Krijgt Vivaldi nog een levenslijn? De uitdagingen zijn huizenhoog, men schat de kansen op 50/50. Alexander De Croo (Open Vld), die steeds nadrukkelijker op het voorplan komt, probeert een budgettair kader te creëren met de socialisten, om dat dan voor te leggen aan de MR als ’te nemen of te laten’. Maar dat leidde gisteren tot irritatie bij de anderen, waarop Joachim Coens (CD&V) prompt z’n plek aan tafel eiste. Zo zit Vivaldi nog steeds in chaos, en moet er vandaag toch een akkoord geforceerd worden. Enkel dan kan het duo Paul Magnette (PS) en Alexander De Croo (Open Vld) formateur worden.

In het nieuws: Straks om 18.30 uur moeten preformateurs Egbert Lachaert (Open Vld) en Conner Rousseau (Vooruit) opnieuw naar de koning.

De details: Een akkoord over het geld, én over de Zestien, kan dat nog?

• Vandaag moeten de kopstukken van Vivaldi, de twee preformateurs Egbert Lachaert en Conner Rousseau, door het gaatje: samen proberen een akkoord te maken. Daarvoor ontvangen ze in principe straks de groenen, maar vooral de MR-voorzitter, Georges-Louis Bouchez. Mogelijk volgt er dan nog een plenair moment.
• Alleen: er is één huizenhoog probleem in de opbouw richting een akkoord, dat vandaag gemaakt moet worden. De twee preformateurs zelf, en hun partijen Open Vld en Vooruit, zijn er nog niet eens onderling uit.
• Alles draait voorlopig rond de centen, het budget. Immers, de discussie over de Zestien, wie straks de leiding neemt over deze regering, is voorlopig even ‘geparkeerd’. De afgelopen 24 uur ging het daar niet meer over, en als de zeven Vivaldi-partijen er straks uit raken over het kader, dan wordt gewoon ‘uitstel van executie‘ toegepast over het premierschap: een coformateurschap voor Paul Magnette (PS) en Alexander De Croo (Open Vld) hangt in de lucht.
• Dat wordt dan wel vooral lastig om te aanvaarden voor CD&V. Daar herhaalde de top gisteren nog eens ‘dat een liberale premier onaanvaardbaar is voor de christendemocraten‘: het partijbureau van CD&V gaf die richtlijn glashelder mee met voorzitter Joachim Coens, met als tweede expliciete eis ‘garanties over de staatshervorming’. Vraag is of de CD&V-voorzitter die eisen kan verzilveren.
• En ook Bouchez zal zich moeten koest houden: een optie om Sophie Wilmès (MR) te houden, is onverdedigbaar geworden. Maar tegelijk slijpt de MR het mes: Magnette als premier is voor hen even onaanvaardbaar als De Croo voor CD&V. Alleen: de MR keerde de afgelopen 24 uur ook langzaam de kar. De spin werd plots ‘dat het een liberale premier’ moet worden: het wagonnetje van de Gulden Vlieslaan is dus aan de locomotief van De Croo gehaakt voortaan.
• Het premierschap is zo alvast even niet meer het knelpunt voor deze ploeg, al blijft het dan een issue dat zondagnacht in alle volheid weer op tafel zal komen. Maar eerst moet men een andere horde nemen.

De essentie: Op korte termijn gaat het nu over geld.

