Als je de werkloosheid in de tijd wil beperken, moet je Vivaldi dumpen en het arbeidsmarktbeleid splitsen. De Waalse partijen zullen dit op Belgisch niveau altijd blokkeren. Dat ziet toch iedereen.”
• Opvallend ook: Loones haalde ook aan dat de zogenaamde stand still van sociale rechten, het artikel 23 in de Grondwet, dan mogelijk wel gewijzigd moet worden. Dat artikel werd al door de vakbonden ingeroepen om het terugschroeven van sociale rechten juridisch aan te vechten. 
• Maar evengoed kreeg De Croo er langs links stevig van langs. Het toont meteen aan dat dit nog stevig terug zal komen in de campagne:
  • “De gewone Vlaming mag nooit de dupe zijn. Onbegrijpelijk. Volgens ons zijn er net meer middelen nodig voor onze gezondheidszorg. (…) Liberale partijen zoals N-VA en Open Vld vinden de gezondheidszorg van mensen blijkbaar steeds minder belangrijk”, zo reageert cd&v-voorzitter Sammy Mahdi in De Standaard. 
  • “Hoe liberalen en nationalisten erop kicken om per se te willen besparen op gezondheidszorg is totaal wereldvreemd. Dit is geen optie”, liet Jeremie Vaneeckhout, co-voorzitter van Groen, weten op X. 
  • “De Croo pleit voor minder geld voor gezondheid en werkzoekenden, maar er mag wel meer geld gaan naar militaire uitgaven. Onze koopkracht is in gevaar door de besparingen én de nieuwe wapenwedloop”, zo stelde Sofie Merckx, fractieleider van PVDA in de Kamer, ook op X.

Vandaag opnieuw: Boerenprotest in Brussel. Groen gaat frontaal in tegen de Mercosur-akkoorden van de EU: zij willen dat Vivaldi knopen doorhakt.

• Het lijkt een vaste afspraak te worden: grote verkeershinder en rellen met de politie in Brussel. Het boerenprotest vanmorgen brak met behulp van tractoren door de politiecordons, gooide bommetjes en stak autobanden en strobalen in brand, wat erg veel rook veroorzaakte. De politie reageerde met het waterkanon. 
• Ook de E40 in Kraainem werd door de boeren bezet, net als de Brusselse ring bij Anderlecht: het veroorzaakte urenlange files.
• Het protest was al langer aangekondigd, maar leek toch een pak grimmiger dan voorzien. De aanleiding is andermaal een Europese top in de hoofdstad, van de EU-ministers van Landbouw. Die zouden net proberen om de administratieve lasten voor de boeren te verlichten op deze top, maar dat werd door de meer radicale boerenorganisaties al afgedaan als “lang niet genoeg”.
• Tegelijk was er vooral vanuit Franstalig België enorm veel boerenprotest over de Mercosur-handelsakkoorden, waarover de EU onderhandelt met vier Zuid-Amerikaanse landen. 
• Die akkoorden zijn al langer de kop van Jut bij zowat alle Franstalige partijen: onder impuls van Ecolo en de PS, die ook tegen de CETA-handelsakkoorden met Canada destijds verzet leverden tot op het bittere eind, sprak de Waalse regering begin dit jaar zich officieel uit tegen die akkoorden. De MR, met minister van Landbouw Willy Borsus, durfde zich niet meer openlijk te verzetten tegen dat protest.
• Nochtans is de discussie helemaal niet zo zwart-wit, rond die Mercosur-akkoorden. De onderhandelingen lopen al 20 jaar, en zijn volgens de critici een open deur voor de import van meer landbouwproducten, vooral vlees, die helemaal niet aan de EU-normen zouden voldoen. 
• “Meer kappen van het regenwoud en meer pesticiden op ons bord”, is de slogan die de tegenstanders hanteren, zo ook Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout vanmorgen op Radio 1. Hij nam het opvallend genoeg helemaal op voor het boerenprotest, terwijl die de afgelopen weken net keihard clashten met natuurorganisaties. 
• Aan de andere kant zijn er de voorstanders van zo’n vrijhandelsdeal, die zeggen dat zo’n akkoord net de Zuid-Amerikaanse landen zou forceren om veel verder te gaan in het beschermen van het milieu, maar evengoed door de sociale situatie van arbeiders én de voedselveiligheidsnormen te verhogen: doen die landen dat niet, dan krijgen ze geen toegang tot de grote Europese markt. 
• Een erg ideologische discussie dus, waarbij de Vlaamse regering zich al heel fel uitgesproken heeft als voorstander van die grote handelsakkoorden zoals met Mercosur. 
• Vanmorgen zette Vaneeckhout druk, hij wil dat ook Vivaldi zich uitspreekt: “Je kan als federale regering niet tegelijk koud en warm blazen. We zullen dit akkoord nooit goedkeuren. Het kan niet dat wij pesticiden zouden gaan uitvoeren en dat we onze markten laten overspoelen door goedkoop vlees uit Zuid-Amerika. We moeten rechtszekerheid voor onze landbouwers hebben, niet een akkoord dat ervoor zorgt dat regenwoud gekapt wordt”. 