• Met het parkeren van de kwestie ‘De Zestien’, zijn de Vivaldisten er nog lang niet. Gisteren leverde alweer een dag van chaos, improvisatie en harde confrontatie op, in de slepende soap die de vorming van een regering geworden is.
• Die opbouw is niet zo onlogisch. Na de grote clash en het uiteenspatten van de onderhandelingen maandag, was het gisteren weer rechtkrabbelen, een beetje de stilte voor de storm van vandaag.
• Aarzelend kwamen Lachaert en Rousseau dinsdag opnieuw samen, nadat ze elk uren op elkaar hadden zitten wachten in de ochtend. ‘Rousseau ging ’s morgens komen, hij was te voet in Brussel. Maar dat was precies toch een héél lange wandeling‘, wordt er met de knipoog gezegd aan de Melsensstraat.
• Bij Vooruit wordt dat tegengesproken: ‘Het signaal kwam maar niet van bij Open Vld, waarop onze voorzitter dan maar iets is gaan eten. Bij aankomst stond dan overigens wel de cameraploeg van VTM klaar om Lachaert z’n woordje te laten zeggen.’
• De boodschap van de Vooruit-voorzitter binnenskamers in de Melsensstraat was anders wel duidelijk: enkel glasheldere garanties, van bij de MR-voorzitter, over krijtlijnen van het toekomstige regeerakkoord, konden de Vlaamse socialisten nog overtuigen om verder te doen. Het zogenaamde ‘signaal’ dus, dat Rousseau verwachtte, moest zich omzetten in een paar staalharde garanties, die Bouchez dan persoonlijk zou moeten bekrachtigen.
• Immers, zondag had de MR-voorzitter een heel pak zaken opnieuw in vraag gesteld, waardoor een finaal akkoord alleen maar verder af bleek. Rousseau drong dus aan op finale duidelijkheid over een aantal zaken en vooral: het budgettaire plaatje.
• De vraag daarbij is hoeveel meeruitgaven de Vivaldi-ploeg bereid is te gaan doen. Een aantal paradepaardjes van de socialisten moeten eindelijk concreet worden, maar die kosten handenvol geld:
  • Het minimumpensioen van 1.500 euro netto wordt door het Planbureau op 2,318 miljard euro geraamd.
  • Het optrekken van de werkloosheidsuitkeringen, leefloon en de inkomensgarantie voor ouderen zit aan een kostprijs van 1,750 miljard euro.
  • De groeinorm in de gezondheidszorg is moeilijker te becijferen, omdat het afhangt van de economische groei, maar gaat ook om honderden miljoenen.
• En daarnaast blijft er uiteraard ook een vorm van vermogenswinstbelasting in het eisenpakket van de socialisten zitten. Urenlang werd tussen Rousseau en de liberalen, want ook vicepremier Alexander De Croo was erbij gekomen, onderhandeld over die voorwaarden. Paul Magnette arriveerde voor de PS en ook Bouchez kwam even langs.
• Opvallend genoeg verkoos Egbert Lachaert ervoor om zowaar de gemeenteraad in Merelbeke te laten voorgaan op de onderhandelingen, waardoor De Croo plots de enige man werd die namens Open Vld de zaken uittekende.
• Dat hij daarbij, los van het werk van de sherpa’s, met een eigen kader kwam, werd door de socialisten dan weer maar matig geapprecieerd: ‘De Croo wilde wel echt tonen dat hij inspanningen deed, zich als dealmaker opwerpen. Maar het was toch wat doorzichtig, die poging. En veel te vaag, alweer. Op die manier kwamen we er gewoon niet’, zo stelt een rode bron.
• Om de chaos compleet te maken: via de media werd het CD&V-voorzitter Joachim Coens duidelijk dat hij niet mee aan tafel zat, terwijl liberalen en socialisten de zaak onderling leken te regelen. De CD&V-baas eiste een zitje aan tafel, en wel hier en nu. Ook hij wilde garanties van Bouchez en de anderen als die straks zouden geëist worden.
• Maar dat leverde een wat gênante situatie op: Coens kwam langs op de Melsensstraat om daar eigenlijk vast te stellen dat Open Vld en Vooruit er samen nog lang niet uit waren. Maar uiteraard eiste ook Coens dat zijn prioriteiten, een staatshervorming én de abortuskwestie, gebetonneerd blijven in garanties die de MR-voorzitter vandaag moet geven.
• En ook de groenen moesten op die manier gekalmeerd worden: deden zij dan ook niet meer mee? En hoe zat het dan met hun grote eis: de kernuitstap? Ook daar moet vandaag dan een antwoord op komen.
• In die context gingen de onderhandelingen uiteen: vandaag moet dat dan allemaal getrancheerd worden, voor half zeven, wil men Vivaldi nog een levenskans geven. ‘Het is 50/50 of dat lukt‘, zo is in de hoogste kringen te horen.

The big picture: Is het dan een ordinaire discussie over geld, of is er meer aan de hand?

• ‘Het gaat helemaal niet over persoonlijkheden, het gaat om onrealistische financiële eisen. Heel die afkeer van Bouchez, dat is een voorwendsel’, zo is de lezing aan de top van de Open Vld.
• De vraag is of dat zo gezien wordt door de anderen. Wat zondag gebeurde, was veel meer dan een discussie over inhoud: de MR werd daar ei zo na uit de onderhandelingen geknikkerd. Vijf partijen, de twee groene, de twee socialistische én de christendemocraten, waren het eens dat het zo niet langer kon met de MR. Er was een diepe vertrouwensbreuk, en een consensus onder die vijf om daar iets aan te doen.
• Een regering met cdH, in plaats van MR, levert bovendien tal van voordelen op, voor bijna elk aan tafel:
  • CD&V ziet zich herenigd met haar ‘familie’ en heeft er een centrum-bondgenoot bij.
  • Ecolo krijgt een linksere regering, een olijfboom-plus, én mooiere ministerportefeuilles, want ze stijgen in de pikorde.
  • De PS krijgt een minister extra.
  • Open Vld krijgt haar premierschap.
  • Groen krijgt zo een extra ministerportefeuille, want er zou een Vlaamse premier komen.
  • Vooruit krijgt een linksere regering.
  • Iedereen zou bovendien verlost zijn van een onberekenbare factor: de MR.
• Terwijl de vijf zondagnacht van plan waren die druk te zetten, aarzelde Open Vld: dergelijke bocht zag Lachaert zichzelf niet maken, als preformateur. Maar ook bij de Vlaamse liberalen erkende men dat Bouchez het wel heel bont had gemaakt, en wilde men vooral oplossingen.
• Alleen, maandag verdampte dat scenario. Meyrem Almaci (Groen) en Jean-Marc Nollet (Ecolo) waren de eersten die hun bocht namen, en via een communiqué opriepen om ‘verder te praten’. Maar heel de oefening om cdH binnen te halen, kantelde uiteindelijk omdat de PS de voet van het gaspedaal haalde.
• CD&V volgde daarop in de vergadering maandag ook niet, omdat het volgens Coens aan Magnette was, om die switch aan Franstalige kant in gang te zetten. Immers: het waren de Franstalige partijen die het cdH hadden buitengedragen, de PS moest nu dan maar hetzelfde met de MR doen.
• Vandaag zit Bouchez dus nu al als overwinnaar aan tafel: hij heeft een aanslag overleefd, en is ‘still standing‘ binnen Vivaldi. En de vaststelling blijft altijd dezelfde voor de MR: achteruitleunen.
• ‘Want als dit mislukt, is er altijd de optie van een ‘noodregering’ rond het kabinet van Wilmès II, waar de PS altijd heel moeilijk ‘neen’ op zal kunnen zeggen. Hij zal dus straks een brede grijns kunnen tonen‘, zo stelt een insider.
• Maar daartegenover staat dus een Rousseau, die als enige z’n nek uitstak om MR te dumpen. En die geen enkele zin heeft om nog eens bedrogen te worden: de enige remedie volgens de Vlaamse socialisten, zijn dan staalharde garanties op hun eisen.

De conclusie: Vivaldi blijft zo aan een zijden draadje hangen.

• Wat iedereen ondertussen wel door heeft: hoe ga je hier ooit een stabiele ploeg van maken? Dat lijkt quasi onmogelijk, na alles wat tot nu toe al gebeurd is. Want één vaststelling blijft: er is bitter weinig getrancheerd in het regeerakkoord.
• Als men werkelijk de timing van 1 oktober wil handhaven, en dus zondag een akkoord wil maken over een regering, dan gaat dat wel een heel dun papiertje zijn, waarop een federale ploeg zich zal moeten baseren.
• ‘We zijn technieken aan het toepassen die niet werken. Telkens maar worden de echte knelpunten vooruitgeschoven, en stellen we de beslissingen uit. Maar zo bouw je akkoorden op drijfzand. En dat is echt uiterst gevaarlijk, zeker met types als Bouchez als coalitiepartners’, zo stelt een onderhandelaar nuchter vast.
• Het zal dan een enorm sterke ploeg moeten zijn, die de zaak recht wil en kan houden intern. Terwijl er toch steeds voorzitters zoals Georges-Louis Bouchez en Conner Rousseau, maar ook niet te vergeten Joachim Coens, straks wel gretig mee zullen kijken in de federale kookpotten, als schoonmoeders die zich dreigen te moeien in de keuken.
• Het verklaart voor een deel ook de harde taal die van bij de N-VA-voorzitter kwam de afgelopen dagen: met steeds groter genoegen bekijkt men heel het Vivaldi-schouwspel van in de Koningsstraat, het N-VA-hoofdkwartier.
• Daar kon men niet anders dan tevreden vaststellen dat de brutale beeldspraak over de liberalen die ‘op de knieën moesten, en zouden moeten slikken’, toch wel ‘niet ver van de waarheid zat, as we speak‘, in de Wetstraat.
• Van bij de N-VA bestaat er daardoor ook nog bitter weinig appetijt om zich straks opnieuw in het federale moeras te gaan wagen: wat valt er na de hele Vivaldi-vertoning nog te winnen, om een verdedigbaar akkoord te gaan maken, zo is de vraag.