On the campaign trail (1): Hard tegen onzacht tussen Vooruit en Vlaams Belang.

• Al langer lijkt het speerpunt van de Vlaamse socialisten in hun kiescampagne te liggen in hun strijd tegen extreemrechts en Vlaams Belang. Eerder dan een klassieke focus op ‘koopkracht’, zit nieuwe voorzitter Melissa Depraetere (Vooruit) volop in een strijd met de voorzitter van Vlaams Belang.
• Dit weekend ging het in crescendo: “Is Tom Van Grieken een racist?”, wilde De Tijd weten van Depraetere in een weekendinterview. “Ja. Ik vind het opmerkelijk dat die vraag nog wordt gesteld. (…) Hij doet niets anders dan haatzaaien, mensen tegen elkaar opzetten en migranten overal de schuld van geven”, zo stelde die. 
• Dat ze door haar clash met Vlaams Belang ook wel telkens de spotlights zet op een zwakke plek van de eigen partij, na het ontslag van voorzitter Conner Rousseau (Vooruit) die in dronken toestand sprak over “kloppen op Roma” en nog meer na de exit van Tom Meeuws (Vooruit) als Antwerpse schepen, nadat die ook een racistisch incident meegemaakt had en blijkbaar systematisch collega Jinnih Beels (Vooruit) “ons bruin” noemde, lijkt Depraetere niet te deren.
• Van Grieken nam gretig de handschoen op. Wel heel gretig zelfs: “Ik heb er geen probleem mee dat Vooruit ons politiek aanvalt, maar iemand zonder aanleiding beschuldigen van racisme is een brug te ver. Depraetere zou beter eerst haar partij op orde brengen en het racismeprobleem bij Vooruit aanpakken.”
• Meteen is het nieuws dat Van Grieken naar de rechtbank stapt tegen zijn collega: hij dient een klacht in tegen Depraetere wegens smaad en laster en eerroof. “Wij zijn een democratische partij die meer dan 800.000 kiezers vertegenwoordigt. Ik laat mij en mijn partij dan ook niet wegzetten als racisten.”
• Bij Vooruit is men dan weer niet onder de indruk en houdt men de lijn: “Iemand die dweept met de fascistische complottheorie over omvolking is een gevaar voor onze vrijheid, veiligheid en welvaart.”
• Geen toeval: vanuit de vakbond roert men zich ook, ten opzichte van Vlaams Belang. ABVV-voorzitter Miranda Ulens sprak in De Zondag ook over een “racistische partij”, met wie ze weigert om te gaan onderhandelen of gelijk welk sociaal akkoord mee te gaan maken of evalueren. “Ik ga niet aan tafel zitten met een regering waar extreemrechts in zit”, zo waarschuwt het ABVV meteen ook de N-VA, mocht die met Van Grieken een coalitie maken. “Ik beschouw Vlaams Belang als een racistische partij die niet regeringswaardig is.” 

On the campaign trail (2): Sophie Wilmès (MR) is helemaal terug op het voorplan, terwijl Georges-Louis Bouchez beschadigd uit de lijstvorming komt bij zijn MR.  

• Franstalig België mag zich opmaken voor een ‘clash der oud-premiers’, met ‘Sainte Sophie’ aan de ene kant en ‘Elio’ aan de andere kant. Want terwijl bij de PS al langer duidelijk was dat de 71-jarige Di Rupo de lijst voor Europa trok, werd dit weekend bij de MR beslecht dat Wilmès lijsttrekker wordt voor de MR in Europa. Een erg boeiende ‘Europese’ confrontatie dus, tussen twee politici die toch potentieel na 9 juni nog altijd een grote rol kunnen gaan spelen in de Wetstraat.
• Zeker Wilmès was duidelijk: “Dit is allerminst een afscheid”, zo stelde ze op haar voorstellen. Plus ook: “Er liggen maar enkele metrohaltes tussen het MR-hoofdkwartier en de Europese wijk met het Europees Parlement”, zo liet ze fijntjes weten. 
• Voor de oud-premier, die razend populair is in de peilingen, is de Europese lijst een kans om zich in heel Franstalig België te presenteren, en daar een “wauw”-effect te creëren, zoals men nu al dagen aan het zeggen is binnen de MR.
• Voor Bouchez is het een wat bittere nederlaag: hij had Wilmès gewoon liever op de Kamerlijst in Brussel gezien als lijsttrekker. Bovendien moest hij finaal ook ex-minister Valéry Glatigny opnieuw van stal halen, om nu de Brusselse lijst te komen trekken: Glatigny was normaal de nummer twee op de Europese lijst geweest. Voordien was ze minister in de Franse Gemeenschap, maar om gezondheidsredenen trad ze vorig jaar terug. 
• De MR-voorzitter komt ondertussen gewond uit heel de saga: hij stelde aan een hele reeks personaliteiten en burgemeesters uit eigen rangen de vraag om de lijst te trekken voor Brussel, en wilde zoals vermeld veel liever een andere naam als kopvrouw voor de Europese lijst. Hij werd flink in de schaduw gezet door Wilmès, die duidelijk helemaal terug op het voorplan is, en na de verkiezingen wel eens de onbetwiste nummer één van de partij kan worden.