Om rekening mee te houden: Een andere regering moet zichzelf en haar gezicht ook zien te redden.

• Timing is alles in politiek: de Vlaamse regering is ondertussen in alle stilte de septemberverklaring aan het voorbereiden. Gisteren vergaderden de Vlaamse partijen, nog altijd N-VA, CD&V en Open Vld, daarover: maandag moet de Vlaamse regering samen naar buiten komen.
• De sfeer is volgens betrokkenen niet noodzakelijk slecht. Zeker CD&V en N-VA blijven ordentelijk samenwerken, ook al kwam de jongste CD&V-minister, Benjamin Dalle, gisteren plots met een opvallende aanval naar Bart De Wever (N-VA) omwille van diens uitspraken rond het ‘slikken’.
• Dat soort spanning wordt voorlopig verticaal geklasseerd: niet de moeite om nu echt een conflict te gaan creëren tussen CD&V en N-VA op het Martelarenplein. Want één zaak is wel duidelijk, ook bij CD&V op het Vlaamse niveau bekijkt men heel het Vivaldi-schouwspel met grote ogen.
• De één z’n dood is de ander z’n brood: als het federaal tot en met zondagavond pure chaos blijft rond Vivaldi, dan wordt de septemberverklaring van Jan Jambon (N-VA) plots een opportuniteit om te tonen ‘dat het Vlaams wél werkt’.
• Dat daarmee het fundamentele conflict binnen de Vlaamse regering is opgelost, is veel gezegd: alles wijst erop dat het tussen N-VA en Open Vld, op korte, maar zelfs middellange termijn echt niet meer goedkomt.
• Maar dat lijken, zolang het federaal niet duidelijk is wat er gebeurt, zorgen voor morgen in de Vlaamse regering. Nu ligt de focus voor Jambon en co op maandag: the show must go on.

Opvallend: Bij de MR houdt men zich gedeisd. Of toch, de mindere goden.

• Zowaar een ‘silence mediatique’, ofwel een mediastilte: die werd gisteren afgekondigd door de MR-oppercommunicator, Georges-Louis Bouchez. Daarmee wilde hij aantonen dat z’n partij haar goede wil toont.
• Vraag is of vooral niet de tweede lijn daar slachtoffer van werd. Zo moest Alexia Bertrand, kopstuk van de MR in Brussel, verplicht afzeggen voor Radio 1: en zeggen dat ze in Brussel toch nog stevig aan hun profiel moeten bouwen. En ook de fractieleider in de Kamer, Benoît Piedboeuf, moest passen voor z’n afspraak die al vastlag bij de Franstalige radio.
• Afwachten nu hoelang die stilte duurt voor Bouchez zelf. Gisteren aan de deur in de Melsensstraat was hij in elk geval kort met de pers: niet z’n gewoonte.
• Opvallende vaststelling in de coulissen van de MR overigens: Europees president Charles Michel (MR) gaat in quarantaine. Z’n bodyguard testte positief op corona, en dat was voor Michel genoeg om een hele Europese top af te blazen en in afzondering te gaan. Voor Bouchez, die de wagen deelde met Lachaert, en naast hem aan tafel uren vergaderde, hoefde dergelijke quarantaine niet.